Nghị luận về một hiện tượng đời sống

Phần I

Câu 1 (trang 67 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

Tìm hiểu đề và lập dàn ý.

a. Tìm hiểu đề 

- Đề bài yêu cầu bàn về hiện tượng anh Nguyễn Hữu Ân dành hết chiếc bánh thời gian của mình cho những người bệnh ung thư giai đoạn cuối.

- Bài viết cần một số ý chính sau:

+ Bàn luận về việc làm của Nguyễn Hữu Ân: đó là nghĩa cử cao đẹp, giàu đức hi sinh, lòng nhân ái, xứng đáng là tấm gương sáng của xã hội.

+ Lý giải, đề cao thời gian ý nghĩa, hữu ích trong cuộc đời mỗi người và lối sống cao đẹp.

+ Phê phán những thanh niên sống vị kỷ, vô tâm, đua đòi, lãng phí thời gian vô ích.

+ Rút ra bài học nhận thức và hành động để có quỹ đời ý nghĩa, cao đẹp.

- Chọn dẫn chứng tiêu biểu, thuyết phục và phong phú trong đời sống thực tế.

- Cần vận dụng các thao tác lập luận: phân tích, chứng minh, bác bỏ, bình luận.

b. Lập dàn ý

- Mở bài: Giới thiệu tấm gương Nguyễn Hữu Ân, từ đó đặt vấn đề về chiếc bánh thời gian.

- Thân bài:

+ Tóm tắt và bình luận về những việc làm cao đẹp của Nguyễn Hữu Ân.

+ Phân tích, đề cao phẩm chất cao thượng, nhân ái, giàu đức hi sinh của thanh niên ngày nay. Cung cấp các dẫn chứng tiêu biểu trong thanh niên về lối sống này.

+ Phê phán lối sống vị kỷ, vô nghĩa, lãng phí thời gian của một bộ phận thanh niên.

+ Rút ra bài học nhận thức và hành động.

- Kết bài: Bày tỏ suy nghĩ riêng của bản thân.

Câu 2 (trang 67 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

Đề bài: Sau khi thảo luận, anh (chị) hiểu được những gì về cách làm bài nghị luận về một hiện tượng đời sống.

Lời giải chi tiết:

Cách làm bài nghị luận về một hiện tượng đời sống:

- Bài nghị luận về một hiện tượng đời sống thường có các nội dung: nêu rõ hiện tượng, phân tích các mặt đúng – sai, lợi – hại, chỉ ra nguyên nhân và bày tỏ thái độ, ý kiến của người viết về hiện tượng xã hội đó.

- Diễn đạt cần cần chuẩn xác, có thể sử dụng một số phép tu từ và yếu tố biểu cảm, nhất là phần nêu cảm nghĩ riêng.

Luyện tập

Câu 1 (trang 67 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

a. Trong văn bản trên lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc bàn về hiện tượng gì trong đời sống? Hiện tượng ấy diễn ra trong thời gian nào?

b. Tác giả đã sử dụng những thao tác lập luận nào để bàn về hiện tượng nói trên?

c. Cách dùng từ, viết câu, diễn đạt độc đáo trong văn bản có tính thuyết phục cao ở những điểm nào?

Lời giải chi tiết:

a. Nội dung:

      Nguyễn Ái Quốc bàn về hiện tượng: sự lãng phí thời gian của thanh niên An Nam: sống không có lý tưởng, mục đích, thiếu nghị lực, chí tiến thủ, chỉ biết vui chơi, hưởng thụ cá nhân mà không biết học tập cho bản thân, cho nước nhà, cho dân tộc. Hiện tượng này diễn ra vào những năm đầu thế kỷ XX với hoàn cảnh xã hội nước ta ngày nay, hiện tượng ấy vẫn còn.

b. Các thao tác lập luận: phân tích, so sánh, bình luận.

- Thao tác phân tích: Thanh niên đi du học còn mải chơi bời, "không làm gì cảm", họ sống "già cỗi", thiểu tổ chức, rất nguy hại cho tương lai đất nước.

- Thao tác so sánh: so sánh với thanh niên Trung Hoa chuyên cần, học tập chăm chỉ.

c. Cách viết của Nguyễn Ái Quốc rõ ràng, trong sáng, lập luận chặt chẽ, giọng văn tâm huyết, đầy thuyết phục.

Câu 2 (trang 68 SGK Ngữ văn 12 tập 1)

Đề bài: Bàn về hiện tượng “nghiện" karaok và internet trong nhiều bạn trẻ hiện nay.

Lời giải chi tiết: 

Lập dàn ý

a. Mở bài:
        Karaoke và internet là một trong những trò giải trí đặc biệt được nhiều bạn trẻ ưa thích hiện nay; đến mức có thể gọi là "nghiện".

b. Thân bài:

- Giải thích:

+ Karaoke là hình thức giải trí mang tính văn hóa, giúp ta giải bớt căng thẳng trong một ngày học tập làm việc mệt mỏi, vất vả. Đó còn là một cách thắt chặt tình thân giữa bạn bè, đồng nghiệp, người thân.

+ Internet ngoài việc giải trí, còn cung cấp thêm nhiều kiến thức bổ ích, giúp ta tiếp cận được với kênh thông tin đa dạng, nhanh, tiện lợi. Đó cũng là cách nâng sự tiếp cận của con người với công nghệ hiện đại.

- Bàn luận vấn đề:

+ Tích cực và tiêu cực.

+ Thực trạng của vấn đề này trong giới trẻ hiện nay.

+ Nguyên nhân của hiện tượng “nghiện" karaoke và internet.

+ Những hậu quả của hiện tượng này.

+ Thái độ đúng đắn cần có của thanh niên trước hiện tượng nay là gì.

- Mở rộng vấn đề và liên hệ bản thân.

c. Kết bài

     Bày tỏ suy nghĩ riêng của mình, kêu gọi mọi người (nhất là các bạn học sinh) biết làm chủ trước những cám dỗ của những trò chơi, giải trí trên.