NaHCO3 + HCl → NaCl + CO2 + H2O

Phản ứng NaHCO₃ + HCl ra CO₂ thuộc loại phản ứng trao đổi đã được cân bằng chính xác và chi tiết nhất. Bên cạnh đó là một số bài tập có liên quan về NaHCO₃ có lời giải, mời các bạn đón xem:

NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO₂ ↑ + H₂O

1. Phương trình hoá học của phản ứng NaHCO₃ tác dụng với HCl

NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO₂↑ + H₂O

2. Điều kiện của phản ứng NaHCO₃ tác dụng với HCl

- Phản ứng diễn ra ở ngay điều kiện thường.

3. Hiện tượng của phản ứng NaHCO₃ tác dụng với HCl

- Có khí thoát ra.

4. Phương trình ion thu gọn của phản ứng NaHCO₃ tác dụng với HCl

Bước 1: Viết phương trình phân tử:

NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO₂↑ + H₂O

Bước 2: Chuyển các chất vừa dễ tan, vừa điện li mạnh thành ion; Các chất kết tủa, chất khí, chất điện li yếu để nguyên dưới dạng phân tử ta được phương trình ion đầy đủ:

Na⁺ + HCO₃^- + H⁺ + Cl^- → Na⁺ + Cl^- + CO₂↑ + H₂O

Bước 3: Lược bỏ đi các ion giống nhau ở 2 vế ta được phương trình ion rút gọn:

HCO₃^- + H⁺ → CO₂↑ + H₂O

5. Mở rộng kiến thức về NaHCO₃ (natri bicacbonat)

5.1. Tính chất

- NaHCO₃ là chất rắn, màu trắng, dễ tan trong nước.

- NaHCO₃ dễ bị nhiệt phân hủy tạo thành Na₂CO₃ và khí CO₂:

2NaHCO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ Na₂CO₃ + CO₂ + H₂O

- NaHCO₃ có tính lưỡng tính (vừa tác dụng với dung dịch axit, vừa tác dụng với dung dịch bazơ)

NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO₂ ↑ + H₂O

NaHCO₃ + NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

5.2. Ứng dụng

NaHCO₃ được dùng trong công nghiệp dược phẩm (chế tạo thuốc đau dạ dày …) và công nghiệp thực phẩm (làm bột nở …).

6. Kiến thức về axit clohidric HCl

6.1. Tính chất vật lí

- Hiđro clorua tan vào nước tạo thành dung dịch axit clohiđric.

- Axit clohiđric là chất lỏng, không màu, mùi xốc.

- Dung dịch HCl đặc nhất (ở 20^oC) đạt tới nồng độ 37% và có khối lượng riêng D = 1,19 g/cm³.

- Dung dịch HCl đặc “bốc khói” trong không khí ẩm. Đó là do hiđro clorua thoát ra tạo với hơi nước trong không khí thành những hạt dung dịch nhỏ như sương mù.

6.2. Tính chất hóa học

Axit clohiđric là một axit mạnh, mang đầy đủ tính chất hóa học của một axit như:

- Làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ.

- Tác dụng với kim loại đứng trước (H) trong dãy hoạt động hóa học của kim loại.

Ví dụ:

Mg + 2HCl → MgCl₂ + H₂

2Al + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂

Chú ý: Kim loại có nhiều hóa trị tác dụng với dung dịch HCl thu được muối trong đó kim loại ở mức hóa trị thấp. Ví dụ:

Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂

- Tác dụng với oxit bazơ và bazơ tạo thành muối và nước. Ví dụ:

CuO + 2HCl $\stackrel{t^o}{\to }$ CuCl₂ + H₂O

Fe₂O₃ + 6HCl $\stackrel{t^o}{\to }$ 2FeCl₃ + 3H₂O

NaOH + HCl → NaCl + H₂O

Cu(OH)₂ + 2HCl → CuCl₂ + 2H₂O

- Tác dụng với muối của axit yếu hơn tạo thành muối mới và axit mới. Ví dụ:

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + H₂O + CO₂ ↑

AgNO₃ + HCl → AgCl↓ + HNO₃

Ngoài tính chất đặc trưng là tính axit, dung dịch axit HCl đặc còn thể hiện tính khử khi tác dụng chất oxi hoá mạnh như KMnO₄, MnO₂, K₂Cr₂O₇, MnO₂, KClO₃…

