Luyện từ và câu: Dùng từ đồng âm để chơi chữ trang 61 SGK Tiếng Việt 5 tập 1

1. Đọc câu dưới đây và trả lời câu hỏi:

Hổ mang bò lên núi.

2. Có thể hiểu câu trên theo những cách nào ?

Gợi ý: Em đọc kĩ câu văn và nêu những cách hiểu của mình.

Trả lời:

Câu: Hổ mang bò lên núi có hai cách hiểu:

- Cách 1: Con rắn hổ mang đang bò lên trên núi.

- Cách 2: Con hổ đang mang con bò lên trên núi.

3. Vì sao có thể hiểu theo nhiều cách như vậy?

Gợi ý: Em xét ý nghĩa của các từ: hổ/hổ mang, bò và trả lời câu hỏi.

Trả lời: 

- Câu văn trên có hiểu theo 2 cách như vậy là do người viết sử dụng từ đồng âm để cố ý tạo ra hai cách hiểu.

+ Các tiếng hổ, mang trong từ hổ mang (tên một loài rắn) đồng âm với danh từ hổ (con hổ) và hành động mang.

+ Động từ bò (trườn) đồng âm với danh từ bò (con bò).

1. Các câu sau đã sử dụng những từ đồng âm nào để chơi chữ?

a) Ruồi đậu mâm xôi đậu.

    Kiến bò đĩa thịt bò.

b) Một nghề cho chín còn hơn chín nghề.

c) Bác bác trứng, tôi tôi vôi.

d) Con ngựa đá con ngựa đá, con ngựa đá không đá con ngựa.

Gợi ý: Em chỉ ra các từ ngữ giống nhau về cách phát âm nhưng nghĩa khác nhau ở những câu trên.

Trả lời:

a)

- Đậu trong ruồi đậu là dừng ở chỗ nhất định, còn đậu trong xôi đậu là tên một loại hạt để ăn.

- Bò trong kiến bò là một hoạt động, còn bò trong thịt bò là con bò.

b) Tiếng chín thứ nhất là thành thạo, tinh thông; còn tiếng chín thứ hai là số 9.

c)

- Tiếng bác thứ nhất là một từ xưng hô, tiếng bác thứ hai là làm chín thức ăn bằng cách đun lửa liu riu và quấy cho đến khi sền sệt.

- Tiếng tôi thứ nhất là một từ xưng hô (tôi-bác), tiếng tôi thứ hai là đổ nước vào để làm cho tan.

d) 

- Đá (danh từ): là chất rắn tạo nên vỏ trái đất (viên đá, tảng đá, núi đá,...)

- Đá ( động từ): dùng chân hất mạnh vào một vật làm cho nó bắn ra xa hoặc bị tổn thương (ví dụ: đấm đá, đá bóng).

Ở đây ý chỉ: con ngựa dùng chân đá vào con ngựa làm bằng đá.

2. Đặt câu với một cặp từ đồng âm em vừa tìm được ở bài tập 1

Trả lời:

-  Mẹ đậu xe lại mua một gói xôi đậu.

-  Bé thì bò, còn con bò lại đi.