“Thân em… “

Trải qua bao năm tháng, ca dao vẫn là tiếng n61 ân tình, thổ lộ những tâm tư tình cảm của người bình dân xưa. Ca dao đã ăn sâu vào tâm hồn người Việt đặc biệt là mảng ca dao viết về đề tài thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ có rất nhiều câu ca dao bắt đầu bằng mô-típ “Thân em… “.

ớ những câu, bài ca dao có “Thân em… ” mang nghĩa là thân phận, cuộc đời của người phụ nữ. Những thân phận, cuộc đời này thường có số kiếp hẩm hiu, bạc bẽo. Đa phần những câu ca dao với mô-típ này thường mang giai điệu buồn bã, chán ngán, ai oán cuộc đời bạc bẽo, xã hội phong kiến bất công, tàn nhẫn. “Thân em…” phản ánh sự lệ thuộc, thể hiện nỗi. đau của người phụ nữ trong xã hội có.

“Thân em như thể bèo trôi

Sóng dập gió dồi biết tấp vào đâu”

Những câu ca dao này đã liên tưởng, thể hiện nỗi cảm thông sâu sắc đối với thân phận người phụ nữ. Cuộc đời người phụ nữ xưa kia bị lệ thuộc, ràng buộc bằng nhiều sợi dây, hữu hình và vô hình, khiến họ không thể vươn lên, chiến thắng nổi số phận:

“Thân em như hạc đầu đình

Muốn bay không cất nổi mình mà bay

Qua những câu ca dao mở đầu bằng mô-típ “Thânem… “, người bình dân còn muốn thể hiện nỗi đau khổ, bất hạnh của người phụ nữ khó cổ thể giãi bày trong xã hội đương thời. Họ phải gửi gắm lòng mình qua những câu ca dao khắc khoải đọc lên mà nghe lòng xiết bao xót xa:

“Thân em như lá đài bi

Ngày thì dãi nắng, đêm thì dám sương .

Nỗi đau ấy đâu phải ai cũng thấu hiểu cho họ, lắm lúc bề ngoài trông họ tươi tắn mà ruột gan rối bời:

“Thân em như cây sầu đâu

Ngoài tươi trong héo; giữa sau tương tư.

Dẫu trải qua bao giông tố cuộc đời, số kiếp có bạc bẽo đến đâu thì người phụ nữ vẫn vẹn toàn đức hạnh. Dù trong khó khăn, thử thách họ vẫn thể hiện bản lĩnh. Tác giả bình dân đã tự hào ca ngợi vẻ đẹp cả hình thức lẫn tâm hồn của người phụ nữ, thể hiện giá trị vốn có của họ:
“Thân em như thể chuông vàng

ở trong thành nội có một ngàn quân lính hầu

“Thânem… ” thật đẹp đẽ và cao quý lắm thay:

“Thân em như cá hóa long

Chín tầng mây phủ, ở trong da trời”

Những người mẹ – người nghệ sĩ của tình thương đã ngân lên những giai điệu hát ru đẹp và ngọt ngào bằng những câu ca dao. Vì thế mà ca dao đã đi sâu vào tiềm thức và tâm hồn của người bình dân. Bằng những câu ca dao với mô-típ “Thân em… “, dân gian đã thốt lên những tiếng đời than thân, trách phận. Bên cạnh đó họ còn thể hiện thái độ phản kháng, đấu tranh cho quyền lợi của người phụ nữ, làm giàu thêm cho ca dao người Việt.