1. Xác định chủ thể trữ tình, hình thức thể thơ, đề tài, hình tượng nghệ thuật trung tâm:
- Chủ thể trữ tình: Chủ thể trữ tình trong đoạn trích "Định nghĩa về đất nước" là tác giả Nguyễn Khoa Điềm. Tác giả sử dụng ngôi thứ nhất để bộc lộ những suy ngẫm, chiêm nghiệm sâu sắc về đất nước.
- Hình thức thể thơ: Đoạn trích được viết theo thể thơ tự do, không tuân thủ quy tắc vần điệu cố định. Điều này tạo điều kiện cho tác giả tự do sáng tạo, linh hoạt trong việc diễn đạt ý tưởng và cảm xúc.
- Đề tài: Đề tài chính của đoạn trích là "đất nước". Tuy nhiên, tác giả không chỉ dừng lại ở việc miêu tả đất nước như một vùng đất, mà còn khám phá chiều sâu lịch sử, văn hóa, con người và tinh thần dân tộc.
- Hình tượng nghệ thuật trung tâm: Hình tượng nghệ thuật trung tâm của đoạn trích là "đất nước", nhưng nó được thể hiện qua nhiều khía cạnh khác nhau: từ lịch sử, văn hóa đến con người, tinh thần dân tộc.
2. Hiệu quả biện pháp tu từ:
- Biện pháp tu từ ẩn dụ được sử dụng xuyên suốt đoạn trích, góp phần làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho lời thơ. Ví dụ: "Đất nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn tay trong nỗi nhớ thầm" (ẩn dụ chuyển đổi cảm giác).
- Biện pháp nhân hóa cũng được sử dụng để làm cho đất nước trở nên gần gũi, thân thuộc với con người. Ví dụ: "Đất nước là mẹ của ta, là cha của ta" (nhân hóa).
3. Phân tích hình ảnh đất nước trong các câu thơ:
- Câu thơ "Đất nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn tay trong nỗi nhớ thầm": Hình ảnh "chiếc khăn tay" là biểu tượng cho sự nhớ nhung, lưu luyến. Đất nước là nơi chứa đựng những kỷ niệm, tình cảm sâu nặng của mỗi người.
- Câu thơ "Đất nước là mẹ của ta, là cha của ta": Hình ảnh "mẹ" và "cha" là những hình ảnh quen thuộc, gần gũi, thể hiện sự bao bọc, che chở, nuôi dưỡng của đất nước đối với con người.
4. Đặc điểm hình thức bài thơ:
- Bài thơ sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời sống thường ngày.
- Cách gieo vần, nhịp thơ linh hoạt, tạo nên sự uyển chuyển, nhẹ nhàng cho lời thơ.
- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, nhân hóa, so sánh,... giúp cho lời thơ thêm sinh động, giàu sức gợi hình, gợi cảm.
5. Cảm xúc của nhân vật trữ tình:
- Nhân vật trữ tình trong đoạn trích là tác giả Nguyễn Khoa Điềm. Ông thể hiện niềm tự hào, yêu mến và trân trọng đối với đất nước.
- Qua những dòng thơ, tác giả muốn khẳng định vai trò to lớn của đất nước đối với cuộc sống của mỗi con người. Đồng thời, ông cũng muốn nhắc nhở thế hệ trẻ cần phải biết ơn, gìn giữ và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc.