Tài liệu đánh giá tư duy, năng lực học sinh trong các kỳ thi chuyển cấp!

Việc đánh giá tư duy và năng lực của học sinh cấp Trung học cơ sở là rất quan trọng để có thể đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và giúp học sinh phát triển tối đa khả năng của mình.

Vậy, đề thi đánh giá tư duy, năng lực học sinh có cấu trúc như thế nào? Gồm những nội dung gì? Tìm hiểu ngay trong bài chia sẻ dưới đây nhé!

Đánh giá tư duy của học sinh giúp các giáo viên và nhà trường hiểu rõ được cách học sinh nghĩ và giải quyết vấn đề, từ đó tạo ra các phương pháp giảng dạy và học tập phù hợp với năng lực và tư duy của từng học sinh. Điều này sẽ giúp học sinh có thể học tập hiệu quả hơn và phát triển tư duy sáng tạo.

Đánh giá năng lực của học sinh cũng giúp nhà trường và giáo viên có cái nhìn tổng quan về khả năng học tập của từng học sinh, từ đó thiết kế các chương trình học tập và đưa ra các hoạt động giáo dục phù hợp. Việc đánh giá năng lực cũng giúp xác định được điểm mạnh và điểm yếu của học sinh, từ đó giúp nhà trường và giáo viên có các giải pháp hỗ trợ học sinh tốt hơn.

Ngoài ra, đánh giá tư duy và năng lực của học sinh cũng giúp phụ huynh có cái nhìn rõ hơn về khả năng và tiến độ học tập của con em mình, từ đó có thể tham gia hỗ trợ con em họ học tập tốt hơn.

Tại sao cần đánh giá tư duy, năng lực học sinh

Đánh giá tư duy và năng lực học sinh cũng giúp các giáo viên và nhà trường có thể phát hiện ra những học sinh có năng lực đặc biệt trong lĩnh vực nào đó. Từ đó có thể định hướng cho họ phát triển hướng nghề nghiệp phù hợp với khả năng và tư duy của mình. Ngoài ra, đánh giá tư duy và năng lực học sinh còn giúp phát hiện ra các vấn đề về phát triển tư duy và khả năng học tập của học sinh. Từ đó giúp các giáo viên và phụ huynh có thể thực hiện các biện pháp can thiệp và hỗ trợ phù hợp để giúp học sinh vượt qua những khó khăn đó.

Tuy nhiên, đánh giá tư duy và năng lực học sinh cũng có những hạn chế. Chẳng hạn như khó khăn trong việc đánh giá định lượng vì không có một tiêu chuẩn chung để đánh giá tư duy và năng lực học sinh. Đồng thời việc đánh giá cũng phụ thuộc vào quan điểm của từng người. Ngoài ra, việc đánh giá tư duy và năng lực học sinh cũng yêu cầu các giáo viên có kiến thức chuyên môn sâu và kỹ năng phân tích đánh giá tốt để đưa ra những kết luận chính xác và hợp lý.

Tóm lại, việc đánh giá tư duy và năng lực của học sinh là rất quan trọng. Bước đánh giá sẽ giúp trường học cũng như giáo viên có được định hướng giáo dục phù hợp với các em học sinh. Cũng như giúp học sinh phát huy hết tất cả những khả năng của mình.

Đánh giá tư duy và năng lực học sinh khác với đánh giá kiến thức và kỹ năng học sinh. Cụ thể:

Đánh giá kiến thức và kỹ năng của học sinh là gì?

Đánh giá kiến thức và kỹ năng của học sinh là quá trình đánh giá mức độ hiểu biết và kỹ năng thực hành của học sinh trong một lĩnh vực học tập cụ thể. Việc đánh giá này tập trung vào các kiến thức cụ thể mà học sinh đã học. Bao gồm các khái niệm, công thức, sự kiện, thông tin và các kỹ năng thực hành, từ đó đưa ra điểm số hoặc xếp hạng để đánh giá thành tích học tập của học sinh.

Hai khái niệm đánh giá tư duy, năng lực học sinh và đánh giá kiến thức, kĩ năng hoàn toàn khác nhau

Đánh giá tư duy, năng lực học sinh là gì?