$4H\stackrel{-1}{Cl}+Mn{O}_2\stackrel{t^o}{\to }MnC{l}_2+{\stackrel{0}{Cl}}_2+2H_{2}O$

$K_{2}C{r}_2{O}_7+14H\stackrel{-1}{Cl}\to 3{\stackrel{0}{Cl}}_2+2KCl+2CrC{l}_3+7H_{2}O$

6.3. Điều chế

a) Trong phòng thí nghiệm

- Điều chế hiđro clorua bằng cách cho tinh thể NaCl vào dung dịch H₂SO₄ đậm đặc và đun nóng (phương pháp sunfat) rồi hấp thụ vào nước để được axit clohiđric.

- Phương trình hóa học minh họa:

2NaCl_tt + H₂SO_{4 đặc} $\stackrel{t^0\ge {400}^o}{\to }$ Na₂SO₄ + 2HCl ↑

NaCl_tt + H₂SO_{4 đặc} $\stackrel{t^0\le {250}^o}{\to }$ NaHSO₄ + HCl ↑

b) Trong công nghiệp

- Phương pháp tổng hợp: Đốt H₂ trong khí quyển Cl₂

H₂ + Cl₂ $\stackrel{t^0}{\to }$ 2HCl

- Phương pháp sunfat: Công nghệ sản xuất từ NaCl rắn và H₂SO₄ đặc:

2NaCl_tt + H₂SO_{4 đặc} $\stackrel{t^0\ge {400}^o}{\to }$ Na₂SO₄ + 2HCl ↑

- Ngoài ra một lượng lớn HCl thu được trong công nghiệp từ quá trình clo hóa các hợp chất hữu cơ.

7. Bài tập vận dụng liên quan

Câu 1:Nhỏ từ từ từng giọt đến hết 30 ml dung dịch HCl 1M vào 100 ml dung dịch chứa Na₂CO₃ 0,2M và NaHCO₃ 0,2M, sau phản ứng thu được số mol CO₂ là

A.0,020.B.0,030.C.0,015.D.0,010.

Hướng dẫn giải

Đáp án D

Phản ứng xảy ra theo thứ tự sau

$\begin{array}{c}HCl+N{a}_{2}C{O}_3\to NaHC{O}_3+NaCl\left(1\right)\\ \mathrm{0,02}\mathrm{0,020,02}\end{array}$

$\begin{array}{c}HCl+NaHC{O}_3\to C{O}_2+NaCl+H_{2}O\left(2\right)\\ (\mathrm{0,03}-\mathrm{0,02})(\mathrm{0,02}+\mathrm{0,02})\to \mathrm{0,01}\end{array}$

Phản ứng (2) NaHCO₃ dư nên số mol CO₂ được tính theo HCl

→$n_{C{O}_2}$ = 0,010 mol

Câu 2: Cho từ từ dung dịch chứa a mol HCl vào dung dịch X chứa b mol Na₂CO₃ đồng thời khuấy đều, thu dược V lít khí (đktc) và dung dịch Y. Khi cho dư nước vôi trong vào dung dịch Y thấy xuất hiện kết tủa. Biểu thức liên hệ giữa V với a và b là?

A. V = 22,4(a – b) B. V = 11,2(a – b)

C. V = 11,2(a + b) D. V = 22,4( a + b)

Hướng dẫn giải

Đáp án A

Phản ứng xảy ra theo thứ tự sau

$\begin{array}{c}HCl+N{a}_{2}C{O}_3\to NaHC{O}_3+NaCl\left(1\right)\\ b\leftarrow b\to b\end{array}$

$\begin{array}{c}HCl+NaHC{O}_3\to C{O}_2+NaCl+H_{2}O\left(2\right)\\ a-bb\to a-b\end{array}$

Dung dịch Y phản ứng với nước vôi trong dư tạo kết tủa nên NaHCO₃ dư ở phản ứng (2), HCl phản ứng hết.

