phân tích phần 1 của Truyện Kiều

Nguyễn Du là đại thi hào dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới, tên tuổi của ông gắn liền với tác phẩm "Truyện Kiều" - kiệt tác số một của văn học trung đại Việt Nam, ngoài giá trị nội dung sâu sắc "Thúy Kiều" còn rất thành công về nghê thuật. Với nghệ thuật tả người qua bút pháp ước lệ tương đương, tả cảnh thiên nhiên qua bút pháp tả và gợi thì nghệ thuật miêu tả chi tiết đã tạo nên những đặc sắc riêng độc đáo cho tác phẩm. Đoạn trích "Chị em Thúy Kiều" là một điển hình về nghệ thuật miêu tả, tám câu thơ cuối đoạn trích là bức chân dung tuyệt mĩ của Thúy Vân, Thúy Kiều.

Sau khi dựng lên bức chân dung xinh đẹp của hai chị em Thúy Kiều, Nguyễn Du đã để Thúy Vân trở thành cái nền tôn thêm vẻ đẹp của Thúy Kiều:

Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn.
Làn thu thủy, nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành.
Sắc đành đòi một tài đành họa hai.

Cũng giống như khi tả Thúy Vân, nhà thơ vẫn dùng phương pháp ước lệ tượng trưng. Khi gắn cho Thúy Vân những vẻ đẹp "trang trọng", "đoan trang", "trang trọng khác vời"... thì khi tả Thúy Kiều, tác giả lại dùng những từ "sắc sảo", "mặn mà". Nếu Thúy Vân đẹp "trang trọng khác vời" thì Thúy Kiều lại "sắc sảo mặn mà", nếu Thúy Vân mang vẻ đẹp "đoan trang", "trang trọng" thì Thúy Kiều lại là người "sắc sảo" về trí tuệ, "mặn mà" về tâm hồn. Điều đó chứng tỏ vẻ đẹp của Thúy Vân là vẻ đẹp "đoan trang", "trang trọng", "khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang" còn Thúy Kiều đẹp "sắc sảo", "mặn mà", đôi mắt nàng đẹp như làn nước mùa thu, lông mày đẹp như dáng núi mùa xuân, vẻ đẹp của nàng vượt lên trên cái khuôn mẫu mà tự nhiên tạo hóa ban cho. Nàng đẹp "nghiêng nước nghiêng thành".

Vẻ đẹp ấy của nàng không chỉ "hoa ghen" mà còn "liễu hờn", vẻ đẹp của nàng là vẻ đẹp chưa từng có ở trên đời. Tác giả đã sử dụng những hình ảnh thậm xưng, thậm định để khẳng định vẻ đẹp tuyệt đỉnh của nàng. Không dừng lại ở đó, tác giả còn nhấn mạnh rằng nàng không chỉ đẹp "sắc sảo", "mặn mà" mà còn rất đa tài:

Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm.
Cung thương lầu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,
Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân.

Tài năng của Thúy Kiều đạt tới mức lí tưởng theo quan niệm thẩm mĩ phong kiến gồm đủ cả tài thơ, tài họa, tài đàn. Trong đó, nàng giỏi nhất là chơi đàn.

Nàng sáng tác khúc "Bạc mệnh" khiến ai nghe cũng phải xúc động. Tài hoa của nàng chính là sản phẩm của cảm giác, trí tuệ "thông minh", của trái tim đa sầu đa cảm. Cũng chính tài năng của nàng đã dự báo trước cuộc đời nàng sẽ gặp nhiều trắc trở, gian nan vì "chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau" và rồi "trời xanh quen thói má hồng đánh ghen".

Như vậy, bằng bút pháp ước lệ tượng trưng, lấy vẻ đẹp của thiên nhiên để gợi tả vẻ đẹp của con người, Nguyễn Du đã xây dựng thành công chân dung của chị em Thúy Kiều với tất cả vẻ đẹp - tài năng, tâm hồn. Và chính vẻ đẹp ấy đã làm cho chúng ta dự cảm được về cuộc đời của họ.

Với tám câu thơ lục bát, với bút pháp ước lệ tượng trưng, Nguyễn Du đã vẽ lên bức chân dung tuyệt mĩ của chị em Thúy Kiều. Nhà thơ đã khắc họa được thần thái và sắc diện của mỗi người, đồng thời dự báo về tương lai, cuộc đời của họ. Đó là biểu hiện của cảm hứng nhân văn ở Nguyễn Du.

Qua đoạn trích "Chị em Thúy Kiều" ta thấy được tấm lòng trân trọng, đề cao con người của nhà thơ, đồng thời cũng thấy được ngòi bút điêu luyện, đạt đến trình độ cổ điển của Nguyễn Du trong nghệ thuật miêu tả, khắc họa chân dung con người.