꧁༺Tiểu Linh༻꧂ Quy trình tổng hợp protein, hay còn gọi là **quá trình dịch mã (translation)**, là quá trình mà tế bào sử dụng thông tin từ mRNA (RNA thông tin) để tổng hợp nên chuỗi polypeptide, sau đó chuỗi này sẽ cuộn lại thành protein chức năng. Quá trình này diễn ra trong **ribosome** – một bào quan có vai trò rất quan trọng trong việc dịch mã thông tin di truyền thành protein.

### Quy trình tổng hợp protein gồm ba giai đoạn chính:

1. **Giai đoạn khởi đầu**:

  - **mRNA** (mang thông tin di truyền từ DNA) di chuyển từ nhân ra tế bào chất và gắn vào ribosome.

  - Ribosome có hai tiểu đơn vị: tiểu đơn vị nhỏ và tiểu đơn vị lớn. Giai đoạn khởi đầu bắt đầu khi tiểu đơn vị nhỏ của ribosome gắn vào đầu 5' của mRNA.

  - Một phân tử tRNA đặc hiệu, mang axit amin methionine (ở sinh vật nhân thực) hoặc formylmethionine (ở sinh vật nhân sơ), gắn vào codon khởi đầu (AUG) trên mRNA.

  - Tiểu đơn vị lớn của ribosome sau đó gắn vào, hoàn thiện phức hợp khởi đầu.

2. **Giai đoạn kéo dài chuỗi polypeptide**:

  - mRNA di chuyển qua ribosome, và ribosome đọc từng **codon** (một nhóm ba nucleotide trên mRNA).

  - Mỗi codon trên mRNA tương ứng với một axit amin cụ thể. Các **tRNA** mang axit amin phù hợp với từng codon sẽ gắn vào mRNA tại vị trí **A site** (vị trí gắn tRNA mới của ribosome).

  - Ribosome xúc tác hình thành liên kết peptide giữa các axit amin, bắt đầu tạo ra chuỗi polypeptide. Sau khi liên kết peptide được hình thành, tRNA cũ tại vị trí **P site** sẽ di chuyển đến **E site** và rời khỏi ribosome, trong khi tRNA mang axit amin mới tiếp tục tiến vào.

3. **Giai đoạn kết thúc**:

  - Khi ribosome gặp **codon kết thúc** trên mRNA (một trong ba codon: UAA, UAG, UGA), không có tRNA nào tương ứng với các codon này.

  - Thay vào đó, một **protein giải phóng** (release factor) sẽ gắn vào ribosome, kích hoạt quá trình giải phóng chuỗi polypeptide đã hoàn thành.

  - Ribosome tách rời các tiểu đơn vị và mRNA, kết thúc quá trình dịch mã.

### Vai trò của **ribosome**:

- Ribosome là trung tâm tổng hợp protein, thực hiện nhiệm vụ "dịch" thông tin từ mRNA sang chuỗi polypeptide.

- Ribosome có các **vị trí gắn đặc biệt** cho mRNA và tRNA (A, P, E site), cho phép quá trình dịch mã diễn ra theo trình tự chính xác.

- Ribosome xúc tác quá trình hình thành **liên kết peptide** giữa các axit amin, giúp xây dựng nên chuỗi polypeptide.

- Ribosome cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm tra và đảm bảo sự chính xác của quá trình dịch mã, đảm bảo các tRNA tương ứng với codon trên mRNA.

Tóm lại, ribosome là một bào quan có vai trò then chốt trong quá trình tổng hợp protein, biến đổi thông tin di truyền từ mRNA thành các chuỗi polypeptide, từ đó hình thành nên các protein chức năng.