2NaHCO₃ + Ca(OH)₂ → CaCO_3↓+ Na₂CO₃ + H₂O

→$n_{C{O}_2}$ = n_HCl (2)

→$\frac{V}{\mathrm{22,4}}$ = a – b

→ V = 22,4(a – b)

Câu 3: Cho hỗn hợp các kim loại kiềm Na, K hòa tan hết vào nước được dung dịch A và 0,672 lít khí H₂ (đktc). Thể tích dung dịch HCl 0,1M cần để trung hòa hết một phần ba dung dịch A là

A. 100 ml. B. 200 ml. C. 300 ml. D. 600 ml.

Hướng dẫn giải

Đáp án A

$n_{H_2}=n_{O{H}^{-}}$ = 0,03 mol

$n_{H^{+}}=\frac{1}{3}{n}_{O{H}^{-}}=\frac{1}{3}\mathrm{.0,03}=\mathrm{0,01}$ mol

→ V_HCl = $\frac{\mathrm{0,01}}{\mathrm{0,1}}=\mathrm{0,1}$ lít = 100 ml

Câu 4: Muối được dùng để chế thuốc chữa đau dạ dày do thừa axit trong dạ dày là

A. Na₂CO₃. B. NaHCO₃. C. NH₄HCO₃. D. NaF.

Hướng dẫn giải

Đáp án B

Muối NaHCO₃ có khả năng trung hòa axit trong dạ dày

NaHCO₃ + HCl → NaCl + H₂O + CO₂$\uparrow$

Câu 5: Phát biểu nào sau đây là sai khi nói về 2 muối NaHCO₃ và Na₂CO₃?

A. Cả 2 muối đều dễ bị nhiệt phân.

B. Cả 2 muối đều tác dụng với axit mạnh giải phóng khí CO_2.

C. Cả 2 muối đều bị thủy phân tạo mỗi trường kiềm yếu.

D. Cả 2 muối đểu có thể tác dụng với dung dịch Ca(OH)₂ tạo kết tủa.

Hướng dẫn giải

Đáp án A

Muối Na₂CO₃ không bị nhiệt phân

Câu 6: Trung hoà V ml dung dịch NaOH 1M bằng 100 ml dung dịch HCl 1M. Giá trị của V là

A. 400. B. 200. C. 100. D. 300.

Hướng dẫn giải

Đáp án C

NaOH + HCl → NaCl + H₂O

n_NaOH = n_HCl = 0,1 mol

→ V_NaOH = 100 ml

Câu 7: Nung nóng 100 gam hỗn hợp gồm Na₂CO₃ và NaHCO₃ cho đến khối lượng không thay đổi còn lại 69 gam chất rắn. Thành phần % khối lượng mỗi chất trong hỗn hợp đầu là

A. 63% và 37%. B. 16% và 84%. C. 42% và 58%. D. 21% và 79%.

Hướng dẫn giải

Đáp án B

Đặt số mol Na₂CO₃, NaHCO₃ lần lượt là x, y mol

→ 106x + 84y= 100 gam (1)

2NaHCO₃ → Na₂CO₃+ CO₂+ H₂O

ymol $\frac{y}{2}$ mol

→$m_{N{a}_{2}C{O}_3}$ = (x+$\frac{y}{2}$).106= 69 gam (2)

Giải hệ (1) và (2) ta có x= $\frac{8}{53}$ mol; y= 1mol

→ %$m_{N{a}_{2}C{O}_3}$ = 16%; %$m_{NaHC{O}_3}$ = 84%

Câu 8: Trong các cặp chất sau đây, cặp chất nào cùng tồn tại trong dung dịch?

A. KNO₃ và BaCl₂. B. NaHCO₃ và KOH.

C. Na₂CO₃ và NaHSO₄. D. Na₂CO₃ và CaCl₂.

Hướng dẫn giải

Đáp án A

Cặp chất có các ion không phản ứng với nhau sẽ cùng tồn tại trong dung dịch

B. $HC{O_3}^{-}$ + OH^- → CO₂ + H₂O

C. $C{O_3}^{2-}$ + 2H⁺ → CO₂ + H₂O

D. $C{O_3}^{2-}$ + Ca²⁺ → CaCO₃

Câu 9: Cho 36 gam FeO phản ứng vừa đủ với dung dịch chứa a mol HCl. Giá trị của a là

