Có ý kiến cho rằng: “Nhà văn có thể viết về bóng tối nhưng từ bóng tối phải hướng đến ánh sáng”. Quả đúng là như vậy, một nhà văn tài năng là người có khả năng thấu hiểu và tái hiện đa dạng các khía cạnh của cuộc sống, bao gồm cả những mặt tối, những khía cạnh u ám, xung đột, đau khổ và tuyệt vọng. Tuy nhiên, nhà văn không nên chỉ tập trung vào những khía cạnh tiêu cực mà cần tìm kiếm ánh sáng, hy vọng, và những giá trị tích cực trong cuộc sống. Điều này không chỉ thể hiện sự cân bằng trong việc thể hiện đa dạng của cuộc sống mà còn mang đến cho độc giả sự khích lệ, hy vọng và khám phá những giải pháp, lối thoát khỏi bóng tối.
Bóng tối muốn nói đến trạng thái tiêu cực (khổ đau, chán nản, tuyệt vọng…), cái xấu xa, đen đặc của hiện thực hay tâm hồn con người còn ánh sáng là trạng thái sống tích cực (hạnh phúc, niềm tin, hi vọng…); điều tốt đẹp, tươi sáng. Như vậy, sứ mệnh và yêu cầu đặt ra đối với nhà văn là nhà văn có thể viết về cái xấu, cái ác, nỗi khổ đau tuyệt vọng nhưng nhân sinh quan của tác giả luôn cần phải tươi sáng, thấm đẫm tinh thần nhân văn để hướng con người tới những điều tốt đẹp.
Nói “nhà văn có thể viết về bóng tối nhưng từ bóng tối phải hướng đến ánh sáng” là vì việc phản ánh hiện thực cuộc sống một cách toàn vẹn, chân thật là nhiệm vụ của người cầm bút và cũng là quy luật tất yếu của văn học. Mà hiện thực cuộc sống thì luôn tồn tại trong nhau và vì nhau những điều tích cực, tốt đẹp, hạnh phúc lẫn tiêu cực, xấu xa, bất hạnh, khổ đau…Do vậy, viết về bóng tối bên cạnh việc nâng niu ánh sáng cũng là yêu cầu cần thiết của văn học. Chức năng – giá trị của văn học là “nhân đạo hoá” con người, “làm cho người gần người hơn”. Do vậy, nếu viết về cái xấu, cái ác, cái buồn tiêu cực mà ngòi bút của nhà văn không biết hướng người đọc đến điều tốt, cái thiện, niềm tin thì nhà văn đó khó trở thành một nghệ sĩ chân chính, thực thụ; văn học sẽ khó thực hiện được sứ mệnh cao cả của mình. Hơn nữa, viết về bóng tối là sứ mệnh nhưng cũng là thử thách nghệ thuật đối với nhà văn. Để làm được điều đó, đòi hỏi nhà văn phải có cái tài, có tâm thực sự. Đến lượt mình, người đọc cũng cần có một cách nhìn sâu, tinh tế để từ bóng tối mà tự bật thức ánh sáng.
Lão Hạc là một trong những truyện ngắn theo chủ nghĩa hiện thực tiêu biểu của Nam Cao được viết vào năm 1943. Tác phẩm như một thước phim tái hiện chân thực cuộc sống của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám đồng thời lên án tội ác của chế độ phong kiến mục ruỗng đã đẩy nhân dân vào cảnh sống cùng cực. Qua truyện ngắn Lão Hạc, Nam Cao đã góp một tiếng nói to lớn cho chủ nghĩa hiện thực, thể hiện quan điểm cá nhân một cách rõ ràng và riêng biệt. Hiện thực xã hội trước Cách mạng tháng Tám cũng được phơi bày một cách trần trụi trong Lão Hạc, đó là một xã hội bất công, mục ruỗng luôn đẩy người ta đến tận cùng của khốn khổ. Như lão Hạc trong câu chuyện này, dù là một người nông dân lương thiện nhỏ bé nhưng đã bị chèn ép đến mức phải tìm đến cái chết để giữ lấy tôn nghiêm của bản thân.
Tóm lại, ý kiến "Nhà văn có thể viết về bóng tối nhưng từ bóng tối phải hướng đến ánh sáng" đúng trong việc nhà văn có khả năng khám phá và thể hiện những khía cạnh tối tăm của cuộc sống, nhưng cũng cần nhìn nhận và tìm kiếm ánh sáng, hy vọng và giải pháp để cân bằng và truyền tải thông điệp tích cực đến độc giả.