Chàng Kim từ lại thư song,
Nỗi nàng canh cánh bên lòng biếng khuây
Sầu đong càng lắc càng đầy,
Ba thu dồn lại một ngày dài ghê!
Mây Tần khóa kín song the,
Bụi hồng liệu nẻo đi về chiêm bao.
Tuần trăng khuyết đĩa dầu hao,
Mặt mơ tưởng mặt, lòng ngao ngán lòng.
Phòng văn hơi giá như đồng,
Trúc se ngọn thỏ, tơ chùng phím loan.
Mành Tương phất phất gió đàn,
Hương gây mùi nhớ, trà khan giọng tình.
Những câu thơ trên được trích trong áng truyện thơ Nôm của Nguyễn Du - Truyện Kiều. Đây chính là tâm trạng của chàng Kim Trọng sau khi gặp được tuyệt thế giai nhân của mình. 
Những câu thơ lục bát với cách gieo vần, ngắt nhịp nhịp nhàng đã làm nổi bật tâm trạng của nhân vật. Đấy cũng chỉ là một đặc điểm của chuyện Kim Trọng tương tư. Còn đây, một đặc điểm thứ hai, đặc điểm nổi trội: ấy là sự tương tư dữ dội, dồn dập nhiều chiều, nhiều bình diện. Ấy là một Kim Trọng thuộc giống đa tình (đa tình chủng) và tình của Kim là tình vội (cấp tình). Nguyễn Du đã viết một mạch 16 câu thơ (từ câu 243 đến câu 258) nào là Kim đem nỗi sầu ấy mà đong. Muốn cho yên nỗi nhớ, nhưng nỗi sầu lại cứ sinh sôi, nảy nở, sầu đong càng lắc càng đầy. Thông thường, đong thóc gạo, khi ta lắc, thóc gạo vơi đi. Nhưng Kim Trọng đem sầu mà đong, mà lắc, tức cứ động đến, nỗi sầu ấy cứ dâng trào lên, cứ nhức nhối đau buồn. Chuyện nỗi sầu là hiện tượng tình cảm. Nó vô hình, Nguyễn Du đã vật chất hóa, cụ thể hóa một hiện tượng trừu tượng khiến người đọc như trông thấy, sờ nắn được nỗi buồn ấy.
Tâm trạng của Kim Trọng sau khi gặp Kiều chính là sự tương tư, mong nhớ khôn nguôi. Tâm trạng ấy được Nguyễn Du đã tả nỗi tương tư ấy bộc lộ trực diện, không một chút e dè, giấu giếm. Muốn cho yên nỗi nhớ, nhưng nỗi sầu lại cứ sinh sôi, nảy nở, sầu đong càng lắc càng đầy. Thông thường, đong thóc gạo, khi ta lắc, thóc gạo vơi đi. Nhưng Kim Trọng đem sầu mà đong, mà lắc, tức cứ động đến, nỗi sầu ấy cứ dâng trào lên, cứ nhức nhối đau buồn. Chuyện nỗi sầu là hiện tượng tình cảm. Nó vô hình, Nguyễn Du đã vật chất hóa, cụ thể hóa một hiện tượng trừu tượng khiến người đọc như trông thấy, sờ nắn được nỗi buồn ấy. Cứ như vậy, ý này dồn lên ý khác, nối tiếp, dập dồn y như chàng Kim không nằm yên trong giấc ngủ, cứ trở mình trằn trọc, nghĩ suy.
Thông qua cách sử dụng ngôn từ chọn lọc, Nguyễn du mượn cảnh để thể hiện tâm tình nỗi tương tư, mong nhớ của Trọng. Với tư cách của một chàng trai, sự say mê tưởng nhớ không mơ hồ mà mắt đã nhìn về một hướng, lòng đã thổn thức nỗi cầu mong được gặp mặt. Nguyễn Du đã tả nỗi tương tư ấy bộc lộ trực diện, không một chút e dè, giấu giếm. Đấy cũng chỉ là một đặc điểm của chuyện Kim Trọng tương tư. Còn đây, một đặc điểm thứ hai, đặc điểm nổi trội: ấy là sự tương tư dữ dội, dồn dập nhiều chiều, nhiều bình diện:" Sầu đong càng lắc càng đầy" thể hiện nỗi nhớ đong đầy không hề phôi phai của Trọng.
Có người cho rằng Kim Trọng sau đấy gặp Kiều sao mà táo bạo mà bộc tuệch nỗi lòng đến thế, còn Thúy Kiều sao dám xăm xăm băng lối vườn khuya một mình… hai đoạn tả Thúy Kiều và Kim Trọng tương tư là bước chuẩn bị cho hai người bước vào cuộc tình say đắm, thiết tha.