viết bài văn phân tích bài thơ nghe tiếng giã gạo

🌾 Phân Tích Bài Thơ "Nghe Tiếng Giã Gạo" - Khúc Ca Lao Động Và Tình Yêu Quê Hương

Bài thơ "Nghe tiếng giã gạo" của Hồ Chí Minh, được sáng tác trong thời gian Người hoạt động cách mạng tại Pác Bó (Cao Bằng), không chỉ là một bức tranh sinh động về cuộc sống lao động nơi núi rừng Việt Bắc mà còn chứa đựng triết lí sâu sắc về tinh thần lạc quan, ung dung và sự gắn bó máu thịt của người chiến sĩ cách mạng với nhân dân. Bài thơ tuy ngắn gọn nhưng là sự kết hợp hài hòa giữa chất cổ điển (phong thái ung dung, đề tài về cuộc sống ẩn dật) và tinh thần thời đại mới (phục vụ nhân dân, lạc quan cách mạng).

1. Bức Tranh Sinh Hoạt Nơi Núi Rừng Cách Mạng

Bài thơ mở ra bằng một âm thanh mộc mạc, quen thuộc nhưng chứa đựng sức sống:

"Nghe tiếng giã gạo đều tai," "Gạo đem vào cối giã bằng đôi chân."

Âm thanh "đều tai" đã gợi lên một nhịp sống bình dị, đều đặn, một sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên. Hình ảnh "giã bằng đôi chân" không chỉ miêu tả phương pháp lao động truyền thống của đồng bào miền núi mà còn ngầm ca ngợi sức mạnh, sự dẻo dai và tinh thần tự lực của nhân dân Pác Bó. Lao động ở đây không chỉ là mưu sinh mà còn là một phần của cuộc sống cộng đồng, được thực hiện với sự nhịp nhàng, kiên trì.

2. Sự Hài Hòa Giữa Lao Động và Thơ Ca

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nâng tầm công việc giã gạo bình thường lên thành một "khúc ca" mang tính triết lí:

"Tiếng hò, tiếng hát vang gần," "Lao động là bài học trường kì."

"Tiếng hò, tiếng hát" là sự minh chứng cho tinh thần lạc quan, yêu đời của người lao động. Dù cuộc sống còn nhiều khó khăn, nhưng âm thanh vang vọng của lao động đã xua tan đi sự mệt mỏi, biến công việc nặng nhọc thành niềm vui.

Đặc biệt, câu "Lao động là bài học trường kì" đã khái quát hóa một chân lí lớn. Bác Hồ không chỉ nhìn công việc giã gạo như một hoạt động đơn lẻ, mà còn coi nó là một bài học lớn, kéo dài mãi mãi (trường kì). Đó là bài học về sự nhẫn nại, cần cù, đoàn kết và tự hoàn thiện. Qua đó, ta thấy được cái nhìn của một nhà tư tưởng lớn: mọi hoạt động bình thường trong cuộc sống đều mang ý nghĩa giáo dục và rèn luyện.

3. Phong Thái Ung Dung, Lạc Quan Của Người Chiến Sĩ

Bài thơ kết thúc bằng lời khẳng định về tinh thần và tâm hồn của người chiến sĩ:

"Người, ta, cách mạng, ta cùng," "Giã cho gạo trắng, trắng trong tâm hồn."

Hai câu thơ cuối cùng là sự liên kết hài hòa giữa mục tiêu cách mạng (phục vụ nhân dân, giải phóng dân tộc) và mục tiêu cá nhân (tu dưỡng đạo đức).

• "Người, ta, cách mạng, ta cùng": Bác đã đồng nhất ba chủ thể: "Người" (nhân dân lao động), "ta" (người chiến sĩ, bản thân Bác), và "cách mạng". Sự đồng nhất này thể hiện tinh thần hòa mình vào quần chúng, xóa bỏ khoảng cách giữa lãnh tụ và nhân dân. Mục đích của Bác là cùng nhân dân làm cách mạng, cùng lao động để đạt được mục đích chung.
• "Giã cho gạo trắng, trắng trong tâm hồn": Đây là một hình ảnh ẩn dụ tuyệt vời. "Gạo trắng" là sản phẩm vật chất của lao động, tượng trưng cho ấm no, hạnh phúc, và thành quả cách mạng. "Trắng trong tâm hồn" là sản phẩm tinh thần, tượng trưng cho sự thanh cao, trong sạch về đạo đức. Bác giã gạo không chỉ để có cái ăn, mà còn để tự rèn luyện tâm hồn, giữ cho tâm hồn mình luôn trong sạch, kiên định trước mọi khó khăn, cám dỗ.

4. Giá Trị Nghệ Thuật

Bài thơ sử dụng thể thơ lục bát biến thể (có câu 7 chữ) mang đậm chất dân gian, truyền thống, với ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, dễ đi vào lòng người. Nghệ thuật ẩn dụ và hình ảnh đối xứng (gạo trắng - tâm hồn trắng) tạo nên sự cô đọng về ý nghĩa. Tác phẩm là sự dung hòa giữa chất thép (tinh thần cách mạng kiên cường, ý chí lao động) và chất tình (tình yêu thương nhân dân, sự hòa hợp với cuộc sống bình dị).

Kết Luận

"Nghe tiếng giã gạo" là một bài thơ giàu tính nhân văn và triết lí. Qua âm thanh giã gạo bình dị, Bác Hồ đã gửi gắm một thông điệp lớn: Lao động không chỉ tạo ra vật chất mà còn là con đường để rèn luyện nhân cách và phục vụ cách mạng. Tác phẩm là minh chứng tiêu biểu cho phong thái ung dung, giản dị, lạc quan và tư tưởng "hòa mình vào dân" của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc.