- Lịch sử là môn khoa học nghiên cứu về quá khứ, đặc biệt là những sự kiện liên quan đến con người để nhận thức về hiện thực lịch sử. Do vậy, hiện thực lịch sử cũng là quá khứ.

* So sánh:
Giống nhau
- Đều cho biết về những gì đã diễn ra trong quá khứ.
Khác nhau
- Hiện thực lịch sử chỉ có một. Không thể thay đổi theo thời gian. Tồn tại khách quan, độc lập, ngoài ý muốn của con người
- Nhận thức lịch sử rất đa dạng, phong phú (cùng một hiện thực lịch sử nhưng có thể có nhiều nhận thức khác nhau). Có thể thay đổi theo thời gian. Mang tính chủ quan và phụ thuộc vào hiện thực lịch sử.

- Hiện thực lịch sử có trước nhận thức lịch sử.

- Nhận thức lịch sử xuất hiện sau hiện thực lịch sử.

Ví dụ

- 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc “Tuyên ngôn độc lập” khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

- Về thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam, đa số quan điểm cho rằng đây là kết quả của sự kết hợp những điều kiện chủ quan và khách quan thuận lợi.

- Tuy nhiên, cũng có những quan điểm, nhận thức khác về sự kiện này, như một số sử gia phương Tây cho rằng Cách mạng tháng Tám là một cuộc “cách mạng ăn may”…