kể các biện pháp tu từ, nêu khái niệm và tác dụng của các biện pháp tu từ

- Biện pháp tu từ là cách sử dụng ngôn ngữ theo một cách đặc biệt ở một đơn vị ngôn ngữ (về từ, câu hoặc cả đoạn văn bản) trong một ngữ cảnh nhất định nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm trong diễn đạt và tạo ấn tượng với người người độc về một hình ảnh, một cảm xúc, một câu chuyện trong tác phẩm.
- Các biện pháp tu từ thường dùng như sau:
+ Biện pháp tu từ so sánh
So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Ví dụ: “Công cha như núi Thái Sơn” – So sánh công cha với ngọn núi cao lớn, vĩ đại để thể hiện sự lớn lao của công ơn cha đối với con cái.
+ Biện pháp tu từ nhân hóa
Nhân hóa là phép tu từ sử dụng những từ ngữ chỉ hoạt động, tính cách, suy nghĩ, tên gọi ... vốn chỉ dành cho con người để miêu tả đồ vật, sự vật, con vật, cây cối khiến cho chúng trở nên sinh động, gần gũi, có hồn hơn.
Ví dụ: “Trâu ơi ta bảo trâu này/ Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta”. Trong bài ca dao trên, chú trâu được gọi và xưng hô như với con người: “trâu ơi”; “trâu này”.
+ Biện pháp tu từ ẩn dụ
Ẩn dụ là phương thức biểu đạt gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Ví dụ: “Thuyền về có nhớ bến chăng?/ Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.” (“Chiều hôm nhớ nhà” – Bà Huyện Thanh Quan). Ở câu thơ này, tác giả đã sử dụng hình ảnh ẩn dụ “thuyền” và “bến” để nói về người lính và quê hương của họ. Hình ảnh ẩn dụ này thể hiện nỗi nhớ nhung da diết của người lính khi phải xa quê hương để tham gia chiến đấu.
+ Biện pháp tu từ hoán dụ
Hoán dụ là phương thức biểu đạt gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên của một sự vật, hiện tượng khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Ví dụ: “Áo nâu cùng với áo xanh/ Nông thôn cùng với thành thị đứng lên.” (“Tiếng hát sông Hương” – Tố Hữu). Ở câu thơ này, tác giả đã sử dụng hình ảnh hoán dụ “áo nâu”, “nông thôn” và “thành thị” để nói về người nông dân và quần chúng nhân dân. Hình ảnh hoán dụ này thể hiện tinh thần đoàn kết, thống nhất của toàn dân tộc trong cuộc kháng chiến chống Pháp.
+ Biện pháp tu từ nói quá
Nói quá là phép tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả vượt quá mức bình thường nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm cho sự diễn đạt.
Ví dụ: “Cày đồng đang buổi ban trưa/ Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.” (“Bài ca hay về tình cảm gia đình” – Nguyễn Kinh Thi). Trong câu thơ này, tác giả đã sử dụng biện pháp nói quá “mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày” để nhấn mạnh sự vất vả, cực nhọc của người nông dân khi làm việc.
+ Biện pháp tu từ ngoa dụ
Ngoa dụ là phép tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả vượt quá mức bình thường nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm cho sự diễn đạt.
Ví dụ: “Đầu tường lửa lựu lập lòe đơm bông” (“Truyện Kiều” – Nguyễn Du). Trong câu thơ này, tác giả đã sử dụng biện pháp ngoa dụ “lửa lựu” để miêu tả hoa lựu nở đỏ rực như lửa cháy.