Truyện Bánh chưng, bánh giày là một trong những truyền thuyết nổi tiếng của dân tộc Việt Nam, kể về nguồn gốc của hai loại bánh truyền thống này. Đặc biệt, truyện còn thể hiện rõ nét các đặc điểm nhân vật truyền thuyết như sau:
a. Thường có những điểm khác lạ về lai lịch, phẩm chất, tài năng, sức mạnh...:
- Lang Liêu: Là con trai thứ mười tám của vua Hùng Vương thứ sáu, mồ côi mẹ từ nhỏ, sống cuộc đời nghèo khó nhưng rất chăm chỉ, cần cù lao động. Lang Liêu không có vẻ ngoài tuấn tú hay tài năng xuất chúng như các hoàng tử khác, nhưng lại có tấm lòng hiếu thảo, biết ơn cha mẹ và luôn cố gắng làm tròn bổn phận của mình.
- Vua Hùng Vương thứ sáu: Là vị vua anh minh, sáng suốt, luôn quan tâm đến đời sống của nhân dân. Vua Hùng đã đưa ra thử thách để tìm người kế vị xứng đáng, qua đó khẳng định vai trò của lao động, sản xuất và ý nghĩa của nghề nông trong xã hội.
b. Thường gắn với sự kiện lịch sử và có công lớn đối với cộng đồng.
- Sự kiện lịch sử: Truyện Bánh chưng, bánh giày diễn ra vào thời kỳ vua Hùng Vương thứ sáu, khi đất nước đang trong giai đoạn xây dựng và phát triển. Vua Hùng muốn tìm người kế vị xứng đáng nên đã đưa ra thử thách làm bánh để chọn người giỏi nhất.
- Có công lớn đối với cộng đồng: Lang Liêu đã vượt qua thử thách bằng chính tài năng và lòng hiếu thảo của mình. Anh đã sáng tạo ra hai loại bánh chưng và bánh giày, tượng trưng cho trời đất, âm dương hòa hợp, mang ý nghĩa tốt đẹp về sự đoàn kết, yêu thương và mong ước mùa màng bội thu. Nhờ đó, Lang Liêu đã được vua Hùng chọn làm người kế vị, góp phần xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh.
c. Được cộng đồng truyền tụng, tôn thờ.
- Cộng đồng truyền tụng: Truyền thuyết Bánh chưng, bánh giày được lưu truyền rộng rãi trong dân gian, trở thành một câu chuyện cổ tích quen thuộc với mọi thế hệ người Việt Nam. Câu chuyện không chỉ giải thích nguồn gốc của hai loại bánh truyền thống mà còn ca ngợi tinh thần hiếu thảo, lòng biết ơn và sự sáng tạo của con người.
- Cộng đồng tôn thờ: Bánh chưng, bánh giày đã trở thành biểu tượng văn hóa của dân tộc Việt Nam, được người dân tôn trọng và gìn giữ qua bao thế hệ. Hai loại bánh này được sử dụng trong các dịp lễ tết, cúng giỗ, thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và mong ước một năm mới an khang, thịnh vượng.