Bài 1:
Tính đơn điệu và cực trị của hàm số
Bước 1: Tìm tập xác định của hàm số
Giả sử hàm số đã cho là . Ta cần tìm tập xác định của hàm số này.
Bước 2: Tính đạo hàm của hàm số
Ta tính đạo hàm của hàm số .
Bước 3: Xác định các điểm tới hạn
Các điểm tới hạn là các điểm trong tập xác định mà tại đó hoặc không tồn tại.
Bước 4: Xét dấu của đạo hàm
Ta xét dấu của trên các khoảng con của tập xác định để xác định tính đơn điệu của hàm số:
- Nếu trên một khoảng thì hàm số đồng biến trên khoảng đó.
- Nếu trên một khoảng thì hàm số nghịch biến trên khoảng đó.
Bước 5: Xác định các điểm cực trị
Các điểm cực trị của hàm số là các điểm tới hạn mà tại đó đạo hàm đổi dấu:
- Nếu đổi dấu từ âm sang dương tại , thì là điểm cực tiểu.
- Nếu đổi dấu từ dương sang âm tại , thì là điểm cực đại.
Bước 6: Kết luận
Dựa vào các bước trên, ta kết luận về tính đơn điệu và các điểm cực trị của hàm số.
Ví dụ cụ thể:
Giả sử hàm số .
1. Tập xác định: .
2. Đạo hàm: .
3. Điểm tới hạn: Giải phương trình :
4. Xét dấu của đạo hàm:
- Trên khoảng , nên hàm số đồng biến.
- Trên khoảng , nên hàm số nghịch biến.
- Trên khoảng , nên hàm số đồng biến.
5. Xác định các điểm cực trị:
- Tại , đổi dấu từ dương sang âm, nên là điểm cực đại.
- Tại , đổi dấu từ âm sang dương, nên là điểm cực tiểu.
6. Kết luận:
- Hàm số đồng biến trên các khoảng và .
- Hàm số nghịch biến trên khoảng .
- Điểm cực đại của hàm số là với giá trị .
- Điểm cực tiểu của hàm số là với giá trị .
Như vậy, ta đã hoàn thành việc tìm tính đơn điệu và cực trị của hàm số .
Câu 1:
Để xác định khoảng đồng biến của hàm số , ta cần dựa vào dấu của đạo hàm .
Dựa vào bảng xét dấu của :
- Trên khoảng , nên hàm số nghịch biến.
- Tại , .
- Trên khoảng , nên hàm số đồng biến.
- Tại , .
- Trên khoảng , nên hàm số nghịch biến.
Vậy, hàm số đồng biến trên khoảng .
Do đó, đáp án đúng là .
Câu 2:
Để xác định khoảng nghịch biến của hàm số , ta cần xem xét dấu của đạo hàm trên bảng biến thiên.
Từ bảng biến thiên, ta thấy:
- Trên khoảng , tại và trên khoảng . Do đó, hàm số nghịch biến trên khoảng này.
- Trên khoảng , tại và trên khoảng . Do đó, hàm số cũng nghịch biến trên khoảng này.
Vậy hàm số nghịch biến trên khoảng .
Do đó, đáp án đúng là
Câu 3:
Để xác định khoảng đồng biến của hàm số , ta cần xem xét dấu của đạo hàm trên bảng biến thiên.
Dựa vào bảng biến thiên:
- Trên khoảng , nên hàm số đồng biến.
- Trên khoảng , nên hàm số nghịch biến.
- Trên khoảng , nên hàm số đồng biến.
Vậy hàm số đồng biến trên các khoảng và .
Do đó, đáp án đúng là .
Câu 4:
Để giải quyết bài toán này, ta cần tìm đạo hàm của hàm số và xem xét dấu của đạo hàm này.
Bước 1: Tìm đạo hàm của hàm số
Hàm số đã cho là một phân thức hữu tỉ, có dạng với và .
Đạo hàm của hàm số này được tính theo quy tắc đạo hàm của phân thức:
Tính các đạo hàm riêng:
-
-
Thay vào công thức:
Bước 2: Xét dấu của đạo hàm
Đạo hàm .
- Mẫu số luôn dương với mọi (điều kiện xác định của hàm số).
- Dấu của phụ thuộc vào tử số .
Bước 3: Phân tích đồ thị
Quan sát đồ thị, ta thấy:
- Đồ thị có dạng của một hàm phân thức với tiệm cận đứng tại .
- Đồ thị đi xuống từ trái qua phải, cho thấy hàm số có xu hướng giảm.
Do đó, với mọi .
Kết luận
Mệnh đề đúng là:
Câu 5:
Để xác định khoảng đồng biến của hàm số , ta cần xem xét dấu của đạo hàm .
Hàm số đồng biến trên khoảng mà .
Quan sát đồ thị của :
1. Trên khoảng , đồ thị nằm dưới trục hoành, do đó .
2. Trên khoảng , đồ thị nằm dưới trục hoành, do đó .
3. Trên khoảng , đồ thị nằm trên trục hoành, do đó .
Vậy hàm số đồng biến trên khoảng .
Do đó, đáp án đúng là .