A. 1,00. B. 0,50. C. 0,75. D. 1,25.

Hướng dẫn giải

Đáp án A

$n_{FeO}=\frac{36}{72}=\mathrm{0,5}mol$

2HCl + FeO → FeCl₂ + H₂O

Theo PTHH: n_HCl = 2n_FeO = 1 mol

Câu 10. Cần dùng 300 gam dung dịch HCl 3,65% để hòa tan vừa hết x gam Al₂O₃. Giá trị của x là

A. 51. B. 5,1. C. 153. D. 15,3.

Hướng dẫn giải

Đáp án B

$n_{HCl}=\frac{\mathrm{300.3,65}}{\mathrm{100.36,5}}=\mathrm{0,3}mol$

6HCl + Al₂O₃ → 2AlCl₃ + 3H₂O

0,3 → 0,05 mol

$m_{A{l}_2{O}_3}$ = 0,05.102 = 5,1 gam

Câu 11. Cho 5,6 gam một oxit kim loại tác dụng vừa đủ với HCl cho 11,1 gam muối clorua của kim loại đó. Cho biết công thức oxit kim loại?

A. Al₂O₃. B. CaO. C. CuO. D. FeO.

Hướng dẫn giải

Đáp án B

Gọi công thức oxit là M₂O_a

2aHCl + M₂O_a → 2MCl_a + aH₂O

Gọi số mol H₂O là x (mol)⇒ n_HCl = 2x (mol)

Bảo toàn khối lượng: 36,5.2x + 5,6 = 11,1 + 18.x

⇒ x = 0,1 mol

$\Rightarrow n_{M_2{O}_a}=\frac{\mathrm{0,1}}{a}\Rightarrow M_2{O}_a=\frac{\mathrm{5,6}}{\mathrm{0,1}}a=56a\Rightarrow M=20a$

a	1	2	3
M	20	40	60
Kết luận	Loại	Ca	Loại

Câu 12. Cho 30,00 gam hỗn hợp X gồm Fe và FeO phản ứng với dung dịch HCl dư, đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 6,72 lít khí H₂ (đktc). Khối lượng của FeO trong 30,00 gam hỗn hợp X là

A. 13,2 gam. B. 46,8 gam. C. 16,8 gam. D. 5,6 gam.

Hướng dẫn giải

Đáp án A

2HCl + FeO → FeCl₂ + H₂O

2HCl + Fe → FeCl₂ + H₂

Theo PTHH:

n_Fe = n_khí = 0,3 mol ⇒ m_FeO = 30 – 0,3.56 = 13,2 gam.

Xem thêm các phương trình hóa học hay khác:

• 2KOH + 2NaHCO₃ → K₂CO₃ + Na₂CO₃ + 2H₂O
• Ca(OH)₂ + 2NaHCO₃ → K₂CO₃ + CaCO₃ ↓ + 2H₂O
• Ba(OH)₂ + 2NaHCO₃ → K₂CO₃ + BaCO₃ ↓ + 2H₂O
• Phản ứng nhiệt phân: 2NaHCO₃ -^to→ Na₂CO₃ +CO₂ ↑ + H₂O
• NaHCO₃ + HBr → NaBr + CO₂ ↑ + H₂O
• NaHCO₃ + HNO₃ → NaNO₃ + CO₂ ↑ + H₂O
• 2NaHCO₃ + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + 2CO₂ ↑ + 2H₂O
• NaHCO₃ + NaHSO₄ → Na₂SO₄ + CO₂ ↑ + H₂O
• 2NaHCO₃ + 2KHSO₄ → K₂SO₄ + Na₂SO₄+ 2CO₂ ↑ + 2H₂O
• 2NaHCO₃ + Ba(HSO₄)₂ → Na₂SO₄ + BaSO₄ ↓+ 2CO₂ ↑ + 2H₂O
• 2NaHCO₃ + Ca(HSO₄)₂ → Na₂SO₄ + CaSO₄+ 2CO₂ ↑ + 2H₂O
• 2NaHCO₃ + MgSO₄ → Na₂SO₄ + Mg(OH)₂ ↓ + 2CO₂ ↑