Nếu vẻ đẹp thiên nhiên trong tác phẩm của Nguyễn Tuân được thể hiện từ một cái tôi độc đáo luôn thèm sống và thể hiện mình; Hoàng Phủ Ngọc Tường khám phá, phát hiện thiên nhiên từ những nét văn hóa truyền thống của dân tộc cùng những triết lí sâu sắc về con người; thì với Vũ Bằng, ông cảm nhận thiên nhiên bằng chính tình yêu và nỗi nhớ dành cho quê hương xứ sở hay cụ thể là nỗi nhớ dành cho Bắc Việt. Dòng hồi ức tràn trề ấy của tác giả đã giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp nên thơ của xứ Bắc, của vùng đất thủ đô nghìn năm văn hiến. 
Mở đầu cuốn Thương nhớ mười hai, ông có viết: “Thương không biết bao nhiêu, nhớ không biết ngần nào người bạn chiếu chăn Nguyễn Thị Quỳ. Thành mến tặng quyển sách này để thay mấy lời ai điếu”. Thật hiếm hoi có người đàn ông xem vợ như người tình trong suốt cuộc đời. Trong sáng tác của mình, không ít lần ông kể lại những kỉ niệm bên cạnh người vợ bé nhỏ, bao dòng văn hồi cố lại giai đoạn hạnh phúc cũng như đau khổ của cuộc đời, ông vẫn luôn trăn trở một điều: “Em yêu ơi, sống là tin tưởng và chờ đợi nhưng biết mái tóc người ta còn xanh mãi để đợi được hay không”.   
Người vợ mến thương ấy của Vũ Bằng cũng là hình ảnh của người phụ nữ Bắc bộ đảm đang, dịu dàng, ý nhị và tinh tế: “Ấy đấy, thương người đàn bà Bắc như thế đấy. Sạch cứ như lau như ly, cẩn thận từng ly từng tí. Và càng thương hơn nữa là khi ta thấy người đàn bà chậm rãi vuốt ve từng cái tà áo, lồng nhỏ nhẹ từng cái khuyết vào cái khuy rồi xếp vuông vức áo nọ lên quần kia, như thể sợ động mạnh thì quần áo sẽ không còn vẹn tuyết trinh, vì nhầu nếp lụa”.

Ở với nhau cho đến nửa cuộc đời rồi mỗi người một giới tuyến trong Nam ngoài Bắc. Người vợ ấy dù một năm, mười năm hay nhiều hơn thế nữa vẫn là người ông yêu quý nhất, là người khiến ông phải thốt lên rằng: “Yêu sao yêu quá thế này! Nhớ sao nhớ quá thế này!”. Dù vô tình hay hữu ý, người vợ đã xuất hiện như một nhân vật trữ tình không thể thiếu trong những trang văn gấm hoa, rung động lòng người. Yêu thương không cần là thơ có vần, có nhịp nhưng nó khiến cho áng văn xuôi hóa thơ ca.  Nỗi nhớ nhung người mình yêu thương ở nơi phương xa ấy, dường như cũng tương đồng với những dòng lãng mạn của Nguyễn Bính:
Sao đặc trời cao sáng suốt đêm
Sao đêm chung sáng chẳng chia miền
Trời còn có bữa sao quên mọc
Tôi chẳng đêm nào chẳng nhớ em...
(Đêm sao sáng – Nguyễn Bính) 
Khi hay tin người vợ ân tình phương xa ấy lìa trần, trái tim người chồng càng đau thắt lại. Xa cách lâu đến vậy, vợ chồng con cái chưa được sum họp gặp gỡ thì nay người vợ đã đi thật xa. Xa hơn cái khoảng cách Bắc Nam hai bên vĩ tuyến rất nhiều lần. Xót xa vô ngần, người chồng khóc thương vợ, khóc cho chính mình, cho nỗi đau chia lìa không bao giờ vợ chồng đoàn viên: “Tỉnh mộng rồi, người chồng ấy nằm khóc một mình”. “Khóc thì yếu thật, nhưng anh ta khóc, khóc âm thầm – rồi khóc nức nở, khóc thảm thiết như chưa khóc thế bao giờ”. 
Đúng như Tô Hoài nhận xét: "Vũ Bằng lạc lõng ở Sài Gòn quanh năm chói chang nắng nhớ thương bốn mùa Hà Nội", bao nhiêu trang viết của Vũ Bằng như thấm nhuộm mùi hương của từng cành cây ngọn cỏ, như phủ đầy vết bụi đường của từng dấu chân góc phố mỗi tháng, mỗi mùa. Tâm trạng ngày Nam đêm Bắc của Vũ Bằng, tất cả cảm xúc của ông gửi gắm đủ để người đọc thấy rằng ông đã yêu quê hương Bắc Việt đến thế nào; mến cảnh, mến người phương ấy biết là bao.