Truyện cổ tích Thần Lúa kể về Nữ thần Lúa – một cô gái xinh đẹp, dáng ẻo lá, tính hay hờn dỗi – người được Ngọc Hoàng sai xuống trần gian để nuôi sống loài người. Truyện không chỉ giải thích nguồn gốc lúa gạo, mà còn thể hiện mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, đồng thời nhấn mạnh ý nghĩa của lao động và sự tôn trọng công sức của thần linh.

Điểm nổi bật trong nội dung của truyện là hình tượng Nữ thần Lúa vừa gần gũi vừa quyền năng. Ban đầu, lúa tự chín, tự về nhà, con người chỉ cần nhặt bông lúa là có cơm ăn. Tuy nhiên, khi con người không cẩn thận, không tôn trọng, dùng chổi đập vào đầu bông lúa, Nữ thần Lúa nổi giận, từ đó lúa không còn tự về nữa, con người phải lao động, gặt hái, phơi phóng, xay giã. Qua đó, truyện cổ tích nhấn mạnh giá trị lao động: thành quả không tự nhiên mà có, con người cần biết trân trọng công sức và thành quả của thiên nhiên.

Truyện còn phản ánh mối quan hệ nhân quả: sự hờn dỗi, cáu giận của Nữ thần Lúa là hậu quả từ thái độ phũ phàng của con người. Điều này giải thích tục lệ cúng hồn Lúa, cúng cơm mới và các lễ hội dân gian như “Rước bông lúa”, trò Trâm, trò Triêng… Từ đó, truyện vừa lý giải hiện tượng văn hóa dân gian, vừa nhấn mạnh sự cần thiết của lòng biết ơn, tôn trọng thần linh và thiên nhiên.

Về nghệ thuật, truyện có kết cấu liền mạch, cốt truyện rõ ràng, dễ hiểu. Các chi tiết ẩn dụ, nhân hóa như bông lúa “ùn ùn kéo về”, Nữ thần Lúa “dỗi”, “giận” khiến câu chuyện sinh động, giàu hình ảnh. Ngôn ngữ truyện gần gũi, mộc mạc nhưng giàu tính biểu cảm, giúp người đọc dễ hình dung và cảm nhận sự kỳ diệu của thần thoại nông nghiệp.

Tóm lại, Thần Lúa không chỉ là câu chuyện giải thích nguồn gốc lúa gạo mà còn gửi gắm những bài học về lao động, trách nhiệm và lòng biết ơn. Truyện ca ngợi lao động, nhắc nhở con người phải trân trọng thiên nhiên và giữ gìn các giá trị văn hóa dân gian, tạo nên sức sống lâu bền trong đời sống cộng đồng.