Bài 2. Đặc điểm dân cư, xã hội châu Âu

? mục 1

Trả lời câu hỏi mục 1a trang 102 SGK Lịch sử và Địa lí 7

Dựa vào hình 2.1 và thông tin trong bài, em hãy nhận xét sự thay đổi quy mô dân số châu Âu trong giai đoạn 1950 – 2020.

Phương pháp giải:

Quan sát bảng số liệu hình 2.1 và đọc thông tin ở mục a (Quy mô và gia tăng dân số).

Giải chi tiết:

Quy mô dân số châu Âu trong giai đoạn 1950 – 2020 có xu hướng tăng qua các năm:

- Năm 2020, dân số châu Âu đạt khoảng 747,6 triệu người (chiếm 10% dân số thế giới).

- Quy mô dân số có xu hướng tăng chậm trong giai đoạn 1990 – 2010 và 2010 – 2020.

- Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên thấp, những năm gần đây dân số tăng lên chủ yếu do nhập cư.

Trả lời câu hỏi mục 1b trang 102 SGK Lịch sử và Địa lí 7

Dựa vào bảng số liệu, hình 2.2 và thông tin trong bài, em hãy trình bày đặc điểm về cơ cấu dân cư châu Âu.

Phương pháp giải:

Quan sát bảng số liệu và đọc thông tin trong mục 1b (Cơ cấu dân cư).

Giải chi tiết:

Đặc điểm cơ cấu dân cư châu Âu (giai đoạn 1950 – 2020):

* Cơ cấu theo nhóm tuổi

Châu Âu có cơ cấu dân số già:

- Tỉ lệ dân số từ 65 tuổi trở lên ngày càng tăng, năm 1950 chỉ chiếm 8% dân số, năm 2020 chiếm 19% (tăng 11%).

- Nhóm tuổi từ 15 đến 64 tuổi có sự biến động nhưng không đáng kể.

- Nhóm tuổi từ 0 – 14 tuổi có xu hướng giảm, năm 1950 chiếm 26% dân số, năm 2020 chỉ còn chiếm 16% dân số (giảm 10%).

* Cơ cấu dân số theo giới tính

Giai đoạn 1950 – 2020, cơ cấu dân số theo giới tính của châu Âu có sự chênh lệch (tỉ lệ nữ cao hơn nam), nhưng đang có sự thay đổi (giảm tỉ lệ dân số nữ, tăng tỉ lệ dân số nam).

=> Nguyên nhân: các yếu tố xã hội, vấn đề chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em.

* Cơ cấu dân số theo trình độ học vấn

- Dân cư châu Âu có trình độ học vấn cao.

- Năm 2019, số năm đi học trung bình của người từ 25 tuổi trở lên ở châu Âu là 11,8 năm, thuộc nhóm cao nhất thế giới.

? mục 2

Trả lời câu hỏi mục 2 trang 103 SGK Lịch sử và Địa lí 7

Dựa vào thông tin trong bài, em hãy cho biết:

- Đặc điểm di cư ở châu Âu.

- Người nhập cư châu Âu có nguồn gốc từ đâu? Họ mang đến những thuận lợi và khó khăn gì cho sự phát triển kinh tế - xã hội ở châu Âu.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin mục 2 (Di cư ở châu Âu).

Lời giải chi tiết:

- Đặc điểm di cư ở châu Âu:

+ Từ thế kỉ XV, với các cuộc phát kiến địa lí, người châu Âu đã di cư đến khai phá các vùng đất mới ở châu Mỹ.

+ Từ giữa thế kỉ XX – nay: người nhập cư vào châu Âu tăng mạnh (năm 2019, tiếp nhận 86,7 triệu người di cư quốc tế).

- Người nhập cư châu Âu chủ yếu có nguồn gốc chủ yếu là lao động từ các khu vực châu Á và Bắc Phi.

=> Thuận lợi:

+ Giải quyết tình trạng thiếu lao động;

+ Tăng nhu cầu các sản phẩm và dịch vụ.

=> Khó khăn: trong phát triển kinh tế- xã hội và an ninh trật tự

? mục 3

Trả lời câu hỏi mục 3 trang 104 SGK Lịch sử và Địa lí 7

Quan sát hình 2.3 và dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Trình bày đặc điểm đô thị hóa ở châu Âu.

