1. Bài 13. Cơ sở hình thành văn minh Đông Nam Á thời Cổ - Trung Đại

Câu 1

Trả lời câu hỏi câu 1 trang 78 SBT Lịch sử 10

Câu 1. Chọn các từ hoặc cụm từ dưới đây, điền vào chỗ trống (…) cho phù hợp để hoàn thành đoạn thông tin về những đặc trưng cơ bản của văn minh Đông Nam Á.

    làng xã                         mẫu hệ và vai trò quan trọng của phụ nữ

thạo nghề biển                                   mai táng trong chum

    trồng lúa nước                                    thờ cúng tổ tiên

Phương pháp giải:

- Dựa vào mục I;II trang 78 - 79 SGK Lịch sử 10

- Chú ý cụm từ: đặc trưng cơ bản

Lời giải chi tiết:

Những đặc trưng cơ bản của nền văn minh này chính là: trồng lúa nước; thuần dưỡng gia súc, gia cầm; sử dụng công cụ kim khí; thạo nghề biển; chế độ mẫu hệ và vai trò quan trọng của phụ nữ; tổ chức xã hội theo mô hình làng xã; bái vật giáo; thờ cúng tổ tiên và thổ thần; tục mai táng trong chum (gốm hoặc đá); ngôn ngữ linh động, sáng tạo; dệt vải in hoa bằng sáp ong; dàn nhạc có nhiều bộ gõ.

Câu 2

Trả lời câu hỏi câu 2 trang 78 - 80 SBT Lịch sử 10

Câu 2. Hãy tìm hiểu và cho biết các thành tựu dưới đây chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ hay Trung Quốc. Từ đó, hãy giải thích vì sao người phương Tây trước đây gọi khu vực Đông Nam Á là “Đông Ấn”. Các thành tựu đó vẫn giữ được những yếu tố văn hóa bản địa nào?

Phương pháp giải:

- Dựa vào mục III trang 79 - 80 SGK Lịch sử 10

Lời giải chi tiết:

- Những thành tựu chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ: Hình a, b, c, d, f.

- Những thành tựu chịu ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc: Hình e.

- Giải thích:

+ Vị trí địa lí (phía Bắc giáp Trung Quốc).

+ Quá trình giao thương buôn bán, du nhập văn hóa Ấn Độ.

=> Ở Đông Nam Á đã học tập và xây dựng nền văn minh vẫn có những bản sắc cá nhân riêng của nước mình.

- Những yếu tố văn hóa bản địa Đông Nam Á thể hiện trong những thành tựu đó là:

+ Chữ viết (chữ Lào); ngôn ngữ (tiếng Khmer).

+ Phong cách kiến trúc (tượng thần Khẩn Nala ở Thái Lan; chùa ở Bagan – Myanmar)

Câu 3

Trả lời câu hỏi câu 3 trang 81 SBT Lịch sử 10

Câu 3. Hãy cho biết các món ăn truyền thống của cư dân Đông Nam Á trong hình được làm từ nguyên liệu chính gì và đã thể hiện tính thống nhất trong đa dạng như thế nào. Từ nguyên liệu chính đó, nêu đặc trưng quan trọng nhất chi phối văn minh Đông Nam Á cổ - trung đại.

Phương pháp giải:

- Dựa vào mục I.2 trang 78 SGK Lịch sử 10

- Nhận xét các món ăn chế biến cùng một nguyên liệu => đưa ra đặc trưng.

Lời giải chi tiết:

- Các món ăn truyền thống của cư dân Đông Nam Á trong hình được làm từ nguyên liệu chính là gạo ( sản phẩm của cây lúa).

- Tính thống nhất trong đa dạng được thể hiện ở điểm:

+ Thống nhất là đều sử dụng nguyên liệu là gạo đã xay xát.

+ Đa dạng là ở cách chế biến thành nhiều món ăn khác nhau ( cơm tấm, xôi, cháo, bún,…)

- Đặc trưng quan trọng nhất chi phối văn minh Đông Nam Á cổ - trung đại là ngành nông nghiệp trồng lúa nước.

Câu 4

Trả lời câu hỏi câu 4 trang 81 SBT Lịch sử 10

Câu 4. Hình ảnh dưới đây là biểu tượng gì? Vì sao tổ chức ASEAN chọn bó lúa làm biểu tượng chung của khối? Nghề trồng lúa đã ảnh hưởng như thế nào đến văn minh Đông Nam Á?

Phương pháp giải:

- Dựa vào mục I.2 trang 78 SGK Lịch sử 10

- Tìm kiếm trên nguồn Internet cụm từ khóa “ biểu tượng ASEAN”.

Lời giải chi tiết:

- Hình ảnh dưới đây là biểu tượng của tổ chức Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

- Giải thích lí do:

+ Nông nghiệp trồng lúa nước là đặc trưng nổi bật nhất của các quốc gia Đông Nam Á.

