Lập một số sưu tầm những áng thơ, văn có sự cải biến và cách tân độc đáo

Lê Thuỳ I. Thơ có sự cải biên – cách tân độc đáo

1. “Tự tình” (cải biên cảm thức hiện đại)

Nguyên tác Hồ Xuân Hương, cảm hứng được cách tân trong thơ mới:

Đêm xuống chật chội lòng se sắt

Bóng nguyệt như soi đến nỗi niềm

Rượu cạn rồi mà sầu chưa cạn

Tiếng thở dài khuya gió vẫn đem.

Điểm cách tân: đưa giọng điệu trữ tình – hiện đại vào cảm hứng của thơ cổ điển, biến nỗi buồn cá nhân thành nỗi buồn thời đại.

2. “Tràng giang” (thơ cổ điển nhưng tinh thần hiện đại) – Huy Cận

Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài.

Điểm cách tân: dùng tinh thần cổ phong nhưng mang tâm trạng “cá nhân hóa” của con người hiện đại — một sự kết hợp rất mới trong Thơ mới.

3. “Bèo dạt mây trôi” (dân gian – cải biên)

Có nhiều phiên bản dân gian khác nhau:

Bèo dạt mây trôi

Chín phương trời biển rộng

Người thương ơi… biết nơi đâu mà tìm?

Điểm cách tân: mỗi vùng truyền miệng một chút khác biệt, cho thấy sự linh hoạt và biến đổi của văn học dân gian qua thời gian.

4. Thơ hiện đại cách tân hình thức (thơ tự do)

Một đoạn thơ kiểu “bậc thang”:

Tôi

bước

chậm

xuống con dốc mùa thu

nơi lá rơi như tiếng thở.

Điểm cách tân: phá vỡ dòng thơ truyền thống, chú trọng thị giác và nhịp điệu tự do.

II. Văn xuôi có sự cải biên – cách tân độc đáo

1. Truyện cổ tích được cải biên (ví dụ: Tấm Cám)

Một đoạn trong các bản cải biên hiện đại:

Tấm không chỉ chờ Bụt mà tự đứng dậy tìm lại quyền sống của mình. Hạnh phúc không rơi xuống từ phép màu, mà từ sự mạnh mẽ của chính cô.

Điểm cách tân: đưa yếu tố nữ quyền và tư duy hiện đại vào truyện cổ tích.

2. “Chí Phèo” – cách tân truyện hiện thực

Nam Cao đã cải biến mô típ nhân vật nghèo khổ bằng hình tượng “người nông dân bị lưu manh hóa” – điều chưa từng có trong văn xuôi trước đó.

Điểm cách tân: đi sâu vào bi kịch tâm lí, không chỉ kể chuyện mà phân tích trạng thái người.

3. Văn xuôi nghệ thuật kiểu dòng ý thức

Một đoạn minh họa:

Tiếng mưa gõ lên mái, gõ cả vào những miền kí ức chưa kịp đặt tên… Tôi thấy mình trôi giữa những đốm sáng – tối của ngày cũ.

Điểm cách tân: dùng dòng ý thức, không theo trật tự thời gian, giống văn học phương Tây hiện đại.

4. Nhật dụng – văn nghị luận hiện đại

Một đoạn văn phá vỡ khuôn mẫu nghị luận truyền thống:

Chúng ta sống giữa biển thông tin, nhưng điều đáng sợ nhất không phải là thiếu hiểu biết, mà là quá dễ tin. Sự tỉnh táo hôm nay chính là đạo đức của kỉ nguyên số.

Điểm cách tân: kết hợp chất “nghệ” vào bài nghị luận, tạo giọng điệu mới mẻ.

1. Bài thơ “Tây Tiến” – Quang Dũng

Cải biến thể thơ truyền thống bằng cách sử dụng thể thơ lục bát nhưng kết hợp nhiều hình ảnh giàu tính biểu tượng, hình ảnh thơ vừa trữ tình vừa hiện thực.

Cách tân trong ngôn ngữ, kết hợp giữa lời thơ mộc mạc và các từ ngữ chiến tranh hào hùng, tạo nên sức sống mới cho thơ kháng chiến.

2. Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” – Nguyễn Minh Châu

Cải biến trong cách xây dựng cốt truyện, không chỉ đơn thuần kể chuyện mà kết hợp yếu tố triết lý sâu sắc.

Cách tân về giọng điệu và thủ pháp nghệ thuật, sử dụng góc nhìn nhân vật một cách mới mẻ để khám phá bản chất cuộc sống.

3. Thơ Đường luật hiện đại – Xuân Diệu

Cải biến thể thơ cổ điển bằng cách đưa cảm xúc cá nhân, suy tư mới lạ, khác với các quy chuẩn nghiêm ngặt trước đây.

Cách tân trong ngôn từ, nhịp điệu, biểu đạt cảm xúc tự do hơn, tạo nên phong cách thơ hiện đại.

4. Văn xuôi “Dế Mèn phiêu lưu ký” – Tô Hoài

Cải biến thể loại truyện cổ tích, nhưng có sự phân tích, phản ánh đời sống xã hội qua lăng kính nhân vật côn trùng.

Cách tân ở nội dung, nhân vật và lời văn dí dỏm, sinh động, phù hợp với cả người lớn và trẻ em.

5. Thơ tự do của các nhà thơ thế kỷ 20 (Mỹ, Pháp)

Cải biến thể thơ truyền thống bỏ đi quy tắc về vần, nhịp, độ dài câu.

Cách tân trong hình ảnh, ngôn ngữ tự do, biểu đạt cảm xúc đa chiều, mở ra kỷ nguyên thơ hiện đại.