- Kể tên một số đô thị có quy mô trên 5 triệu dân ở châu Âu.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin trong mục 3 (Đô thị hóa ở châu Âu) và quan sát hình 2.3 (đọc bảng chú giải để biết các kí hiệu đô thị quy mô trên 5 triệu dân, sau đó tìm tên các đô thị trên bản đồ).

Lời giải chi tiết:

- Đặc điểm đô thị hóa ở châu Âu:

+ Quá trình đô thị hóa bắt đầu với những đô thị xuất hiện từ thời cổ đại và phát triển trong thời kì trung đại.

+ Nửa cuối thế kỉ XVIII, đô thị hóa phát triển mạnh dưới tác động của cuộc cách mạng công nghiệp ở Anh.

+ Châu Âu hiện có mức độ đô thị hóa cao với 75% dân số sống trong các đô thị (2020).

+ Mạng lưới đô thị phát triển rộng khắp với nhiều thành phố đông dân và hiện đại, các đô thị vệ tinh xuất hiện ngày càng nhiều.

- Một số đô thị có quy mô trên 5 triệu dân ở châu Âu: Ma-đrit, Bac-xê-lô-na, Pa-ri, Luân-đôn, Mat-xcơ-va, Xanh Pê-tec-bua.

Luyện tập

Giải bài luyện tập 1 trang 105 SGK Lịch sử và Địa lí 7

Vẽ sơ đồ hệ thống hóa các đặc điểm dân cư châu Âu.

Phương pháp giải:

- Dựa vào kiến thức đã học để vẽ sơ đồ.

- Chú ý các đặc điểm: Quy mô và gia tăng dân số, cơ cấu dân cư (theo nhóm tuổi, giới tính và trình độ học vấn). 

Giải chi tiết:

Giải bài luyện tập 2 trang 105 SGK Lịch sử và Địa lí 7

Dựa vào hình 2.3, hãy liệt kê ít nhất 3 thành phố của châu Âu nằm ở ven biển.

Phương pháp giải:

Quan sát hình 2.3, xác định vị trí và tên một số thành phố nằm ven biển của châu Âu.

Giải chi tiết:

3 thành phố của châu Âu nằm ở ven biển: Pooc-tô, Na-pô-li, Đu-blin.

Vận dụng

Giải bài vận dụng trang 105 SGK Lịch sử và Địa lí 7

Em hãy sưu tầm thông tin và một số hình ảnh về sự phát triển của các đô thị ở châu Âu.

Phương pháp giải:

Sưu tầm thông tin trên Internet, sách báo,…

Lời giải chi tiết:

Ví dụ: Thương nhân với sự phát triển đô thị châu Âu trung đại.

Thời trung đại, châu Âu chứng kiến quá trình hình thành và phát triển mạnh mẽ của các đô thị, đặc biệt là ở Tây Âu. Dân số của những đô thị lớn như Pa-ri (Pháp), Luân Đôn (Anh), Mi-lan và Vơ-ni-dơ (I-ta-li),… vào khoảng 70 000 đến 250 000 người, trong đó thương nhân có vai trò đặc biệt quan trọng.

Thương nhân và thợ thủ công nắm giữ hoạt động kinh tế, tài chính của các đô thị. Thương nhân lập ra các thương hội, tổ chức các hội chợ để trao đổi và buôn bán hàng hóa giữa các vùng.

Hoạt động buôn bán của thương nhân đưa đến không khí tự do cho các đô thị, góp phần phá vỡ tính chất khép kín của các lãnh địa, tạo ra sự kết nối giữa các vùng, thúc đẩy kinh tế hàng hóa phát triển, đặt cơ sở cho việc thống nhất thị trường trong nước.

Nhu cầu tìm hiểu tri thức và giải trí của thị dân, đặc biệt của thường nhân thúc đẩy sự phát triển văn hóa, khoa học, kĩ thuật tại các đô thị trung đại.

Lý thuyết

>> Xem chi tiết: Lý thuyết đặc điểm dân cư, xã hội châu Âu - CTST