Những khoảng lặng của thơ ca chính là những khoảng lặng nghệ thuật - “khoảng trắng giữa hai dòng chữ”, là phần lời không nói ra, được nhà thơ giấu kín. Với tác phẩm văn học, đặc biệt là tác phẩm thơ, người đọc đồng thời cũng là là người tri âm, tìm kiếm “những điều chưa nói hết” ấy trong những khoảng lặng. 

Khoảng lặng nghệ thuật  được tạo ra bởi các cách tách câu thơ đặc biệt, các khổ thơ có hình thức bậc thang, tạo hình, dấu ba chấm,cách ngắt nhịp Các hình ảnh ẩn dụ, hoán dụ, câu hỏi tu từ, cách phối thanh, vần…

Đặc trưng của thơ là cảm xúc, đối tượng của thơ là cảm xúc. “Thơ ca là tiếng nói hồn nhiên nhất của tâm hồn con người” (Tố Hữu), mà cảm xúc con người vốn phức tạp, đa dạng, sâu sắc với những biến thái tinh vi, phong phú, cho nên bản thân cảm xúc đã là thứ không thể diễn đạt trọn vẹn bằng từ ngữ. Mặc khác, có những cảm xúc của con người rất mỏng manh mơ hồ, cũng lại có những cảm xúc rất tế nhị, có những cảm xúc lắng sâu vào trong, trở thành những cơn sóng ngầm nội tâm, những cảm xúc ấy về bản thân nó cũng không phải là những cảm xúc để nói ra ngoài. Do vậy, nhu cầu có một “chỗ chứa”, một phương tiện truyền tải những cảm xúc không thể nói thành lời ấy, là nhu cầu cấp thiết đối với thơ . 

Đặc trưng ngữ nghĩa của nghệ thuật ngôn từ đã tạo cho văn chương những khoảng lặng để đáp ứng nhu cầu ấy. Đặc trưng thứ hai của thơ ca là sự hàm súc, cô đọng. Thơ ca không cho phép cái dài dòng dàn trải. “Thơ là ý tại ngôn ngoại”. Ngôn ngữ thơ đòi hỏi sự hàm súc đến tuyệt đối, chỉ những gì bản chất nhất, cần thiết nhất, ý nghĩa nhất mới được thể hiện, nhưng sự hàm súc ấy của ngôn từ bề mặt lại gánh trách nhiệm rất lớn lao: Trở thành người thư kí trung thành của trái tim để truyền tài những cung bậc cảm xúc đa dạng phức tạp của con người. Như vậy, sự xuất hiện của những khoảng lặng ở đây cũng là điều dễ hiểu. 

Chất liệu ngôn từ và tính hình tượng của nó tác động vào trí tưởng tượng của con người, ngôn từ nghệ thuật, hình tượng nghệ thuật giao tiếp gián tiếp với con người trong thế giới tưởng tượng, mà trí tưởng tượng của con người là vô hạn, có thể nói không nơi nào, không điều gì mà trí tưởng tượng không thể chạm đến, được xây dựng bằng chất liệu ngôn từ, tự bản thân thơ ca đã có đặc tính về những khoảng lặng, đặc tính do những đặc trưng của chất liệu ngôn từ mang lại. 

Khoảng lặng nghệ thuật có tác dụng diễn đạt những ‎ý nhị, sâu kín của cảm xúc. Cảm xúc không nói ra là cảm xúc dễ đi vào lòng người, gây được ấn tượng mạnh. Thể hiện được những đặc trưng của thơ, vừa đảm bảo tính hàm súc nhưng vừa diễn đạt được tất cả những gì nhà thơ gửi gắm. Một “quãng nghỉ”, như một khoảng trắng trong bức tranh thủy mặc để người đọc tịnh tâm lại, chiêm nghiệm về tư tưởng, tình cảm mà nhà thơ gửi gắm. Khoảng lặng nghệ thuật  làm nên sự hấp dẫn, thu hút của bài thơ. Mỗi bài thơ là một hành trình khám phá trái tim của những trái tim đồng điệu. Sức hấp dẫn không phải là những điều đã nói, mà là ở những điều chưa biết, cần phải kiếm tìm. Nhờ khoảng lặng nghệ thuật mà người đọc và nhà thơ gần gũi hơn, đồng cảm hơn.

Đọc bài thơ “Khóc giữa chiêm bao” của Vương Trọng, ta tìm thấy những khoảng lặng đầy xúc động. Bài thơ đã thể hiện nỗi niềm thương nhớ mẹ tha thiết của người con với những khoảng lặng da diết đã khơi dậy trong mỗi người đọc niềm thương cảm cũng như sự trân trọng dành cho mẹ.

