Trôi dạt lục địa (continental drift) là khái niệm ban đầu do Alfred Wegener đề xuất (1912), mô tả sự dịch chuyển chậm của các khối lục địa trên bề mặt Trái Đất. Ngày nay khái niệm này đã được mở rộng và làm rõ trong khuôn khổ lý thuyết kiến tạo mảng (plate tectonics). 1. Cơ chế vận động • Lớp vỏ cứng (lithosphere) chia thành nhiều mảng lớn – nhỏ, “nổi” trên lớp đá nhầy phía trên (astenosphere). • Năng lượng chủ yếu đến từ đối lưu nhiệt trong lớp phủ Trái Đất, làm mảng lục địa – đại dương di chuyển với tốc độ vài cm mỗi năm. 2. Bằng chứng hỗ trợ • Dãy núi và bờ biển khớp nhau (ví dụ Đông Nam Mỹ – Tây Phi). • Hóa thạch giống nhau phân bố trên các lục địa tách biệt ngày nay (ví dụ Glossopteris ở Nam Cực, Nam Mỹ, châu Phi, Ấn Độ, Úc). • Dữ liệu địa từ (paleomagnetism) cho thấy cực từ cổ đại thay đổi tương thích với việc “xê dịch” lục địa. • Mẫu đo GPS, hải dương học và địa chấn học khẳng định tốc độ và hướng di chuyển của các mảng. 3. Hiện trạng và xu hướng trôi dạt ngày nay • Mảng Bắc Mỹ đang tách xa mảng Âu – Á mỗi năm ~2,5 cm, làm Đại Tây Dương ngày càng mở rộng. • Mảng Ấn Độ-Việt-Úc dịch chuyển về phía bắc ~6 cm/năm, tiếp tục va chạm, nâng tạo dãy Himalaya. • Mảng Thái Bình Dương co rút, các vành đai lửa quanh lòng chảo Thái Bình Dương còn hoạt động mạnh. • Mảng Phi châu di chuyển về phía bắc ~2–3 cm/năm, dự kiến va chạm với châu Âu trong hàng chục triệu năm tới. Tóm lại, “trôi dạt lục địa” ngày nay chính là sự vận động liên tục, có thể đo đạc bằng GPS của các mảng kiến tạo, dẫn đến mở rộng hoặc co hẹp đại dương, va chạm/uốn nếp tạo núi, và diện mạo địa lý trên Trái Đất không ngừng thay đổi.