Abraham Lincoln (1809 - 1965), Tổng thống thứ 16 của Hoa Kì, từ năm 1861. Riêng về mặt văn hóa, giáo dục, ngài để lại nhiều dấu ấn sâu sắc, thể hiện một tầm cao nhân văn của một bậc vĩ nhân trong lịch sử. Cho đến nay, gần 150 năm đã trôi qua, nhưng nhiều người nhân dịp ngày tựu trường đưa con vào học lớp Một vẫn nhắc đến, nghĩ đến bức thư của ngài gửi thầy Hiệu trưởng ngôi trường con trai mình đang học. Đây là một đoạn ngắn trong bức thư ấy: “Xin (thầy) hãy giúp cho cháu thấy được thế giới kì diệu của sách. Nhưng cũng hãy cho cháu có đủ thời gian lặng lẽ suy tư về sự bí ẩn muôn thuở của cuộc sống: đàn chim tung cánh trên bầu trời, đàn ong bay lượn trong ánh sáng, và những bông hoa nở ngát bên đồi xanh”.
Lincoln không chỉ khẳng định, đánh giá cao vai trò người thầy trong việc giáo hóa tuổi thơ trong việc bồi dưỡng kiến thức, bồi đắp tâm hồn bằng “thế giới kì diệu của sách”, mà ông còn nhờ cậy thầy Hiệu trưởng ngôi trường con mình đang học: “Nhưng cũng hãy cho cháu có đủ thời gian lặng lẽ suy tư về sự bí ẩn muôn thuở của cuộc sống: đàn chim tung cánh trên bầu trời, đàn ong bay lượn trong ánh sáng, và những bông hoa nở ngát bên đồi xanh”.

Ai cũng biết, đối với tuổi thơ thì ngoài trang sách giáo khoa, trang sách, quyển sách trong phòng thư viện,... còn có “quyển sách thứ hai” là quyển sách về thiên nhiên, quyển sách về cuộc đời và xã hội. “Quyển sách thứ hai” cũng vô cùng kì diệu, muôn màu muôn vẻ, đủ sắc màu ý vị, tràn đầy sức sống, với “bao điều bí ẩn muôn thuở của cuộc sống: đàn chim tung cánh trên bầu trời, đàn ong bay lượn trong ánh sáng, và những bông hoa nở ngát bên đồi xanh”.

Thiên nhiên rất đẹp, có “bao điều bí ẩn”, nên thi sĩ Xuân Diệu đã Vội vàng:

Tôi muốn tắt nắng đi

Cho màu đừng nhạt mất

Tôi muốn buộc gió lại

Cho hương đừng bay đi

Của ong bướm này đây tuần tháng mật

Này đây hoa của đồng nội xanh rì

Này đây lá của cành tơ phơ phất

Của yến anh này đây khúc tình si

Và này đây ánh sáng chớp hàng mi...

Tiêp nhận “sự bí ẩn muôn thuở của cuộc sống” trong “quyển sách thứ hai” không phải bằng sự áp đặt, mà ngài Tổng thống tha thiết đề nghị thầy hiệu trưởng “hãy cho cháu có đủ thời gian lặng lẽ suy tư”. Có nghĩa là người học trò được “vừa học vừa chơi”, “vừa chơi vừa học”, chủ động thâm nhập, tìm hiểu, suy ngẫm, “lặng lẽ suy tư về sự bí ẩn muôn thuở của cuộc sống”. Và chỉ khi nào người học được “có đủ thời gian lặng lẽ suy tư” thì mới có thể chiếm lĩnh được cái đẹp muôn màu muôn vẻ của “bài thơ cuộc sống”. Có tự giác khám phá cuộc sống mới có thể làm chủ thiên nhiên, làm chủ xã hội và làm chủ bản thân mình.

Qua đoạn thư trên của Tổng thống Abraham Lincoln, ta càng thấy rõ ngày tháng dần trôi qua, tuổi trẻ học đường được giáo dục và giáo dưỡng, được sự chăm sóc yêu thương của các thầy cô giáo, họ sẽ lớn lên, trí tuệ và tính cách được phát triển, học vấn được mở mang, kiến thức văn hóa và kiến thức đời sống được tích lũy. Họ sẽ chiếm lĩnh được “thế giới kì diệu của sách”, sẽ thâm nhập ngày càng sâu vào thiên nhiên và thực tế cuộc sống xã hội, qua “thời gian lặng lẽ suy tư" dưới sự chỉ bảo của người thầy.

Không có sách thì không có trí thức, không có khoa học. “Học vấn không chỉ là việc đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là con đường quan trọng của học vấn” (Chu Quang Tiềm). Đọc sách, học theo sách, làm theo sách là rất quan trọng, nhưng học phải hỏi, học phải đi đôi với hành, trang sách học đường phải gắn liền với trang sách đời sống. Và chỉ bằng sự dạy bảo của người thầy và bằng sự nỗ lực của bản thân, tinh thần hiếu học, thông minh, sáng tạo của bản thân người học thì mới có thể phát triển tài năng.

Đó là những điều sâu sắc mà ta cảm nhận được qua đoạn thư ngắn ngủi trên đây của Tổng thống Abraham Lincoln gửi thầy Hiệu trưởng ngôi trường nơi con mình đang học.

Đoạn thư trên đây còn là tình thương và sự quan tâm săn sóc của người cha đối với tương lai của đứa con yêu quý.

Học để làm người. Công ơn của người thầy vô cùng to lớn. Nhờ ơn thầy mà tuổi thơ sẽ “thấy được thế giới kì diệu của sách”, được mở rộng tâm hồn “lặng lẽ suy tư? khám phá về “sự bí ẩn muôn thuở của cuộc sống”.