Trong khi đó, đánh giá tư duy và năng lực học sinh tập trung vào việc đánh giá khả năng suy nghĩ logic, khả năng giải quyết vấn đề, khả năng tư duy sáng tạo và khả năng học tập. Đánh giá này không chỉ đánh giá khả năng học tập của học sinh trong một lĩnh vực học tập cụ thể, mà còn đánh giá khả năng học tập và phát triển của học sinh trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Đánh giá tư duy và năng lực học sinh giúp các giáo viên và nhà trường hiểu rõ hơn về cách học sinh nghĩ và giải quyết vấn đề. Từ đó tạo ra các phương pháp giảng dạy và học tập phù hợp với năng lực và tư duy của từng học sinh. Điều này giúp học sinh có thể học tập hiệu quả hơn và phát triển tư duy sáng tạo.

Tóm lại, đánh giá kiến thức và kỹ năng học sinh tập trung vào mức độ hiểu biết và kỹ năng thực hành cụ thể trong một lĩnh vực học tập. Trong khi đánh giá tư duy và năng lực học sinh tập trung vào khả năng suy nghĩ logic, khả năng giải quyết vấn đề, khả năng tư duy sáng tạo và khả năng học tập của học sinh. Cả hai loại đánh giá đều quan trọng trong quá trình học tập và phát triển của học sinh.

Bảng so sánh giữa 2 kỳ thi đánh giá năng lực và kiến thức là gì?

Một số điểm khác biệt giữa đánh giá tiếp cận nội dung (kiến thức, kĩ năng) và đánh giá tiếp cận năng lực

STT	Đánh giá theo hướng tiếp cận nội dung	Đánh giá theo hướng tiếp cận năng lực
1	Các bài kiểm tra trên giấy được thực hiện vào cuối một chủ đề, một chương, một học kỳ,...	Nhiều bài kiểm tra đa dạng (giấy, thực hành, sản phẩm dự án, cá nhân, nhóm…) trong suốt quá trình học tập
2	Nhấn mạnh sự cạnh tranh	Nhấn mạnh sự hợp tác
3	Quan tâm đến mục tiêu cuối cùng của việc dạy học	Quan tâm đến đến phương pháp học tập, phương pháp rèn luyện của học sinh
4	Chú trọng vào điểm số	Chú trọng vào quá trình tạo ra sản phẩm, chú ý đến ý tưởng sáng tạo, đến các chi tiết của sản phẩm để nhận xét
5	Tập trung vào kiến thức hàn lâm	Tập trung vào năng lực thực tế và sáng tạo
6	Đánh giá được thực hiện bởi các cấp quản lí và do giáo viên là chủ yếu, còn tự đánh giá của học sinh không hoặc ít được công nhận	Giáo viên và học sinh chủ động trong đánh giá, khuyến khích tự đánh giá và đánh giá chéo của học sinh
7	Đánh giá đạo đức học sinh chú trọng đến việc chấp hành nội quy nhà trường, tham gia phong trào thi đua…	Đánh giá phẩm chất của học sinh toàn diện, chú trọng đến năng lực cá nhân, khuyến khích học sinh thể hiện cá tính và năng lực bản thân

Để đánh giá tư duy và năng lực học sinh, đề thi đưa ra cần đủ các thông tin để xem xét một số yếu tố như:

Kỳ thi ĐGNL sẽ cho biết những điều gì?

Thành tích học tập: Kết quả học tập của học sinh là một trong những chỉ số quan trọng để đánh giá tư duy và năng lực của họ. Nếu học sinh đạt điểm cao, thường thì họ có khả năng áp dụng tư duy, phân tích và giải quyết các vấn đề hiệu quả.
Thái độ học tập: Ngoài kết quả học tập, thái độ của học sinh cũng là yếu tố quan trọng để đánh giá tư duy và năng lực của họ. Học sinh có thái độ tích cực với việc học tập thường có khả năng phát triển tư duy tốt hơn những học sinh lười biếng hoặc chưa có thái độ nghiêm túc.
Khả năng giải quyết vấn đề: Học sinh có khả năng phân tích và giải quyết các vấn đề cũng là một yếu tố để đánh giá tư duy và năng lực của họ. Họ có thể áp dụng kiến thức học được để giải quyết các vấn đề thực tế và đưa ra các phương án giải quyết hiệu quả.
Khả năng sáng tạo: Học sinh có khả năng sáng tạo và đưa ra những ý tưởng mới thường cho thấy họ có tư duy sáng tạo và linh hoạt. Điều này là một yếu tố quan trọng để đánh giá năng lực của học sinh.
Khả năng hợp tác: Khả năng hợp tác với người khác trong nhóm cũng là yếu tố quan trọng để đánh giá năng lực của học sinh. Học sinh có khả năng hợp tác tốt thường có thể làm việc nhóm hiệu quả, chia sẻ ý tưởng và giải quyết vấn đề cùng nhau.

