Hoạt động ngữ văn: Làm thơ bảy chữ

Phần I

CHUẨN BỊ Ở NHÀ

Trả lời câu hỏi (trang 164 - 165 SGK Ngữ văn 8 tập 1)

1. Nhận diện luật thơ

- Thơ bảy chữ cổ thể (thơ cổ phong)- thất ngôn có hình thức đối tự do

- Thất ngôn Đường luật ( 8 câu 7 chữ) và thất ngôn tứ tuyệt ( bốn câu 7 chữ) có niêm luật chặt chẽ

- Thơ bảy chữ hiện đại tự do, linh hoạt

2. Nhịp trong thơ thường là 4/3 hoặc 2/2/3

3. Vần trong thơ bảy chữ

- Có thể các vần chính trùng hoàn toàn nhau:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vấn giữ tấm lòng son.

- Vần thông, có thể không trùng nhau hoàn toàn:

Đi, bạn ơi, đi! Sống đủ đầy

Sống trào sinh lực, bốc men say.

- Vần có thể bằng, cũng có thể trắc:

Mẹ ơi! Chiếc áo con đã rách

Con biết làm sao trở lại nhà

Để mẹ vá giùm? Con thấy lạnh

Gió lùa nỗi nhớ thấm vào da.

4. Sưu tập một số bài thơ 7 chữ để chép vào vở

- Những bài thơ bảy chữ như Cảnh khuya (Hồ Chí Minh), Qua Đèo Ngang (Bà Huyện Thanh Quan), bạn đến chơi nhà (Nguyễn Khuyến)…

Bạn đến chơi nhà

Đã bấy lâu nay bác tới nhà

Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.

Ao sâu nước cả, khôn chài cá, 

Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.

Cải chửa ra cây, cà mới nụ,

Bầu vừa rụng rốn mướp đương hoa

Đầu trò tiếp khách trầu không có

Bác đến chơi đây ta với ta.

Phần II

HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP

Trả lời câu hỏi (trang 165 - 166 SGK Ngữ văn 8 tập 1)

1. Nhận diện luật thơ

a. Hãy đọc, gạch nhịp và chỉ ra các tiếng gieo vần cũng như mối quan hệ bằng trắc của hai câu thơ kề nhau trong bài thơ.

Trả lời:

Chiều

Chiều hôm/ thằng bé/ cưỡi trâu về

Nó ngẩng đầu lên/ hớn hở nghe

Tiếng sáo/ diều cao/ vòi vọi rót,

Vòm trời trong vắt/ ánh pha lê

b. Sửa lại bài thơ Tối của Đoàn Văn Cừ

Trả lời:

Tối

Trong túp lều tranh cánh liếp che

Ngọn đèn mờ, tỏa ánh sáng xanh lè

Tiếng chày nhịp một trong đêm vắng

Như bước thời gian đếm quãng khuya.

- Từ “xanh xanh” được sửa thành “ xanh lè” bởi tiếng cuối cùng câu thứ hai phải vần với tiếng cuối cùng thứ nhất.

2. Tập làm thơ

a. Hãy viết tiếp hai câu cuối theo ý mình trong bài thơ của Tú Xương mà người biên soạn đã giấu đi.

Trả lời:

Tôi thấy người ta có bảo rằng:

Bảo rằng thằng Cuội ở cung trăng!

Một mình buồn bã trông với ngóng

Hướng xuống dương gian nỗi nhớ nhà.

b. Làm tiếp bài thơ dang dở dưới đây cho trọn vẹn theo ý của mình.

Trả lời:

Vui sao ngày đã chuyển sang hè,

Phượng đỏ sân trường rộn tiếng ve

Nét mực tím giấu bàn tay mùa hạ

Lướt ngang trời bầy chim sẻ vừa qua