Đề tài:
Tác phẩm phản ánh cuộc sống của người dân dưới ách thống trị phong kiến, địa chủ ở vùng núi Tây Bắc. Truyện tập trung vào số phận của những con người nghèo khó, bị áp bức, đói khổ và bị mất quyền tự do cá nhân.

Chủ đề:

Chủ đề nhân đạo: Thể hiện sự thương cảm sâu sắc của nhà văn đối với những con người khốn khổ, bị áp bức, như Mị và A Phủ.

Chủ đề cách mạng, giải phóng: Truyện ca ngợi tinh thần đấu tranh giành tự do, quyền sống, hạnh phúc của con người, đồng thời khẳng định sức mạnh thay đổi số phận khi con người đứng lên chống áp bức.

Tư tưởng:
Tác phẩm khẳng định rằng con người có quyền tự do, hạnh phúc và cuộc sống sẽ tươi sáng khi thoát khỏi áp bức. Đồng thời, truyện ca ngợi sự thức tỉnh của con người trước bất công, tinh thần đấu tranh chống áp bức, mang đậm cảm hứng nhân đạo kết hợp với quan điểm cách mạng.