Dưới đây là những vai trò chủ yếu của thực vật, được chia thành hai khía cạnh: trong tự nhiên và trong đời sống con người. 1. Vai trò của thực vật trong tự nhiên • Sản xuất ô-xy (O₂): - Quá trình quang hợp của thực vật xanh chuyển carbon dioxide (CO₂) thành O₂, duy trì cân bằng hơi khí quyển. • Cố định carbon và điều hoà khí hậu: - Thực vật hấp thụ CO₂, giúp giảm hiệu ứng nhà kính và điều hoà nhiệt độ. • Nền tảng của chuỗi thức ăn: - Là sinh vật sản xuất sơ cấp (primary producers), cung cấp năng lượng cho sinh vật tiêu thụ (động vật, vi sinh vật). • Bảo vệ và cải tạo đất: - Rễ cây giữ đất, ngăn xói mòn, tăng độ phì nhiêu nhờ tích lũy chất hữu cơ. • Điều tiết thủy văn: - Hấp thụ và giữ nước, giảm lũ lụt, điều hòa dòng chảy sông suối. • Duy trì đa dạng sinh học: - Cung cấp môi trường sống, thức ăn cho nhiều loài động – thực vật khác, tạo nên hệ sinh thái phong phú. 2. Vai trò của thực vật trong đời sống con người • Thực phẩm: - Lúa, ngô, khoai, rau củ, trái cây… đáp ứng nhu cầu năng lượng và dinh dưỡng. • Nguồn nguyên liệu công nghiệp: - Gỗ (đóng đồ gỗ, giấy), bông, cao su, dược liệu, tinh bột… • Thuốc và dược phẩm: - Nhiều cây thuốc (sâm, nhân trần, ké đầu ngựa…) dùng bào chế thuốc chữa bệnh. • Cải thiện môi trường sống: - Cây xanh đô thị giảm ô nhiễm không khí, giảm tiếng ồn, làm mát bóng râm, tạo cảnh quan. • Giá trị văn hoá – tinh thần: - Cây cảnh, hoa kiểng, phong tục, tín ngưỡng gắn với nhiều loài thực vật (hoa đào, mai, bồ đề…). • Kinh tế và sinh kế: - Trồng trọt, lâm nghiệp, nghề làm vườn, xuất khẩu nông lâm sản đóng góp lớn vào thu nhập. Tóm lại, thực vật là mắt xích không thể thiếu cho sự cân bằng sinh thái và nền tảng duy trì đời sống con người cả về vật chất lẫn tinh thần.