A. Hoạt động cơ bản - Bài 20A: Gương sáng người xưa

Câu 1

Quan sát tranh minh hoạ cho nội dung bài đọc Thái sư Trần Thủ Độ và trả lời câu hỏi:

a) Bức tranh vẽ cảnh gì?

b) Em biết gì về ông Trần Thủ Độ.

Phương pháp giải:

Em quan sát tranh kết hợp với việc đọc truyện để đoán xem nhân vật xuất hiện trong truyện là ai? Và họ đang làm gì?

Lời giải chi tiết:

a) Bức tranh vẽ cảnh người làm của Linh Từ Quốc Mãu mang vàng bạc đến đút lót để xin chức câu đương, Trần Thủ Độ không vì tình cảm vợ chồng mà nhận lời, ông đưa tay từ chối.

b) Trần Thủ Độ là một nhà chính trị của Đại Việt, ông sống vào thời cuối triều Lý đầu triều Trần trong lịch sử Việt Nam. Ông đóng vai trò quan trọng trong các sự kiện lật đổ nhà Lý, lập nên nhà Trần, thu phục các thế lực phản loạn và trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ nhất.

Câu 2

Nghe thầy cô (hoặc bạn) đọc bài sau:

Thái sư Trần Thủ Độ

      Trần Thủ Độ là người có công lập nên nhà Trần, lại là chú của vua và đứng đầu trăm quan, nhưng không vì thế mà tự cho phép mình vượt qua phép nước.

      Có lần, Linh Từ Quốc  Mẫu, vợ ông, muốn xin chức câu đương, không thể ví như những câu đương khác. Vì vậy phải chặt một ngón chân để phân biệt.

        Người ấy kêu van mãi, ông mới tha cho.

        Một lần khác, Linh Từ Quốc Mẫu ngồi kiệu đi qua chỗ thềm cấm, bị một người quân hiệu ngăn lại. Về nhà, bà khóc:

- Tôi là vợ thái sư mà bị kẻ dưới khinh nhờn.

       Ông cho bắt người quân hiệu đến. Người này nghĩ là phải chết. Nhưng khi nghe anh ta kể rõ ngọn ngành, ông bảo:

-Ngươi ở chức thấp mà biết giữ phép nước như thế, ta còn trách gì nữa.

       Nói rồi, lấy vàng, lụa thưởng cho.

       Trần Thủ Độ có công lớn, vua cũng phải nể. Có viên quan nhân lúc vào chầu vua, ứa nước mắt tâu:

- Bệ hạ còn trẻ mà thái sư chuyên quyền, không biết rồi xã tắc sẽ ra sao. Hạ thần lấy làm lo lắm.

Vua đem viên quan đến gặp Trần Thủ Độ và nói:

- Kẻ nào dám tâu xằng với trẫm là Thượng phụ chuyên quyền, nguy cho xã tắc.

Trần Thủ Độ trầm ngâm suy nghĩ rồi tâu:

- Quả có chuyện như vậy. Xin bệ hạ quở trách thần và ban thưởng cho người nói thật.

Theo ĐẠI VIỆT SỬ KÍ TOÀN THƯ

Câu 3

Thay nhau đọc từ ngữ và lời giải nghĩa

- Thái sư: Chức quan đầu triều thời xưa

- Câu đương: Một chức vụ nhỏ ở xã, giữ việc bắt bớ, áp giải người có tội

- Kiệu: Một phương tiện đi lại thời xưa gồm một chiếc ghế ngồi có mái che và đôi đòn khiêng, thường do bốn người khiêng

- Quân hiệu: Chức quan võ nhỏ

- Xã tắc: Đất nước, nhà nước

- Thượng phụ: Từ xưng hô để tỏ ý tôn kính Trần Thủ Độ (Thượng: bề trên, phụ: cha)

Câu 4

Cùng luyện đọc

Ba em đọc tiếp nối từng đoạn cho đến hết bài: Đoạn 1 (từ đầu đến ông mới tha cho); Đoạn 2 (tiếp theo đến Nói rồi, lấy vàng, lụa thưởng cho); Đoạn 3 (phần còn lại)

Câu 5

Thảo luận, trả lời câu hỏi

1) Khi có người muốn xin chức câu đương, Trần Thủ Độ đã làm gì?

2) Vì sao Trần Thủ Độ lại thưởng vàng cho người quân hiệu?

3) Khi biết có viên quan tới tâu với vua rằng mình chuyên quyền Trần Thủ Độ nói thế nào?

4) Những lời nói và việc làm của Trần Thủ Độ cho thấy ông là người như thế nào?

Phương pháp giải:

1) Em đọc đoạn văn thứ nhất.

2) Em đọc đoạn văn thứ 2.

3) Em đọc đoạn văn thứ ba.

4) Em suy nghĩ và trả lời:

Lời giải chi tiết:

1) Khi có người muốn xin chức câu đương, Trần Thủ Độ đồng ý, nhưng yêu cầu chặt một ngón chân người đó để phân biệt với những câu đương khác.

2) Trần Thủ Độ thưởng vàng cho người quân hiệu là bởi vì người ấy ở chức thấp mà đã biết giữ phép nước.

3) Khi biết có viên quan tâu với vua rằng mình chuyên quyền, Trần Thủ Độ đã nhận lỗi và xin vua ban thưởng cho viên quan dám nói thẳng.

4) Những lời nói và việc làm của Trần Thủ Độ cho thấy ông là người cư xử nghiêm minh, không vì tình riêng, nghiêm khắc với bản thân, luôn đề cao kỉ cương, phép nước.

Câu 6

Đọc phân vai

Các nhóm luyện đọc phân vai đoạn 3 (người dẫn chuyện, viên quan, vua, Trần Thủ Độ).

Câu 7

Thi đọc

- Các nhóm thi đọc phân vai đoạn 3 trước lớp.

- Cùng bình chọn nhóm đọc hay, bạn đọc hay nhất.