Tóm lại, để đánh giá tư duy và năng lực học sinh, chúng ta cần xem xét nhiều yếu tố khác nhau và không chỉ dựa trên một chỉ số duy nhất. Hơn nữa, tư duy và năng lực của học sinh có thể được cải thiện và phát triển thông qua việc học tập và thực hành.

Hiện nay, trên cả nước có 3 kỳ thi đánh giá năng lực học sinh tại 3 cơ sở Đại học. Bao gồm: Đại học Quốc Gia Hà Nội (ĐHQGHN), Đại học Quốc gia Thành phố HCM (ĐHQG HCM), Đại học Bách khoa Hà Nội. Trong đó:

Hiện nay tại Việt nam có 3 trường ĐH sẽ tổ chức kỳ thi ĐGNL hàng năm

Cấu trúc, bài thi ĐGNL của ĐHQGHN

Theo đánh của các chuyên gia, những năm gần đây, bài thi ĐGNL của ĐHQGHN có nội dung đánh giá năng lực học sinh trung học phổ thông một cách toàn diện hơn. Các mục tiêu hướng tới như phân loại sau khi tốt nghiệp THPT, tư vấn cho hoạt động dạy và học, đảm bảo chất lượng giáo dục, dự báo chất lượng nhân lực phổ thông, phục vụ công tác tuyển sinh và dự báo kết quả học tập bậc đại học, hướng nghiệp cho học sinh…

Cấu trúc bài thi gồm 3 phần.

Phần 1: Tư duy định lượng (50 câu hỏi, 75 phút) về lĩnh vực Toán học; đánh giá năng lực giải quyết vấn đề tư duy toán học, suy luận, lập luận, tư duy logic, tư duy tính toán, khái quát hóa, mô hình hóa toán học, sử dụng ngôn ngữ và biểu diễn toán học, tư duy trừu tượng không gian.
Phần 2: Tư duy định tính (50 câu hỏi, 60 phút) có các câu hỏi về Văn học - Ngôn ngữ; đánh giá năng lực giải quyết vấn đề tư duy logic, tuy duy ngôn ngữ tiếng Việt.
Phần 3: Khoa học (50 câu hỏi, 60 phút) gồm cả phần tự nhiên và xã hội; đánh giá năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo, tư duy, lập luận và tổng hợp, ứng dụng, am hiểu đời sống kinh tế xã hội.

Bên cạnh đó còn đánh giá các năng lực đặc thù như: năng lực tái hiện sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử thông qua lĩnh vực Lịch sử; năng lực nhận thức thế giới theo quan điểm không gian thông qua lĩnh vực Địa lý; năng lực nghiên cứu và thực nghiệm thông qua lĩnh vực Vật lý, Hóa học và Sinh học.

Các câu hỏi dưới hình thức trắc nghiệm khách quan (lựa chọn 1 trong 4 đáp án) và câu hỏi điền đáp án.

Bài thi ĐGNL của ĐHQG Tp. Hồ Chí Minh

Mục đích chính của bài thi tại ĐHQG TP.HCM chủ yếu dùng để tuyển chọn được những thí sinh có đủ năng lực và phù hợp với đặc thù các chương trình đào tạo các đơn vị thành viên trong hệ thống của mình; định hướng học tập cho học sinh THPT, thực hiện tự chủ trong công tác tuyển sinh.

