Bài thơ "Quê hương" của nhà thơ Nguyễn Bính đã vẽ nên bức tranh làng quê Việt Nam vào những năm 40 của thế kỷ trước, mang đậm nét mộc mạc, giản dị nhưng cũng rất sinh động. Bài thơ được chia thành ba phần, mỗi phần đều thể hiện một khía cạnh khác nhau của cuộc sống làng quê.
Hai khổ đầu tiên, tác giả đã mô tả khung cảnh làng quê trong một buổi chiều tà. Đó là thời gian mà mọi hoạt động của ngày đã kết thúc, nhường chỗ cho sự tĩnh lặng, thanh bình. Hình ảnh con đò nằm trên bến vắng, quán tranh đứng im lìm, hoa xoan tím rụng tơi bời... tất cả đều gợi lên một không gian yên ả, thanh bình của làng quê. Đặc biệt, hình ảnh "cánh bướm" bay lượn giữa vườn chanh đã tạo nên một nét đẹp rất riêng cho bức tranh ấy. Cánh bướm nhỏ bé, nhẹ nhàng bay lượn giữa những bông hoa trắng muốt, tạo nên một khung cảnh thơ mộng, lãng mạn.
Khổ thứ ba của bài thơ tập trung vào hình ảnh cô gái chưa chồng. Đây là một nhân vật quan trọng, góp phần làm nên vẻ đẹp của làng quê. Cô gái xuất hiện trong bộ quần áo màu nâu, đội nón lá, bước đi trên con đường làng quen thuộc. Hình ảnh này vừa mang nét đẹp truyền thống, vừa toát lên vẻ duyên dáng, dịu dàng của người phụ nữ Việt Nam. Đồng thời, hình ảnh cô gái cũng gợi lên một chút xôn xao, náo nức trong lòng tác giả. Bởi lẽ, cô gái ấy là biểu tượng của tuổi trẻ, của sự tươi mới, tràn đầy sức sống.
Cuối cùng, khổ cuối cùng của bài thơ là tâm trạng của tác giả khi phải xa quê hương. Tác giả bày tỏ nỗi nhớ da diết, khắc khoải đối với quê hương thân thương. Những kỉ niệm về tuổi thơ, về những trò chơi dân gian, về tình cảm gia đình... tất cả đều khiến tác giả bồi hồi, xúc động. Qua đó, ta thấy được tình yêu quê hương tha thiết, sâu nặng của nhà thơ Nguyễn Bính.