Thời nhà Nguyễn (1802-1884) là giai đoạn quan trọng trong lịch sử Việt Nam, đặc biệt là thời kỳ Gia Long và Minh Mạng. Dưới đây là những nét chính về tình hình chính trị và cơ cấu hành chính trong giai đoạn này:

Tình hình chính trị:

• Giai đoạn thứ nhất (1802-1858): Là giai đoạn độc lập, các vua nhà Nguyễn nắm toàn quyền quản lý đất nước. Các vua trong giai đoạn này bao gồm Gia Long, Minh Mạng, Thiệu Trị, và Tự Đức.
• Giai đoạn thứ hai (1858-1945): Là giai đoạn bị Pháp xâm lăng và đô hộ. Quân Pháp chiếm Đà Nẵng và cuối cùng, hoàng đế Bảo Đại thoái vị vào năm 1945 

Cơ cấu hành chính:

• Thời Gia Long (1802-1820):
  • Cả nước được chia thành 3 vùng: Bắc thành, Gia Định thành và 4 trấn, 7 doanh (ở khu vực miền Trung).
  • Đứng đầu Bắc Thành và Gia Định Thành là một Tổng trấn, quyền lực như một phó vương
• Thời Minh Mạng (1820-1841):
  • Cả nước được chia thành 30 tỉnh và 1 phủ Thừa Thiên.
  • Tổ chức hành chính trung ương được cải tiến mạnh mẽ. Vua nắm mọi quyền hành trong tay, dưới vua là viện Cơ mật tư vấn vua, Lục Bộ (6 cơ quan Hành pháp), và Đô sát viện (cơ quan Tư pháp giám sát hoạt động của Lục Bộ từ địa phương đến trung ương).

Như vậy, thời Gia Long và Minh Mạng đã có những nỗ lực tái cấu trúc lại Việt Nam bằng cách thực hiện các thử nghiệm hành chính và lãnh thổ để xác lập quyền lực nhà nước