Cấu trúc đề thi như sau:

Phần 1: Sử dụng ngôn ngữ gồm 40 câu hỏi, trong đó có 20 câu hỏi tích hợp kiến thức về Ngữ văn đòi hỏi thí sinh nắm vững những kỹ năng thực hành tiếng Việt để áp dụng vào giải quyết các vấn đề liên quan. 20 câu hỏi tiếp theo kiểm tra khả năng sử dụng tiếng Anh ở cấp độ A2-B1 theo khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc, gồm các câu hỏi về cấu trúc câu, nhận diện lỗi sai, đọc hiểu câu, đọc hiểu đoạn văn.
Phần 2: gồm 30 câu hỏi Toán học, tư duy logic và phân tích số liệu nhằm đánh giá khả năng áp dụng các kiến thức toán học; khả năng tư duy logic; khả năng diễn giải, so sánh phân tích số liệu.
Phần 3: gồm 50 câu hỏi đánh giá khả năng hiểu các kiến thức giáo khoa cơ bản và áp dụng để giải quyết các vấn đề cụ thể thuộc năm lĩnh vực, gồm ba lĩnh vực Khoa học tự nhiên (Hóa học, Vật lý, Sinh học) và hai lĩnh vực Khoa học xã hội (Địa lí, Lịch sử).

Bài thi được thiết kế dưới dạng câu hỏi trắc nghiệm lựa chọn, thang điểm của bài thi là 1.200 điểm.

Trường ĐH Bách khoa Hà Nội

Bài thi đánh giá tư duy của Trường ĐH Bách khoa Hà Nội hướng tới nâng cao chất lượng tuyển sinh đại học. Nhằm từng bước hoàn thiện để tiến tới hoàn toàn tự chủ và nâng cao chất lượng trong công tác tuyển sinh.

Bài thi ĐGNL gồm 2 phần: Phần Bắt buộc gồm các kiến thức về Toán và Đọc hiểu; Phần Tự chọn trong đó thí sinh được lựa chọn 1 trong 3 phần: Lý – Hóa/Hóa – Sinh/Tiếng Anh.

Phần Bắt buộc được thực hiện trong 120 phút:

Phần Toán gồm các câu hỏi trắc nghiệm và tự luận đánh giá 4 kỹ năng: Mô hình hóa Toán học; Giải quyết vấn đề, Tư duy và Lập luận Toán học; Kỹ năng giao tiếp Toán học.
Phần Đọc hiểu với nội dung chủ yếu liên quan tới Khoa học tự nhiên, kỹ thuật và công nghệ sẽ đánh giá kỹ năng đọc và năng lực phân tích, lý giải văn bản, khái quát, tổng hợp, biện luận về logic và suy luận từ văn bản.

Phần tự chọn được thực hiện trong 60 phút với nội dung kiểm tra nằm trong chương trình THPT, ở mức thông hiểu và vận dụng.

Câu hỏi của bài thi tổ hợp được thiết kế dưới dạng trắc nghiệm lựa chọn và tự luận chấm theo thang điểm 30.

Đề thi được phân chia làm 3 mức độ tư duy:

Bài đánh giá tư duy năng lực sẽ được chia theo từng cấp độ

Mức độ 1: Tư duy tái hiện. Thể hiện khả năng nhớ lại kiến thức, thực hiện tư duy theo những quy trình đã biết. Khuyến nghị các hành động tư duy: xác định, tìm kiếm, lựa chọn, nhắc lại, đặt tên, ghép nối, so sánh…
Mức độ 2: Tư duy suy luận. Thể hiện khả năng lập luận có căn cứ, thực hiện tư duy phân tích, tổng hợp dựa theo vận dụng quy trình thích ứng với điều kiện. Khuyến nghị các hành động tư duy: phân loại, so sánh, chỉ được minh chứng, tổng hợp, vận dụng, đưa ra lý lẽ, suy luận, giải thích, áp dụng, tóm tắt…
Mức độ 3: Tư duy bậc cao. Thiết lập và thực hiện được các mô hình đánh giá, giải thích dựa trên bằng chứng. Khuyến nghị các hành động tư duy: phân tích, đánh giá, phân biệt, phán đoán, lập luận (nhiều bước), kiểm tra giả thuyết…

Bài thi bao gồm 3 phần nhằm đánh giá 3 loại năng lực tư duy khác nhau của thí sinh như:

Tư duy Toán học
Tư duy Đọc hiểu
Tư duy Khoa học/Giải quyết vấn đề

Đề thi Đánh giá tư duy bao gồm các câu hỏi trắc nghiệm khách quan, dưới dạng câu hỏi như:

Nhiều lựa chọn (multi choices)
Đúng/Sai
Trả lời ngắn (điền câu trả lời)
Kéo thả (chọn sẵn trong menu)

Ví dụ 1 (Kiểu câu hỏi nhiều lựa chọn)

Nấm Penicillium chrysogenum có đặc điểm gì nổi trội?