+ Thể hiện tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau của các quốc gia trong khu vực => xây dựng khu vực hữu nghị, phát triển.

- Nghề trồng lúa đã ảnh hưởng trực tiếp đến văn minh Đông Nam Á nổi bật nhất là ở + Lĩnh vực ẩm thực (chế biến các món ăn)

+ Đời sống tín ngưỡng (phồn thực; sùng bái tự nhiên)

+ Nhu cầu hợp tác trị thủy nên cần hình thành các quốc gia cổ sớm.

Câu 5

Trả lời câu hỏi câu 5 trang 82 SBT Lịch sử 10

Câu 5. Vì sao văn minh Đông Nam Á chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ một cách sâu sắc và lâu dài?

Phương pháp giải:

- Dựa mục III.2 trang 79 - 80 SGK Lịch sử 10

- Chú ý từ khóa “sâu sắc” và “lâu dài”.

Lời giải chi tiết:

Giải thích lí do:

- Vị trí địa lí của các quốc gia Đông Nam Á (giáp Ấn Độ ở khu vực Nam Á).

- Quá trình giao thương buôn bán, du nhập văn hóa Ấn Độ.

- Con đường du nhập văn hóa của Ấn Độ vào Đông Nam Á là con đường hòa bình nên tồn tại lâu dài.

- Tính thừa hưởng văn minh.

Câu 6

Trả lời câu hỏi câu 6 trang 82 - 83 SBT Lịch sử 10

Câu 6. Hãy khoanh tròn vào chữ cái ứng với ý đúng.

1. Tại Đông Nam Á, người ta đã tìm thấy dấu vết cư trú của con người từ

A. thời đồ đồng.        

B. đầu Công nguyên.      

C. thời đồ đá.          

D. thời đồ sắt.

Phương pháp giải:

- Dựa vào mục I.1 trang 78 SGK Lịch sử 10

Lời giải chi tiết:

Tại Đông Nam Á, người ta đã tìm thấy dấu vết cư trú của con người từ thời đồ đá với các di chỉ khảo cổ ở Giava (In-đô-nê-xi-a); Lạng Sơn (Việt Nam),…

=> Chọn đáp án C.

2. Dựa vào yếu tố tự nhiên nào, cư dân Đông Nam Á từ xa xưa đã biết trồng lúa và nhiều loại cây ăn quả, ăn củ khác?

A. Mùa khô tương đối lạnh, mát.                     

B. Mùa mưa tương đối nóng.

C. Gió mùa kèm theo mưa.                             

D. Khí hậu mát, ẩm.

Phương pháp giải:

- Dựa vào mục I.2 trang 78 SGK Lịch sử 10

Lời giải chi tiết:

Yếu tố tự nhiên giúp cư dân Đông Nam Á từ xa xưa đã biết trồng lúa và nhiều loại cây ăn quả, ăn củ khác đó là gió mùa kèm theo mưa lấy điển hình ở Việt Nam là khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa có mưa nhiều (tăng độ phù sa cho đất).

=> Chọn đáp án C.

3. Các nước Đông Nam Á chịu ảnh hưởng nhiều nhất của văn hóa nước nào?

A. Ấn Độ.           

B. Triều Tiên.          

C. Nhật Bản.                         

D. Trung Quốc.

Phương pháp giải:

- Dựa vào mục III.2 trang 79 - 80 SGK Lịch sử 10

Lời giải chi tiết:

Các nước Đông Nam Á chịu ảnh hưởng nhiều nhất của văn hóa Ấn Độ từ chữ viết (chữ Lào, Khmer); ngôn ngữ (tiếng Khmer); kiến trúc (tháp Chăm; đền Ăng-ko Vát,…),….

=> Chọn đáp án A.

4. Các quốc gia Đông Nam Á có một nét chung về điều kiện tự nhiên, đó là chịu sự ảnh hưởng của khí hậu

A. gió mùa.          

B. nhiệt đới.                    

C. ôn đới.                    

D. hàn đới.

Phương pháp giải:

- Dựa vào mục I.2 trang 78 SGK Lịch sử 10

Lời giải chi tiết:

Các quốc gia Đông Nam Á có một nét chung về điều kiện tự nhiên, đó là chịu sự ảnh hưởng của khí hậu gió mùa nóng ẩm, gió mùa kèm theo mưa nhiệt đới đã cung cấp nước cho ngành nông nghiệp.

=> Chọn đáp án A.

5. Đánh giá nào dưới đây đúng nhất về nền văn hóa Đông Nam Á thời phong kiến?

