Trong suốt dòng chảy của thi ca dân tộc, hình ảnh người mẹ luôn là một đề tài muôn thuở, một nguồn cảm hứng bất tận. Từ những câu hát ru mộc mạc của ca dao cổ đến những áng thơ hiện đại, tình mẹ luôn hiện diện như một mạch nguồn bất diệt. Viễn Phương, một cây bút tài hoa của văn học Việt Nam, cũng đã chạm đến đề tài ấy bằng tất cả tấm lòng kính trọng và yêu thương. Bài thơ “Mẹ” của ông không chỉ là lời tri ân sâu sắc mà còn là sự khắc họa tinh tế, xúc động về một người mẹ Việt Nam tần tảo, giàu đức hy sinh.

Đọc bài thơ, ta như được trở về với những kí ức thân thương, nơi có hình bóng mẹ hiền bao dung, tần tảo. Viễn Phương mở đầu bằng một hình ảnh thật giản dị mà vô cùng ấm áp: “Lưng mẹ còng rồi, tóc mẹ bạc”. Dường như không có ngôn từ nào có thể diễn tả hết sự vất vả, khó nhọc của người mẹ bằng những từ ngữ dung dị, chân thành ấy. "Lưng còng", "tóc bạc" không chỉ là dấu vết của thời gian mà còn là minh chứng cho bao nỗi lo toan, bao gánh nặng cuộc đời mẹ đã gồng gánh vì con. Tuy nhiên, đằng sau sự hao gầy ấy, hình ảnh mẹ vẫn hiện lên đầy nghị lực: “Vẫn lo cho con sớm tối / Vẫn lo cho cháu sớm chiều”. Điệp từ “vẫn lo” lặp lại như một sự khẳng định về tình yêu thương vô bờ bến, sự hi sinh thầm lặng, không ngừng nghỉ của mẹ. Tình yêu thương ấy không giới hạn ở một mình con, mà còn mở rộng sang cả thế hệ sau, cho thấy một tấm lòng bao la, luôn nghĩ về con cháu.

Bài thơ tiếp tục khắc họa vẻ đẹp tâm hồn của mẹ qua những hành động, cử chỉ nhỏ nhặt nhưng chất chứa bao ân tình. Mẹ của Viễn Phương không chỉ là người tảo tần lo toan mà còn là người vun đắp cho những ước mơ, hoài bão của con. Hình ảnh "mẹ ngồi vá áo" tưởng chừng đơn giản nhưng lại gợi lên sự khéo léo, chăm chút của người mẹ dành cho con. Chiếc áo vá không chỉ là vật chất mà còn là tấm lòng, là hơi ấm tình thương. Cùng với đó, hình ảnh “tiếng ru của mẹ” là một trong những âm thanh đẹp nhất trong văn học. Tiếng ru ấy không chỉ đưa con vào giấc ngủ mà còn nuôi dưỡng tâm hồn con bằng những câu chuyện cổ tích, những lời dạy bảo về đạo đức, về tình người. Tiếng ru của mẹ đã trở thành hành trang tinh thần quý giá, theo con đi suốt cuộc đời.

Giá trị nghệ thuật của bài thơ nằm ở chính sự dung dị, chân thành trong ngôn từ và hình ảnh. Viễn Phương không cần dùng những mĩ từ hoa lệ, những so sánh cầu kì mà vẫn chạm đến trái tim người đọc. Ngôn ngữ thơ mộc mạc, gần gũi, giàu chất biểu cảm, đậm đà màu sắc dân gian. Các hình ảnh như “lưng còng”, “tóc bạc”, “vá áo” là những hình ảnh rất thực, rất đời, ai cũng có thể tìm thấy bóng dáng mẹ mình trong đó. Bên cạnh đó, nhịp thơ chậm rãi, trầm lắng như một lời thủ thỉ, tâm tình, khiến bài thơ trở nên nhẹ nhàng, sâu lắng. Bút pháp trữ tình kết hợp với hiện thực đã tạo nên một tác phẩm vừa có tính khái quát cao về người mẹ Việt Nam, vừa mang những cảm xúc riêng tư, chân thành của tác giả.

Khổ thơ cuối cùng là lời tri ân, là sự thấu hiểu sâu sắc của người con dành cho mẹ: “Mẹ là dòng sông, Mẹ là biển cả”. Những hình ảnh ẩn dụ này mang ý nghĩa to lớn. Dòng sông là sự bồi đắp, nuôi dưỡng, còn biển cả là sự bao dung, rộng lớn vô bờ. Mẹ không chỉ là người sinh thành mà còn là cội nguồn của sự sống, của tình yêu thương. Lời thơ cuối như một lời tổng kết, khẳng định vai trò vĩ đại của người mẹ trong cuộc đời mỗi con người. “Con đi suốt đời lòng mẹ vẫn theo” – một câu thơ vừa thể hiện tình yêu bất diệt của mẹ, vừa là nỗi xúc động, là lời hứa sẽ mãi ghi nhớ công ơn dưỡng dục sinh thành.

Tóm lại, bài thơ “Mẹ” của Viễn Phương đã thành công trong việc khắc họa một cách chân thực, cảm động hình ảnh người mẹ Việt Nam. Tác phẩm không chỉ mang giá trị nội dung sâu sắc mà còn sở hữu những nét nghệ thuật độc đáo. Qua bài thơ, tác giả đã gửi gắm một thông điệp giản dị mà thiêng liêng: tình mẹ là vô giá, là nguồn sức mạnh và là bến bờ bình yên nhất trong cuộc đời mỗi con người.