A. Chứa loại penicillin mạnh gấp 200 lần penicillin từ nấm Penicillium notatum

B. Có thể tách ra lượng penicillin tương đương với lượng penicillin chiết xuất từ nấm Penicillium notatum

C. Có hàm lượng penicillin cao hơn hàm lượng penicillin chiết xuất từ nấm Penicillium notatum hàng trăm lần

D. Có màu vàng, chỉ mọc và phát triển được trên các loại bí vào mùa hè nóng bức

(Nguồn: Câu 33 Đề thi thử lần 1 năm 2022, ĐHBK Hà Nội)

Ví dụ 2 (Kiểu câu hỏi Đúng/sai)

Tích của hai số nguyên có hai chữ số là một số nằm giữa 137 và 149. Mỗi phát biểu sau đây là đúng hay sai ?

Phát biểu	Đúng	Sai
Một trong các số nguyên có thể là 11
Một trong các số nguyên có thể là 12
Một trong các số nguyên có thể là 19
Một trong các số nguyên có thể là 18

Ví dụ 3 (Kiểu câu hỏi Trả lời ngắn)

Cho hình vẽ. Điền số thích hợp vào chỗ chấm để hoàn thành câu sau: Thể tích của khối hộp chữ nhật là … cm3 (xăng ti mét khối), khi khối hộp chữ nhật là hình lập phương và a = 3 cm (xăng ti mét).

Ví dụ 4 (Kiểu câu hỏi Kéo/thả):

Nhìn chung, kết quả của Nghiên cứu 1 cho thấy rằng hạt mẫu đơn được đặt trong đĩa thủy tinh có chứa giấy ẩm có khả năng nảy mầm cao nhất khi chúng được duy trì ở nhiệt độ nào sau đây? (nhấn để chọn 1 trong 4 đáp án)

Việc tham gia kỳ thi đánh giá tư duy, năng lực học sinh có thể mang lại nhiều lợi ích cho học sinh. Ví dụ như:

Có nên tham gia kỳ thi đánh giá tư duy, năng lực học sinh không?

Đánh giá được năng lực và trình độ hiện tại của học sinh trong các kỹ năng như tư duy, logic, toán học, tiếng Anh... Điều này giúp học sinh biết được điểm mạnh và điểm yếu của bản thân, từ đó có thể tập trung vào việc phát triển các kỹ năng mà mình còn yếu.
Cung cấp cho học sinh cơ hội để thử thách bản thân và trau dồi kỹ năng trong các lĩnh vực khác nhau. Điều này giúp học sinh có cơ hội phát triển khả năng tự tin, quản lý stress và trở nên linh hoạt trong giải quyết các vấn đề.
Giúp học sinh chuẩn bị tốt hơn cho các kỳ thi quan trọng như đại học, cao đẳng và các kỳ thi quốc tế khác. Các kỳ thi đánh giá năng lực thường yêu cầu học sinh có khả năng tư duy và giải quyết vấn đề tốt, do đó việc tham gia các kỳ thi này sẽ giúp học sinh có thêm kinh nghiệm và tự tin hơn khi tham gia các kỳ thi quan trọng sau này.

Tuy nhiên, việc tham gia kỳ thi đánh giá tư duy, năng lực học sinh cũng có thể có những khó khăn, ví dụ như áp lực và stress khi thi, chi phí đăng ký và chuẩn bị cho kỳ thi... Do đó, quyết định tham gia hay không tham gia cần được cân nhắc kỹ lưỡng, phù hợp với mục đích và tình trạng của từng học sinh.

Hãy tiếp tục theo dõi Admin để thực hành một số bài thi đánh giá năng lực qua các nắm nhé. Đề thi sẽ được update ở những bài chia sẻ sau