bố cục, luật bằng/trắc, vần, ngắt nhịp, đối thơ khuyên học-nguyễn khuyến

Bài thơ "Khuyên Học" của Nguyễn Khuyến được viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật, với bố cục 4 phần: đề, thực, luận, kết. Bài thơ sử dụng luật bằng trắc, gieo vần chân và vần lưng, tạo nên sự hài hòa về âm thanh và ý nghĩa.

Bố cục:

* Đề (câu 1-2): Giới thiệu vấn đề cần bàn luận - việc học hành. Câu 1 nêu lên tầm quan trọng của việc học, khẳng định rằng học tập là con đường duy nhất để đạt được thành công trong cuộc sống. Câu 2 đưa ra những khó khăn, thử thách mà người học phải vượt qua trên con đường học tập.
* Thực (câu 3-4): Phân tích cụ thể những khó khăn, thử thách đó. Câu 3 liệt kê những trở ngại về vật chất như thiếu thốn sách vở, thầy cô giỏi, môi trường học tập không thuận lợi. Câu 4 nhấn mạnh những khó khăn về tinh thần như sự lười biếng, ham chơi, thiếu động lực học tập.
* Luận (câu 5-6): Đưa ra giải pháp để khắc phục những khó khăn, thử thách. Câu 5 khẳng định rằng chỉ có lòng quyết tâm, nghị lực mới giúp người học vượt qua mọi khó khăn. Câu 6 gợi ý những phương pháp học tập hiệu quả như chăm chỉ đọc sách, tìm kiếm kiến thức từ nhiều nguồn khác nhau, rèn luyện tính kiên trì, nhẫn nại.
* Kết (câu 7-8): Khẳng định lại tầm quan trọng của việc học và kêu gọi mọi người hãy nỗ lực học tập. Câu 7 nhắc nhở rằng nếu không cố gắng học tập thì sẽ bị tụt hậu so với xã hội. Câu 8 kêu gọi mọi người hãy bắt đầu ngay từ bây giờ, không ngừng phấn đấu để đạt được thành công.

Luật bằng trắc:

* Luật bằng trắc trong bài thơ được tuân thủ chặt chẽ, tạo nên sự cân bằng về âm thanh và ý nghĩa. Các tiếng bằng và trắc được xen kẽ hợp lý, tạo nên sự hài hòa cho bài thơ.

Vần:

* Bài thơ sử dụng vần chân và vần lưng, tạo nên sự liên kết giữa các câu thơ, tăng thêm tính nhạc điệu cho bài thơ. Vần chân được gieo ở cuối mỗi câu thơ, vần lưng được gieo ở giữa câu thơ.

Ngắt nhịp:

* Ngắt nhịp trong bài thơ được phân chia rõ ràng, tạo nên sự nhịp nhàng, uyển chuyển cho bài thơ. Cách ngắt nhịp chủ yếu là 4/3, tạo nên sự cân bằng về mặt cấu trúc và dễ dàng cho việc đọc hiểu.

Đối:

* Bài thơ không sử dụng phép đối, nhưng vẫn đảm bảo sự cân xứng về mặt nội dung và hình thức. Các cặp câu thơ đối xứng về ý nghĩa, tạo nên sự tương phản và bổ sung cho nhau.