Toàn bài thơ là tiếng lòng của người con gửi đến mẹ. Người con khóc giữa chiêm bao vì mơ thấy mẹ cơ cực, vất vả, nghèo khó, hàng ngày phải làm lụng vất vả vì lo cho đàn con. Đây là khoảng lặng trong kí ức người con. Điều con luôn cảm thấy ám ảnh nhất đó chính là ký ức về những năm đói khổ khủng khiếp tràn về

Đã có lần con khóc giữa chiêm bao

Khi hình mẹ hiện về năm khốn khó

Trong ký ức của người con những năm tháng đói khổ là một kỷ niệm không thể nào quên trong cuộc đời. Hiện thực của những năm đói khổ hiện ra như một thước phim quay chậm với tất cả sự tàn khốc: đồng sau lụt, bờ đê sụt lở… trên nền hiện thực đó người mẹ hiện ra với hình ảnh ám ảnh “mẹ gánh gồng xộc xệch hoàng hôn” gợi ra cả cuộc đời lam lũ vất vả của mẹ để lo toan cho gia đình, những mong những đứa con không có những ngày tháng đói khổ, được no bụng. Người mẹ khuất núi đi xa để lại đàn con thơ với bao lo toan chưa gác lại được, vì thế trong ký ức của người con là sự xót xa, đau đớn vì mất mẹ, thương mẹ òa khóc ngay cả trong chiêm bao. Hình ảnh ẩn dụ “vuông đất mẹ nằm lưng núi quê hương” gợi cái chết của mẹ một cách nhẹ nhàng, làm vơi bớt đi phần nào nỗi đau vì mất mẹ.

Trong ký ức của người con những năm tháng đói khổ đến cùng cực “anh em con chịu đói suốt ngày tròn/ trong chạng vạng co ro ngồi bậu cửa” là đoạn ký ức không thể nào quên. Và càng thương mẹ hơn trong hoàn cảnh nghiệt ngã ấy. Trong những chi tiết miêu tả về hình ảnh người mẹ chúng ta thấy rõ tình cảm xót thương, trân trọng của con gửi đến mẹ, thương mẹ vô vàn vì cả đời đói khổ, vất vả vì con, chắc mẹ chưa được một bữa no bụng, tất cả nhường cho con, khi nhắm mắt xuôi tay cũng thật cô quạnh, lạnh lẽo “vuông đất mẹ nằm lưng núi quê hương”

 Với người con mất mẹ là mất đi tất cả, mất cả quê hương, mất cả chốn đi về. Bởi thế con lang thang vất vưởng giữa đời thường, đâu cũng sống nhưng không đâu thành quê hương được, quê mẹ ở cuối chân trời tít tắp, ít về từ ngày mẹ ra đi. Mở đầu bài thơ là hình ảnh “con khóc giữa chiêm bao” và khép lại bài thơ cũng là hình ảnh “khóc giữa chiêm bao”... là những giọt nước mắt đau khổ vì mất mẹ, và không chỉ trong chiêm bao, đã bao lần những giọt nước mắt của con đã rơi xuống vì thương nhớ mẹ. Khoảng lặng đầy xúc động về nối nhớ mẹ trải dài trong bài thơ và trong chính tác giả.

Không có quá nhiều kỹ thuật, bài thơ ghi dấu ấn chính khoảng lặng của tình cảm chân thành được gửi gắm, và điều đọng lại lâu nhất chính là tình cảm nhớ thương, biết ơn vô hạn của nhà thơ gửi đến người mẹ đã khuất của mình. Đọc bài thơ hẳn mỗi chúng ta đều vô cùng xúc động trước hình ảnh của người mẹ suốt một đời tảo tần, lam lũ vất vả vì con. Cuộc đời mẹ vốn đã nhọc nhằn, những năm đói khổ lại càng thêm khốn khổ hơn trăm lần. 

Với tất cả sự biết ơn gửi đến mẹ, tác giả đã gửi gắm đến người đọc thông điệp có ý nghĩa mỗi người hãy biết trân quý, biết ơn sự hy sinh to lớn của mẹ, hãy biết trân trọng mẹ bất cứ khi nào có thể vì cuộc đời ngắn ngủi vô cùng, chẳng ai có thể ở bên cạnh mình mãi mãi. Tình cảm gia đình là tình cảm thiêng liêng và vô cùng cao đẹp, vì thế hãy trân trọng gia đình, kể cả ngay trong những thời kỳ khốn khó nhất. Dù mỗi chúng ta có đi tới đâu, thành công đến mức nào thì chúng ta cũng không bao giờ có thể phủ nhận và quên đi cội nguồn của mình đó chính là gia đình. Bài thơ khép lại trong nước mắt của người con nhưng lại mở ra những trường liên tưởng sâu xa trong lòng người đọc. 

Chính tình cảm mà tác giả gửi gắm và đặc trưng của thơ đã tạo nên những khoảng lặng của bài thơ “Khóc giữ chiêm bao”. Đồng thời những khoảng lặng này cũng làm nên đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, góp phần làm nên sức sống trong tác phẩm, để bài thơ thực sự là một cái gì đó độc đáo, cho người đọc tìm thấy được những điều mà “Trước nhà thơ đó, trước câu thơ đó còn như bị phong kín” (Nguyễn Tuân).