Luyện từ và câu: Đại từ trang 92 SGK Tiếng Việt 5 tập 1

I. Nhận xét

1. Các từ in đậm dưới đây được dùng để làm gì?

a) Hùng nói: "Theo tớ, quý nhất là lúa gạo. Các cậu có thấy ai không ăn mà sống được không?"

Quý và Nam cho là có lí

b) Chích bông sà xuống vườn cải. Nó tìm bắt sâu bọ.

2. Cách dùng những từ in đậm dưới đây có gì giống cách dùng các từ nêu ở bài tập 1?

a) Tôi rất thích thơ. Em gái tôi cũng vậy.

b) Lúa gạo hay vàng đều đáng quý. Thời gian cũng thế. Nhưng quý nhất là người lao động.

Phương pháp giải:

1) Em đọc kĩ các câu và nêu tác dụng của từ in đậm trong việc đối thoại hoặc khi nói, khi viết.

2) Dựa vào bài tập 1, em hãy chỉ ra điểm giống nhau trong cách dùng từ in đậm ở bài 2.

Lời giải chi tiết:

1) 

a) Các từ in đậm tớ- cậu dùng để xưng hô.

b) Từ in đậm nó dùng để chỉ chích bông, dùng để xưng hô. Nó tránh được hiện tượng lặp từ trong câu.

2) Cách dùng từ in đậm trên cũng giống cách dùng các từ ở bài tập 1. Nó cũng được dùng để thay thế cho những từ khác nhằm tránh hiện tượng lặp từ (từ vậy thay cho từ thích, từ thế thay cho từ quý).

II. Luyện tập

1. Các từ ngữ in đậm trong đoạn thơ sau được dùng để chỉ ai? Những từ ngữ đó được viết hoa nhằm biểu lộ điều gì?

Mình về với Bác đường xuôi

Thưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ Người

Nhớ Ông Cụ mắt sáng ngời

Áo nâu túi vải, đẹp tươi lạ thường!

Nhớ Người những sáng tinh sương

Ung dung yên ngựa trên đường suối reo

Nhớ chân Người bước lên đèo

Người đi, rừng núi trông theo bóng Người.

                                   Tố Hữu

2. Tìm những đại từ được dùng trong bài ca dao sau:

- Cái cò, cái vạc, cái nông,

Sao mày giẫm lúa nhà ông, hỡi cò?

- Không không, tôi đứng trên bờ,

Mẹ con cái diệc đổ ngờ cho tôi.

Chẳng tin, ông đến mà coi,

Mẹ con nhà nó còn ngồi đây kia.

3. Dùng đại từ ở những chỗ thích hợp để thay thế cho danh từ bị lặp lại nhiều lần trong mẩu chuyện sau:

Con chuột tham lam

          Chuột ta gặm vách nhà. Một cái khe hở hiện ra. Chuột chui qua khe và tìm được rất nhiều thức ăn. Là một con chuột tham lam nên chuột ăn nhiều quá, nhiều đến mức bụng chuột phình to ra. Đến sáng, chuột tìm đường trở về ổ, nhưng bụng to quá, chuột không sao lách qua khe hở được.

Phương pháp giải:

2) Đại từ là những từ được dùng để xưng hô hay để thay thế danh từ, động từ, tính từ (hoặc cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ) trong câu cho khỏi lặp lại các từ ngữ ấy.

3) Từ "chuột" bị lặp lại nhiều lần, em hãy thay thế bằng những đại từ khác sao cho thích hợp.

Lời giải chi tiết:

1)

- Các từ ngữ in đậm được dùng để chỉ Bác Hồ.

- Những từ đó được viết hoa nhằm biểu lộ sự tôn kính đối với Bác.

2) 

- Những đại từ được dùng trong bài ca dao (những từ được in đậm):

- Cái cò, cái vạc, cái nông,

Sao mày giẫm lúa nhà ông, hỡi cò?

          - Không không, tôi đứng trên bờ,

Mẹ con cái diệc đổ ngờ cho tôi.

   Chẳng tin, ông đến mà coi,

Mẹ con nhà nó còn ngồi đây kia.

3) 

Con chuột tham lam

         Chuột ta gặm vách nhà. Một cái khe hở hiện ra. Chuột chui qua khe và tìm được rất nhiều thức ăn. Là một con chuột tham lam nên nó ăn nhiều quá, nhiều đến mức bụng nó phình to ra. Đến sáng, chuột tìm đường trở về ổ, nhưng bụng to quá, nó không sao lách qua khe hở được.