Soạn bài Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo) siêu ngắn

ND chính

Để sử dụng hàm ý, cần có hai điều kiện sau đây:

- Người nói (người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu hỏi.

- Người nghe (người đọc) có năng lực giải đoán hàm ý.

Phần I

ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM Ý

Trả lời câu 1 (trang 90 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

- "Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi.": Sau bữa ăn này, u sẽ bán con nên con sẽ không được ăn ở nhà nữa.

- "Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.": U đã bán con cho nhà cụ Nghị thôn Đoài.

=> Bán đứa con mình đứt ruột đẻ ra là một điều vô cùng đau lòng đối với chị Dậu. Cho nên, chị phải nói hàm ý để giấu đi nỗi đau ấy, tránh chạm phải điều đau lòng ấy.

Trả lời câu 2 (trang 91 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Hàm ý trong câu thứ hai rõ hơn. Chị Dậu phải nói rõ hơn như vậy vì cái Tí không hiểu được hàm ý trong câu thứ nhất, đến câu thứ hai nó đã hiểu được hàm ý. Chi tiết chứng tỏ điều đó là cái Tí “giãy nảy” và “òa lên khóc”.

Phần II

Câu 1 => 2

Trả lời câu 1 (trang 91 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

a. "Chè đã ngấm rồi đấy.": Mời bác và cô vào uống nước.

b. "Chúng tôi cần phải bán các thứ này đi để...": Chúng tôi không thể cho những thứ này được.

c.

- "Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây !": Người quyền uy, quý phái như tiểu thư mà cũng có lúc phải đến đây ư? (câu này có ý giễu cợt).

- "Càng cay nghiệt lắm càng oan trái nhiều."": Rồi đây người cay nghiệt như ngươi sẽ phải lĩnh sự báo oán thích đáng.

=> Trong các trường hợp trên, người nghe đều hiểu được hàm ý của người nói. Các chi tiết sau đây chứng tỏ điều này:

- (a): Ông theo liền anh thanh niên vào trong nhà, đảo nhìn qua một lượt trước khi ngồi xuống ghế.

- (b): - Ôi dào ! Thật là càng giàu có càng không dám rời một đồng xu ! Càng không dám rời đồng xu lại càng giàu có !

- (c): Hoạn Thư hồn lạc phách xiêu/ Khấu đầu dưới trướng liệu điều kêu ca.

Trả lời câu 2 (trang 92 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Bé Thu muốn nhờ ba nhưng không chịu nói tiếng “ba”. Việc sử dụng hàm ý của bé Thu không thành công vì tuy hiểu nhưng anh Sáu giả vờ ngồi im.

Câu 3 => 4

Trả lời câu 3 (trang 92 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Câu chứa hàm ý "từ chối" như: "Tôi bận ôn thi", "Tôi phải đi thăm người ốm"...

Trả lời câu 4 (trang 92 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Hàm ý: Hy vọng không ai chắc chắn, nhưng nếu cố gắng thực hiện thì có thể đạt được.

Câu 5

Trả lời câu 5 (trang 92 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

- (a): Các câu có hàm ý mời mọc:

+ "Bọn tớ chơi từ khi thức dậy cho đến lúc chiều tà. Bọn tớ chơi với bình minh vàng, bọn tớ chơi với vầng trăng bạc."

+ "Bọn tớ ca hát từ sáng sớm cho đến hoàng hôn. Bọn tớ ngao du nơi này nơi nọ mà không biết từng đến nơi nao".Các câu có hàm ý từ chối:

+ "Mẹ mình đang đợi ở nhà"

+ "Buổi chiều mẹ luôn muốn mình ở nhà, làm sao có thể rời mẹ mà đi được?"

- (b): Có thể viết thêm câu có hàm ý mời mọc rõ hơn:

+ Có ai muốn chơi cùng bọn tớ không đấy?

+ Chơi với bọn tớ rất tuyệt!