Trong giai đoạn từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến 1975, Việt Nam đã trải qua nhiều biến cố lịch sử quan trọng và ảnh hưởng đến hoàn cảnh xã hội và văn hóa của văn học Việt Nam. Về hoàn cảnh lịch sử xã hội, giai đoạn này chứng kiến sự diễn ra của cuộc kháng chiến chống Pháp và sau đó là cuộc kháng chiến chống Mỹ. Đây là thời kỳ đấu tranh giành độc lập, tự do và thống nhất của dân tộc Việt Nam. Xã hội bị ảnh hưởng nặng nề bởi chiến tranh, với những hậu quả về mất mát về người và tài sản. Ngoài ra, cũng có sự phân chia trong xã hội do ý kiến chính trị và tư tưởng khác nhau. Về hoàn cảnh văn hóa, văn học Việt Nam trong giai đoạn này phản ánh rõ ràng những biến đổi và thay đổi trong xã hội. Văn học trở thành một công cụ quan trọng để truyền tải thông điệp chính trị và tư tưởng của đảng và nhân dân. Đường lối văn nghệ và sự lãnh đạo đúng đắn của đảng đã tạo nên một nền văn học thống nhất về khuynh hướng tư tưởng, tổ chức và quan niệm nhà văn kiểu mới: nhà văn – chiến sĩ. Tuy nhiên, cũng có sự đa dạng trong văn học Việt Nam trong giai đoạn này. Ngoài văn học chính thống, còn xuất hiện những tác phẩm mang tính cá nhân, tư tưởng riêng. Văn học cũng phản ánh sự phân chia trong xã hội, những khó khăn và thách thức mà người dân phải đối mặt trong cuộc sống hàng ngày. Tóm lại, hoàn cảnh lịch sử xã hội và văn hóa của văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến 1975 là một giai đoạn đầy biến động và đấu tranh. Chiến tranh và cuộc kháng chiến đã tạo ra những ảnh hưởng sâu sắc đến xã hội và văn hóa, đồng thời cũng tạo ra những động lực để văn học Việt Nam phát triển và đổi mới.