Ngay từ nhan đề tác phẩm, Nguyễn Tuân đã khái quát nội dung của tác phẩm này, đó là viết về một đoạn kí ức “vang bóng”, nay đã không còn tồn tại mà chỉ phảng phất trong tiềm thức của con người. Tập truyện gồm mười hai truyện ngắn và tùy bút gắn liền với những câu chuyện về nếp sống thanh nhã phong lưu của người xưa xưa, tác phẩm xen lẫn hai yếu tố thực hư dẫn dắt người đọc tìm về với những vẻ đẹp truyền thống của đất nước đã quá vãng. Nguyễn Tuân đi tìm vẻ đẹp trong âm vang của quá khứ với những thú thưởng trà, đánh thơ, thả thơ. Tác phẩm đầu tay của Nguyễn Tuân được đánh giá là đạt gần nhất đến độ hoàn thiện, cái đẹp của thế gian:  “Đêm nay là đêm mười bốn tháng tám. Và là cuộc thả thơ lần thứ hai của cụ Nghè Móm. Lần trước thả vào thượng tuần tháng bảy, trước ngày có mưa Thất tịch; lần này cụ Nghè Móm chọn ngày mười bốn, có người hỏi tại sao không để đến ngày rằm, cụ nói: “Trăng mười bốn bao giờ cũng khéo hơn trăng rằm. Ngày mười bốn là vầng trăng đi tới chỗ toàn thịnh. Ngắm vầng trăng rằm, người ta tinh ý sẽ nhận thấy cái vẻ sắp tàn của một vật gì đã mãn khai trong có một thì.” - Trích Thả thơ trong tập Vang bóng một thời.
Nhà văn đi tìm về cái đẹp của quá khứ, đồng thời thể hiện niềm tiếc thương sâu sắc cho những vẻ đẹp văn hóa đang bị lụi tàn trong cuộc sống hiện thực. Mỗi một câu chuyện được viết nên trong tác phẩm đều mang một âm hưởng hoài niệm sâu sắc, từ khung cảnh cả gia đình sum họp ngày ba mươi Tết bên nồi bánh chưng ấm áp đến không khí vui vẻ háo hức của lũ trẻ thơ khi được phá cỗ và tỉa vỏ bưởi làm đèn vào đêm Rằm tháng tám. Nhà văn đối với “ vang bóng một thời” không chỉ là tìm lại những vẻ đẹp của một thời đã qua, mà còn cố gắng làm sống dậy cả một lịch sử dân tộc, đó là những nỗi niềm sâu nặng với khát khao được phục hồi và tái tạo lại những vẻ đẹp đã cũ đang bị bào mòn bởi lối sống phương Tây. 
Nhà văn thể hiện quan niệm dân tộc sâu sắc trong những tác phẩm của mình, “Vang bóng một thời” đề lên như một mẫu mực sống, lối tiêu dao hưởng lạc tài hoa một cách rất cầu kỳ của lớp nhà nho lỗi thời bất lực, bên một ấm trà, một chén rượu, một giỏ lan, một chậu cúc… Nguyễn Tuân thể hiện tất cả mọi thức vào trong trang văn bằng một sự trân trọng khôn tả, tựa như muốn lưu giữ lại tất thảy vẻ đẹp của thời xưa vào câu chữ để những điều ấy không bị thời gian và sự thay đổi làm lu mờ đi. Nhà văn mong muốn bằng sức lực nhỏ bé của mình có thể giữ gìn những văn hóa đó một cách lâu nhất.
“Vang bóng một thời” dù ở truyện ngắn hay tùy bút nào cũng đều mang một nỗi niềm hoài vọng sâu lắng, như thể muốn vứt bỏ thời đại mới mà tìm về với những điều đã cũ khi xưa. Đó là tâm trạng chung của những người hoạt động nghệ thuật thời bấy giờ. Thế sự đảo điên, nước đã mất, nhà cũng tan, họ chỉ có thể thể hiện niềm tiếc nuối cho một nền văn hóa đang bị bào mòn qua các tác phẩm của họ. Dấu ấn đặc sắc nhất trong tác phẩm là truyện ngắn “ Chữ người tử tù”, khi vừa thể hiện tấm lòng của ông trước cái đẹp của một người tài hoa, sự trân trọng của ông đối với những con người tài năng, vừa thể hiện tính dân tộc sâu sắc, song cũng thể hiện sự bất lực của nhà văn trước sự đổi thay của xã hội không thể lẩn tránh. Tác phẩm bao hàm ít nhiều tinh thần dân tộc ở thái độ không chịu làm lành với xã hội thực dân.