Phạm Long Lịch sử Afghanistan được ghi dấu bởi các cuộc chiến rồi rút lui của các đế chế, nhiều đến mức quốc gia Trung Nam Á này được gọi là “mồ chôn đế chế”. Các cuộc chiến này ban đầu có thể rất thành công, nhưng không duy trì được lâu, ngược lại, nó khiến quân đội nước ngoài sa lầy vào một cuộc chiến vô ích, tốn kém thậm chí hàng tỷ USD.

Mỹ và các đồng minh NATO đang đẩy nhanh hoàn tất quá trình rút quân khỏi Afghanistan sau 20 năm sa lầy trong cuộc chiến ở đây. Bất chấp việc lực lượng vũ trang Taliban cuối tuần trước giành quyền kiểm soát phần lớn lãnh thổ Afghanistan, trong đó có thủ đô Kabul kéo theo chính phủ Afghanistan sụp đổ nhanh chóng, Tổng thống Mỹ Joe {"userId":biden-key/,"userName":"Biden"} ngày 16/8 tuyên bố, Washington vẫn giữ nguyên kế hoạch hoàn tất rút quân khỏi quốc gia Trung Nam Á này vào cuối tháng 8, kết thúc cuộc chiến dài nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Với quyết định đó, Mỹ không phải là đế chế đầu tiên sa lầy rồi rút khỏi quốc gia được coi là “mồ chôn đế chế” này. Từ đế chế Ba Tư, {"userId":vuong-quoc-macedonia-key/,"userName":"Vương quốc Macedonia"} của Alexander Đại đế, đế chế Mông Cổ, đến gần đây hơn là Anh, Liên Xô và Mỹ, tất cả đều nếm “trái đắng” khi đưa quân đến Afghanistan.

Đế quốc Anh đã hai lần đem quân đến Afghanistan vào thế kỷ thứ 19. Sau những thắng lợi ban đầu, người Anh phải đối phó với các cuộc nổi dậy nổ ra khắp nơi, buộc họ cuối cùng phải rút chân khỏi chiến trường Afghanistan sau khi đã thiệt hại hơn 10.000 binh sĩ và một tổn hại vật chất không nhỏ.

Những bài học về sự rủi ro khi can thiệp vào Afghanistan tuy vậy cũng không ngăn cản được Liên Xô triển khai lực lượng quân sự đến Afghanistan nhằm chống lại lực lượng nổi dậy theo đề nghị trực tiếp của chính quyền thân Liên Xô vào năm 1979. Liên Xô nhanh chóng sa lầy trong cuộc chiến chống lực lượng Mujahideen cho đến khi rút hết quân vào tháng 2/1989 và nhận ra rằng không thể đ.ánh bại các thế lực nổi dậy. Cuộc chiến ở Afghanistan có thể coi là một phần nguyên nhân làm đẩy nhanh quá trình tan rã của Liên Xô.

Sau khi Liên Xô rời đi và để lại khoảng trống quyền lực ở Afghanistan, đó cũng là thời điểm Taliban – lực lượng quân sự và chính trị Hồi giáo cực đoan trong khu vực trỗi dậy. Taliban bắt đầu chính thức nắm kiểm soát Afghanistan từ năm 1996 đến năm 2001.

Tháng 10/2001, không lâu sau vụ k.hủng b.ố 11/9 nhằm vào tòa tháp đôi ở New York, Mỹ đưa binh sĩ đến Afghanistan trên danh nghĩa chống k.hủng b.ố, lật đổ quyền lực của Taliban vì cho rằng lực lượng này dung túng cho trùm k.hủng b.ố al-Qaeda Osama bin Laden thực hiện các vụ tấn công nhằm vào nước Mỹ. Mỹ không lường trước được rằng chiến dịch đó đã kéo họ sa lầy vào một cuộc chiến dài nhất và hao tổn nhất trong lịch sử. Mỹ đã đổ khoảng 2.000 tỷ USD và thiệt hại hơn 2.000 binh sĩ trong cuộc chiến kéo dài 20 năm mà không đạt được mục tiêu đáng kể nào.