Ôn tập phần làm văn - Ngữ văn 11

Phần I

NHỮNG NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ÔN TẬP

1. Thống kê, phân loại và hệ thống hóa các bài học phần Làm văn trong SGK Ngữ văn 11

- Phân tích đề, lập dàn ý bài văn nghị luận

- Thao tác lập luận phân tích

- Luyện tập thao tác lập luận phân tích

- Thao tác lập luận so sánh

- Luyện tập thao tác lập luận so sánh

- Luyện tập vận dụng c kết hợp các thao tác lập luận phân tích và so sánh

- Phong cách ngôn ngữ báo chí

- Bản tin

- Luyện tập viết bản tin

- Phỏng vấn và trả lời phỏng vấn

- Luyện tập Phỏng vấn và trả lời phỏng vấn

- Thao tác lập luận bác bỏ

- Luyện tập thao tác lập luận bác bỏ

- Tiểu sử tóm tắt

- Luyện tập viết tiểu sử tóm tắt

- Thao tác lập luận bình luận

- Luyện tập thao tác lập luận bình luận

- Phong cách ngôn ngữ chính luận

- Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận

- Tóm tắt văn bản nghị luận

- Luyện tập tóm tắt văn bản nghị luận

- Ôn tập phần làm văn

2. Trình bày quan niệm, yêu cầu và cách thức tiến hành thao tác lập luận: phân tích, so sánh, bác bỏ và bình luận

3. Yêu cầu và cách thức tóm tắt văn bản nghị luận

+ Phản ánh trung thành các tư tưởng, luận điểm của văn bản gốc, không tự ý xuyên tạc hay thêm những nội dung không có trong văn bản gốc.

+ Diễn đạt ngắn gọn, súc tích, phù hợp với mục đích tóm tắt.

- Cách thức tóm tắt văn bản nghị luận:

+ Đọc kỹ văn bản gốc.

+ Lựa chọn các luận điểm, luận cứ, chi tiết phù hợp với mục đích tóm tắt.

+ Diễn đạt lại các ý đã lựa chọn một cách mạch lạc, ngắn gọn.

 4. Yêu cầu và cách thức viết tiểu sử tóm tắt và bản tin

Tiểu sử tóm tắt

Bản tin

Yêu cầu

+ Thông tin chính xác, khách quan.

+ Nội dung, độ dài phù hợp với mục đích viết.

+ Văn phong cần cô đọng, trong sáng, không dùng biện pháp tu từ.

+ Có tính chất thời sự kịp thời.

+ Tin phải có ý nghĩa trong đời sống.

+ Tin cần cụ thể, chính xác.

+ Ngắn gọn, tránh rườm rà.

Cách thức viết

+ Giới thiệu khái quát về nhân thân.

+ Trình bày các hoạt động xã hội của người được giới thiệu.

+ Đóng góp, thành tựu tiêu biểu.

+ Đánh giá chung.

+ Khai thác và lựa chọn tin.

+ Viết bản tin (đảm bảo các phần như tiêu đề, mở đầu, triển khai chi tiết).

Luyện tập

Câu 1 (trang 124 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Trong văn bản Về luân lí xã hội ở nước ta, Phan Châu Trinh vận dụng chủ yếu các thao tác lập luận nào? Hãy phân tích và đánh giá hiệu quả việc vận dụng các thao tác lập luận ấy.

Trả lời

- Trong văn bản Về luân lí xã hội ở nước ta, Phan Châu Trinh vận dụng chủ yếu các thao tác lập luận bác bỏ, phân tích, bình luận. Tác giả đã vận dụng kết hợp hiệu quả các thao tác lập luận, trong đó thao tác bác bỏ là chủ yếu và các thao tác còn lại hỗ trợ đắc lực.

Câu 2 (trang 124 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Khi phân tích nội dung câu cách ngôn "Thất bại là mẹ thành công", anh (chị) bắt đầu phân tích từ đâu, dựa trên những cơ sở nào và sử dụng những ví dụ có thật để làm sáng tỏ.

Trả lời: 

- Phân tích những lý do để có thể nói Thất bại là mẹ thành công:

+ Mỗi lần thất bại lại rút ra được những bài học kinh nghiệm.

+ Thất bại mà gượng dậy được cũng rèn luyện bản lĩnh cho con người.

- Chứng minh tính đúng đắn của câu danh ngôn bằng những dẫn chứng cụ thể trong đời sống hiện thực.

- Bác bỏ những quan điểm sai lầm:

+ Sợ thất bại nên không dám làm gì.

+ Bi quan, chán nản khi gặp thất bại.

+ Không biết cách rút ra bài học khi gặp thất bại.

- Dẫn chứng có thể lấy trong lịch sử, trong cuộc đời và sự nghiệp của các nhà khoa học, các nhà cách mạng, trong thực tế cuộc sống (nhất là những người gần gũi quanh chúng ta).

Câu 3 (trang 124 SGK Ngữ văn 11 tập 2)

Phân tích tác dụng của việc vận dụng thao tác lập luận bác bỏ trong đoạn văn SGK và thử viết một đoạn văn bác bỏ với chủ đề tự chọn.

Trả lời:

 Đoạn văn trên sử dụng thao tác lập luận bác bỏ.

- Quan niệm mà tác giả hướng đến bác bỏ là: Những kẻ không biết coi trọng cái tài, cái đẹp, cái thiên lương cũng là những rmười bình thường.

- Mục đích mà lập luận hướng đến là:

+ "muốn nên người, phải biết kính sợ ba điều này: cái tài, cái đẹp và cái thiên tính tốt của con người (thiên lương)

+ Những kẻ lăng mạ, giày xéo ba thứ ấy, "Đây là hạng người hèn hạ nhất, thô bỉ nhất, đồi bại nhất".

- Để bác bỏ thành công, tác giả đã dẫn ra những chân lý trong cuộc sống:

+ Con người sống trên đời mà không biết sợ điều gì thì là quỷ sứ.

+ Loại người như thế rất hiếm hoi, hoặc nói đúng hơn là không thể có.

+ Loại người sợ quyển thế và đồng tiền nhưng lại sẵn sàng chà đạp cái đẹp, cái tài, cái thiên lương thì không ít.

- Tác dụng của lập luận nhằm khẳng định giá trị tư tưởng của truyện ngắn Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân cũng như chân lý: Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân dạy cho người ta hiểu rằng, muốn nên người, phải biết kính sợ ba điều này: cái tài, cái đẹp và cái thiên tính tốt của con người (thiên lương).

* Viết đoạn văn theo chủ đề tự chọn

- Chọn ý kiến, quan niệm cần bác bỏ và một vấn đề quen thuộc nào đó trong cuộc sống hoặc trong học tập.

- Xác định cách thức bác bỏ (bác bỏ luận điểm, bác bỏ luận cứ hoặc cách thức lập luận).

- Viết đoạn văn bác bỏ dựa trên kết quả đã xác định.