Trong kho tàng văn học dân gian của người Thái Tây Bắc, truyện thơ “Xống chụ xon xao” (Tiễn dặn người yêu) có một vị trí xứng đáng. Với mọi thế hệ người Thái Tây Bắc, “Xống chụ xon xao” là quyển sách quý nhất trong mọi quyển sách quý. Theo các nhà nghiên cứu: “Tiễn dặn người yêu” là một kiệt tác nghệ thuật dân gian có giá trị nhân đạo sâu sắc”, là truyện thơ hay nhất trong kho tàng truyện thơ của các dân tộc ít người, một tác phẩm lớn trong nền văn học Việt Nam. Đoạn trích trên đã diễn tả nỗi lòng của cô gái khi không thể ở bên người mình yêu.

Tiễn dặn người yêu  - áng thơ tuyệt diệu xin được tóm tắt như sau : Một đôi nam nữ sinh ra cùng lứa. Khi đến tuổi cập kê, họ bén duyên nhau, chàng trai sắm lễ vật sang nhà dạm hỏi. Nhưng bố mẹ không ưng, chê nghèo, ép gả cô cho người khác giàu và ở một bản xa. Chàng trai thất tình, đeo nặng nỗi buồn thương, phẫn chí bỏ sang Lào đi buôn mong kiếm đủ bạc vàng chuộc lại người yêu. Nhưng chợ đời đâu dễ kiếm tiền, chàng trai lam lũ vật lộn gian nan ở quê người. Là phận gái, cô dâu đau buồn vẫn không vượt qua bức tường lễ giáo, cam chịu cho số phận an bài, buộc phải lấy một kẻ xa lạ. Thấm thoắt sáu bảy năm trời, đã hết hạn ở rể của chồng, sau nhiều lần cố trì hoãn chờ người yêu trở về, cô đành nhắm mắt đưa chân bước đi đến người nhà làm dâu. Đúng ngày vu quy, thình lình người yêu cũ về đến nhà. Bao ước vọng tan tành. Không thể xoay chuyển tình thế, chàng dành cải trang thành khách đưa tiễn dâu về nhà chồng để dọc đường tranh thủ than thở tâm tình với người yêu cho vơi nỗi cay đắng. Chàng và nàng đau khổ hẹn thề rằng không lấy được nhau thời trẻ sẽ tìm mọi cách để lấy cho được nhau lúc về già. Cuối cùng, cái ngày ước nguyện định mệnh đã thành. Họ gặp nhau trong cảnh ngộ bi thương. Sau hai đời chồng, nàng bị người chồng thứ hai đem ra chợ bán và oái oăm thay được người tình xưa tình cờ đổi lấy bằng một nắm lá dong gói bánh! Từ đó, họ mới được thật sự sống trong hạnh phúc vợ chồng.
Thông qua mối tình đẫm đầy nước mắt của hai nhân vật chính, những phong tục tập quán, bao đời chi phối nhân duyên, bao nỗi lao đao thăng trầm, những buồn vui, sướng khổ… được dồn nén trong thiên bi tình sử này và nó đã trở thành bộ từ điển bách khoa của đời sống tinh thần dân tộc Thái. Người Thái thuộc và hát  "Tiễn dặn người yêu" trong  những cảnh huống tương thích giống như người Kinh thuộc và bói Kiều vậy.

Em đã tính mà tính không đủ
Em đã lo mà lo chẳng tròn
Làm không nổi, sống coi như chết
Như ăn lá ngón lìa đời
Như nậy đá to đá sập
Vần đá tảng đè tay
Đè tay đè tay phải ngón út
Máu không rớt mà đau tận ruột
Máu không rơi mà buốt tận tim
Đau trong ruột không người đoái hoài
Buốt trong tim thăm hỏi nào ai?
Xót xa em chùm trăn thầm khóc
Cúi mặt nước mắt rỏ
Ngẩng lên hàng lệ rưng
Nước mắt rỏ hai dòng
Rỏ ba dòng
Dòng rơi đằng trước đủ rửa rau muôn rỏ
Dòng rơi đằng sau đủ rửa rau muôn vườn.

Tâm trạng của cô gái trong đoạn trích trên là tâm trạng đau đớn tận tâm can, sống mà không khác gì đã chết. Vì quá đau đớn, “em” làm những điều dại dột nhưng nỗi đau vật chất chẳng thấm vào đâu so với sự đày đọa về tinh thần. Sự đau buồn vì đôi lứa chia lìa con được thể hiện qua những giọt nước mắt của “em”. Những hàng nước mắt cứ chảy hoài trên má “em” tưởng như nó sắp cạn khô vì đau khổ. 

Có thể thấy rất nhiều biện pháp tu từ được tác giả dân gian vận dụng để miêu tả cảm xúc nhân vật: điệp ngữ, khoa trương, hài âm, cụ thể hóa… Cách miêu tả chi tiết khiến cho chất trữ tình của tác phẩm thêm nồng nàn, đậm đà, khơi gợi được lòng đồng cảm mạnh mẽ từ phía người đọc. Không chỉ miêu tả tỉ mỉ, chi tiết, tâm lý nhân vật được xây dựng trên thủ pháp  trùng điệp nhằm khắc sâu, khắc đậm, tạo nên một điệp khúc khắc khoải không ngừng những cung bậc cảm xúc

Đoạn thơ trên đã thể hiện một cách đặc sắc tâm trạng của “em” khi không thể được ở bên người mình yêu. Qua đó, ta thấy được vẻ đẹp về tình nghĩa thủy chung của cô gái. Cùng với đó là sự xót xa cho hoàn cảnh của cô gái và lên án hành động chia cắt đôi uyên ương của gia đình cô gái.