“Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn ngủ biết học hành là ngoan”
(Hồ Chí Minh)
Trẻ em - thế hệ mầm non của đất nước luôn cần đến sự nâng niu, chăm sóc của những người xung quanh. Nhưng trong xã hội ngày hôm nay, quyền của trẻ em vẫn chưa được tôn trọng. Đặc biệt là về vấn đề lao động trẻ em.
Theo Điều 1 Luật Trẻ em 2016, quy định trẻ em là người dưới 16 tuổi. Theo khoản 1 Điều 3 Bộ luật Lao động 2019, quy định người lao động là người làm việc cho người sử dụng lao động theo thỏa thuận, được trả lương và chịu sự quản lý, điều hành, giám sát của người sử dụng lao động. Độ tuổi lao động tối thiểu của người lao động là đủ 15 tuổi. Như vậy, có thể hiểu người lao động dưới 15 tuổi làm việc theo thỏa thuận, được trả lương và chịu sự quản lý, điều hành, giám sát của người sử dụng lao động thì được xem là lao động trẻ em.
Tuy nhiên, khi sử dụng lao động trẻ em, người sử dụng lao động cần tuân thủ theo những quy định sau: Phải giao kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người chưa đủ 15 tuổi và người đại diện theo pháp luật của người đó; Bố trí giờ làm việc không ảnh hưởng đến thời gian học tập của người chưa đủ 15 tuổi; Phải có giấy khám sức khỏe của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền xác nhận sức khỏe của người chưa đủ 15 tuổi phù hợp với công việc và tổ chức kiểm tra sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần trong 06 tháng; Bảo đảm điều kiện làm việc, an toàn, vệ sinh lao động phù hợp với lứa tuổi. Đặc biệt, người sử dụng lao động không được tuyển dụng và sử dụng người chưa đủ 13 tuổi làm việc, trừ các công việc nghệ thuật, thể dục, thể thao nhưng không làm tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa đủ 13 tuổi và phải có sự đồng ý của cơ quan chuyên môn về lao động thộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Hiện nay, lao động trẻ em là một thực trạng xảy ra ở nhiều quốc gia trên thế giới. Ở Việt Nam, hiện ghi nhận được tới 1 triệu trẻ em dưới 17 tuổi đang phải lao động trái pháp luật, chiếm 5,3% tổng số trẻ em trong cả nước. Trong đó có hơn một nửa số trẻ em phải làm việc trong những điều kiện nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Nguyên nhân của tình trạng lao động trẻ em là do điều kiện hoàn cảnh khó khăn, các em phải làm việc để phụ giúp gia đình. Bên cạnh đó, cũng có thể do nhiều trẻ em không có người thân, bị lừa hoặc lợi dụng sức lao động.
Vấn đề sử dụng lao động trẻ em đang gây ra nhiều hậu quả. Điều này có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và sự phát triển tâm lý của trẻ em. Đồng thời, các em không được đến trường học tập, đe dọa đến tương lai của các em. Rõ ràng, trẻ em là đối tượng cần được phát triển về thể chất và tinh thần. Các em cần được học tập, vui chơi, không phải lao động để kiếm thêm thu nhập. Xã hội đã có nhiều vụ xâm hại, bạo hành trẻ em liên quan đến việc sử dụng lao động trẻ em. Ví dụ như vụ việc điển hình của em bé mười lăm tuổi bị chủ quán bánh xèo ở xã Yên Trung, huyện Yên Phong, Bắc Ninh bạo hành. Trong hai tháng làm việc, em D. đã bị ép làm việc nhiều giờ, bị đánh đập, thậm chí bỏ đói và hứng chịu những trận đòn roi như thời trung cổ. Những hành vi trên thật đáng lên án!
Để phòng ngừa lao động trẻ em, toàn thế giới đã cùng chung tay. Việt Nam cũng tự hào là một trong những quốc gia tích cực trong hoạt động phòng ngừa lao động trẻ em. Các quy định của pháp luật và thực hiện nhiều chính sách đồng bộ nhằm bảo vệ trẻ em và giảm thiểu lao động trẻ em được xây dựng khá hoàn thiện. Hợp tác quốc tế được đẩy mạnh khi Việt Nam là quốc gia đầu tiên tại Châu Á và thứ hai trên Thế giới phê chuẩn Công ước Quốc tế về Quyền Trẻ em của Liên Hợp Quốc năm 1990. Các biện pháp nhằm xóa đói, giảm nghèo cùng với hỗ trợ tích cực để quyền của mọi trẻ em được áp dụng.
Trẻ em là chủ nhân tương lai của đất nước. Vì vậy, xã hội cần quan tâm đến những vấn đề của trẻ em. Trong đó, phòng ngừa bạo lực học đường và lao động trẻ em là những vấn đề mang tính thời sự, quan trọng hơn cả. Hãy cùng chung tay xây dựng một để trẻ em có một cuộc sống tốt đẹp hơn.