Chạy giặc

Câu 1

Câu 1 (trang 49 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Cảnh đất nước và nhân dân khi giặc Pháp đến xâm lược được miêu tả như thế nào? Phân tích nét đặc sắc trong ngòi bút tả thực của tác giả.

Lời giải chi tiết:

Cảnh đất nước và nhân dân khi giặc Pháp đến xâm lược:

                                     Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây

                                     Một bàn cờ thế phút sa tay

- Cảnh chạy giặc nhốn nháo trước tiếng súng xâm lược. Cảnh phiên chợ quê ồn ào, tấp nập trở nên hỗn loạn, nháo nhác. Tình cảnh đất nước rơi vào nguy khốn “một bàn cờ thế phút sa tay”

Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy

Mất ổ bầy chim dáo dác bay

- Cảnh nhân dân hoảng loạn “lũ trẻ lơ xơ chạy”, “bầy chim dáo dác bay”…

- Sự bị động của triều đình phong kiến trước kẻ thù đã dẫn tới hậu quả mất nước, mất mát về người lẫn của

Phân tích nét đặc sắc trong ngòi bút tả thực của tác giả:

- Hai câu thực: bức tranh cụ thể sinh động cảnh tan tác bi thương của nhân dân khi giặc xuất hiện đột ngột

- Biện pháp đảo ngữ, làm nổi bật trước mắt người đọc vẻ xơ xác, tan tác của lũ trẻ và bầy chim khắc họa được sự hoang mang và ngơ ngác của chúng

- Những địa danh cụ thể Bến Nghé, Đồng Nai bị giặc cướp bóc, phá phách đều tan tác

=> Tác giả viết ra những dòng thơ bằng sự xót xa trước tình cảnh của người dân vô tội, bằng sự căm thù chất chứa trong tâm can. Những câu thơ thể hiện sự phẫn nộ, lòng căm thù giặc của tác giả thông qua ngòi bút sắc bén.

Câu 2

Câu 2 (trang 49 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Trong hoàn cảnh đó, tâm trạng, tình cảm của tác giả như thế nào?

Lời giải chi tiết:

Từng chữ từng câu trong bài thơ là tiếng kêu đau xót, đau đớn xuất phát từ trái tim nồng nàn yêu quê hương trước tội ác trời không dung tha của giặc

- Căm giận bọn cướp nước, lũ bán nước

- Nhà thơ đau xót trước cảnh nước mất nhà tan, quốc gia diệt vong, nhân dân tan tác

- Ông thất vọng trước cảnh quê hương ngập tràn bóng giặc, triều đình vô dụng mặc cho nhân dân phải khổ sở điêu linh

=> Bộc lộ tấm lòng yêu nước sâu sắc, tấm lòng thương dân đầy xót xa nhưng bản thân mình thì bất lực

=> Tác giả Nguyễn Đình Chiểu luôn tấm gương sáng về tinh thần đấu tranh chống giặc ngoại xâm

Câu 3

Câu 3 (trang 49 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Phân tích thái độ của nhà thơ trong hai câu kết.

Lời giải chi tiết:

Thái độ của nhà thơ trong hai câu kết:

Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng,

Nỡ để dân đen mắc nạn này?

Hai câu thơ cuối bài thể hiện sự đau xót của tác giả trước thực tại lầm than của dân tộc

- Ông đặt ra câu hỏi tu từ nhằm mục đích hỏi cụ thể ai là người cứu nước giúp dân

- Cách gọi “trang”- kính trọng - hỏi những người có chức trách trước tình cảnh của đất nước, nhân dân

- Câu kết bài lại hạ thấp họ - những kẻ mũ áo quan lại nhưng tài thao lược không có

- Tác giả gián tiếp tố cáo triều đình nhà Nguyễn vô dụng, bạc nhược, hèn nhát

=> Bài thơ vừa tả thực, vừa tả khái quát để kể tội quân giặc, xót xa trước cảnh nhân dân. Giá trị của bài thơ góp phần làm nên tính chiến đấu mạnh mẽ của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu

Bố cục

Bố cục: 2 phần

- Phần 1 (sáu câu đầu): Cảnh đất nước và nhân dân khi thực dân Pháp đến xâm lược.

- Phần 2 (hai câu cuối): Tâm trạng, thái độ của tác giả.

ND chính