A. Tiếp thu, chọn lọc văn hóa bên ngoài và xây dựng được nền văn hóa riêng với những giá trị tinh thần độc đáo.

B. Tiếp thu phần lớn những giá trị văn hóa bên ngoài, nhất là văn hóa Trung Quốc và Ấn Độ.

C. Chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa một số nước phương Tây được du nhập bởi những thương nhân châu Âu.

D. Mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống, không chịu ảnh hưởng của các yếu tố văn hóa bên ngoài.

Phương pháp giải:

- Dựa vào mục III trang 79 - 80 SGK Lịch sử 10

Lời giải chi tiết:

Nền văn hóa Đông Nam Á thời phong kiến tiếp thu, chọn lọc văn hóa bên ngoài (điển hình là văn hóa Ấn Độ; Trung Quốc) và xây dựng được nền văn hóa riêng với những giá trị tinh thần độc đáo.

=> Chọn đáp án A.

6. Đông Nam Á chịu ảnh hưởng chủ yếu của gió mùa, tạo nên hai mùa tương đối rõ rệt, đó là

A. mùa khô và mùa hanh.                            

B. mùa khô và mùa mưa.

C. mùa đông và mùa xuân.                          

D. mùa thu và mùa hạ.

Phương pháp giải:

- Dựa vào mục I.2 trang 78 SGK Lịch sử 10

Lời giải chi tiết:

Đông Nam Á chịu ảnh hưởng chủ yếu của gió mùa, tạo nên hai mùa tương đối rõ rệt là mùa khô và mùa mưa.

=> Chọn đáp án B.

7. Ngành sản xuất chính của cư dân các nước Đông Nam Á là

A. buôn bán đường biển.                              

B. thủ công nghiệp.

C. nông nghiệp.                                            

D. chăn nuôi gia súc lớn.

Phương pháp giải:

- Dựa vào mục I.2 trang 78 SGK Lịch sử 10

Lời giải chi tiết:

Ngành sản xuất chính của cư dân các nước Đông Nam Á là nông nghiệp trồng lúa nước.

=> Chọn đáp án C.

8. Loại cây lương thực được trồng chủ yếu ở Đông Nam Á là

A. lúa nước.          

B. lúa mì.                

C. ngô.                       

D. đậu nành.

Phương pháp giải:

- Dựa vào mục I.2 trang 78 SGK Lịch sử 10

Lời giải chi tiết:

Loại cây lương thực được trồng chủ yếu ở Đông Nam Á là lúa nước vì điều kiện khí hậu thích hợp nhất để phát triển ngành nông nghiệp trồng lúa.

=> Chọn đáp án A.

9. Ý nào không phản ánh đúng cơ sở ra đời của các quốc gia cổ ở Đông Nam Á?

A. Địa hình bị chia cắt, lại tiếp giáp biển đã tạo điều kiện cho sự ra đời của các thị quốc chuyên làm nghề buôn bán đường biển.

B. Công cụ bằng kim loại xuất hiện.

C. Sự phát triển của nền kinh tế bản địa.

D. Sự tác động về mặt kinh tế của các thương nhân Ấn và sự ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc.

Phương pháp giải:

- Dựa vào toàn bài 13 trang 77 - 80 SGK Lịch sử 10

Lời giải chi tiết:

Cơ sở ra đời của các quốc gia cổ ở Đông Nam Á, gồm:

- Công cụ bằng kim loại xuất hiện (đồ đồng).

- Sự phát triển của nền kinh tế bản địa.

- Sự tác động về mặt kinh tế của các thương nhân Ấn và sự ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc.

=> Địa hình bị chia cắt, lại tiếp giáp biển đã tạo điều kiện cho sự ra đời của các thị quốc chuyên làm nghề buôn bán đường biển không phải là cơ sở ra đời của các quốc gia cổ ở Đông Nam Á.

=> Chọn đáp án A.

10. Ý nào không phải là đặc điểm nổi bật của các vương quốc cổ ở Đông Nam Á?

A. Các quốc gia nhỏ, phân tán trên địa bàn hẹp.

B. Hình thành nhà nước tương đối sớm.

C. Sống riêng rẽ, nhiều khi xảy ra tranh chấp với nhau.

D. Sớm đương đầu với làn sóng thiên di từ phương Bắc xuống.

Phương pháp giải:

- Dựa vào toàn bài 13 trang 77 - 80 SGK Lịch sử 10

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm nổi bật của các vương quốc cổ ở Đông Nam Á, gồm:

- Các quốc gia nhỏ, phân tán trên địa bàn hẹp.

- Hình thành nhà nước tương đối sớm.

- Sống riêng rẽ, nhiều khi xảy ra tranh chấp với nhau.

=> Việc sớm đương đầu với làn sóng thiên di từ phương Bắc xuống không phải là đặc điểm nổi bật của các vương quốc cổ ở Đông Nam Á.

=> Chọn đáp án D.