văn nghị luận phân tích đánh giá nội dung chủ đề nghệ thuật bài thơ đây thôn vĩ dạ

Hàn Mặc Tử là một nhà thơ nổi tiếng của làng văn chương Việt Nam, ông là người khởi xướng ra dòng thơ lãng mạn hiện đại và cũng là người tiêu biểu nhất cho trường phái thơ siêu thực. Ông đã để lại nhiều tác phẩm hay có dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc, một trong số đó phải kể đến Đây Thôn Vĩ Dạ. Bài thơ được sáng tác vào năm 1938 lấy cảm hứng từ mối tình đơn phương của Hàn Mặc Tử với cô gái Huế tên Hoàng Thị Kim Cúc, bài thơ được in trong tập Thơ điên về sau đổi thành Đau thương. Tác phẩm nói lên nỗi buồn của nhân vật trữ tình thông qua bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, và bên cạnh đó còn thể hiện tình yêu cuộc sống, yêu người của tác giả.

Bài thơ mở đầu bằng một câu hỏi mang bao nhiêu nồng nàn, da diết, khắc khoải:

"Sao anh không về chơi thôn Vĩ?"

Câu hỏi này vừa là lời trách móc, cũng là lời mời gọi tha thiết của cô gái với chàng trai mà cô thầm thương mến. Tuy nhiên, đây chỉ là lời tự vấn bản thân, thể hiện sự cô đơn, trống vắng và khát khao được trở về nơi xưa của nhân vật trữ tình.

Sau câu hỏi tu từ ấy là cả một khung cảnh thiên nhiên hữu tình, nên thơ hiện ra trước mắt:

"Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền."

Hình ảnh "nắng hàng cau" gợi lên vẻ đẹp thanh khiết, tinh khôi của nắng sớm mai, ánh nắng lấp lánh trên những tàu cau xanh biếc tạo nên một khung cảnh thật thơ mộng, trữ tình. Từ láy "mướt quá" nhấn mạnh vẻ đẹp tươi tốt, tràn đầy sức sống của cây cỏ, vườn tược nơi đây. Bức tranh càng thêm sinh động, hấp dẫn hơn khi có sự xuất hiện của con người "Lá trúc che ngang mặt chữ điền". Hình ảnh so sánh ẩn dụ đầy sáng tạo, độc đáo, khuôn mặt người phụ nữ hiền dịu, phúc hậu được ví như chữ điền, gợi lên sự ấm áp, gần gũi, thân thương. Đó có thể là hình ảnh người con gái thôn Vĩ, cũng có thể là hình bóng của chính tác giả đang ẩn mình trong từng câu chữ.

Nếu như khổ thơ đầu tiên miêu tả cảnh vật buổi sáng thì sang khổ hai, Hàn Mặc Tử đã đưa người đọc đến với cảnh vật thôn Vĩ vào ban đêm:

"Gió theo lối gió mây đường mây
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?"

Hai câu thơ đầu gợi lên vẻ đẹp lãng mạn, huyền ảo của xứ Huế. Hình ảnh "gió theo lối gió mây đường mây" gợi sự chia lìa, đôi ngả, liệu rằng đôi lứa yêu nhau có bền lâu? Đến câu thơ tiếp theo, ta thấy được nỗi buồn man mác của nhà thơ, dường như nó đang thấm hút vào cả dòng nước "dòng nước buồn thiu hoa bắp lay". Hoa bắp vốn là loài hoa bình dị, gần gũi với cuộc sống thường ngày thế nhưng khi đi vào thơ Hàn Mặc Tử nó bỗng trở nên lay động lòng người, khiến ta không khỏi xót xa.

Bức tranh thiên nhiên càng thêm lung linh, huyền ảo hơn khi có sự xuất hiện của ánh trăng: "Thuyền ai đậu bến sông trăng đó/ Có chở trăng về kịp tối nay?". Hình ảnh "sông trăng" gợi lên vẻ đẹp lãng mạn, huyền ảo, tạo nên một khung cảnh thơ mộng, trữ tình. Câu hỏi tu từ "Có chở trăng về kịp tối nay?" vừa là lời hỏi han, vừa là lời mời gọi, mong ngóng của nhà thơ về một ngày đoàn tụ. Khổ thơ cuối cùng khép lại với những dòng thơ đầy ám ảnh:

"Mơ khách đường xa khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?"

Từ "mơ" được đặt ở đầu câu thơ gợi lên những ước vọng, khát khao cháy bỏng của nhà thơ về một ngày được trở về nơi xưa. Hình ảnh "khách đường xa" lặp lại lần thứ hai thể hiện nỗi nhớ mong, khắc khoải của tác giả, đồng thời cũng là hình ảnh ẩn dụ cho chính bản thân ông. Màu trắng tượng trưng cho vẻ đẹp trong trắng, tinh khôi của người con gái xứ Huế, màu trắng ở đây cũng gợi lên vẻ đẹp thanh tao, thuần khiết của vầng trăng. Câu thơ cuối cùng là câu hỏi tu từ chứa đựng nhiều băn khoăn, trăn trở của tác giả về tình yêu quê hương, đất nước.

Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng nhiều biện pháp tu từ đặc sắc như điệp từ, điệp cấu trúc, câu hỏi tu từ,... Bên cạnh đó, tác giả còn sử dụng ngôn ngữ giàu sức gợi, tạo nên một không gian thơ mộng, huyền ảo.

Tóm lại, bài thơ Đây Thôn Vĩ Dạ là một tuyệt phẩm của Hàn Mặc Tử, bài thơ đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên xứ Huế tươi đẹp, thơ mộng, đồng thời cũng thể hiện nỗi buồn chia lìa, tang tóc của tác giả. Qua đó, ta càng thêm trân trọng tài năng và tấm lòng của nhà thơ.