2. Bài 8. Phòng, chống bạo lực học đường

Mở đầu

Trả lời câu hỏi trang 41 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

Theo em, những bạn học sinh trong bức tranh dưới đây có những hành vi nào chưa phù hợp? Vì sao?

Phương pháp giải:

- Quan sát bức tranh.

- Chỉ ra hành vi chưa phù hợp

Lời giải chi tiết:

- Những bạn học sinh trong bức tranh có những hành vi nào chưa phù hợp là:

+ Một bạn nam đã đánh đập bạn, vứt cặp của bạn và còn đe dọa đối với bạn nữ bằng lời nói.

+ Bạn nam khác thì cầm điện thoại chụp lại những hành động đó.

Khám phá 1

Trả lời câu hỏi trang 42 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

1. Em hãy quan sát các bức tranh sau và thực hiện yêu cầu.

Yêu cầu:

- Em hãy nêu tên các hành vi bạo lực học đường trong các bức tranh trên.

- Nêu các nguyên nhân của hành vi bạo lực học đường.

Phương pháp giải:

- Đọc các bức tranh trên.

- Kể tên các hành vi bạo lực học đường trong các bức tranh.

- Chỉ ra nguyên nhân của hành vi bạo lực học đường.

Lời giải chi tiết:

- Các hành vi bạo lực học đường trong các bức tranh trên:

+ Tranh 1: Đe dọa, chặn đường người khác.

+ Tranh 2: Trêu người khác.

+ Tranh 3: Bắt nạt trong trường học.

+ Tranh 4: Xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác.

- Nguyên nhân của hành vi bạo lực học đường:

Nguyên nhân khách quan:

+ Thiếu đi sự quan tâm, dạy dỗ từ gia đình.

+ Ảnh hưởng của các trò chơi điện tử .

+ Ảnh hưởng của môi trường xã hội không lành mạnh.

Nguyên nhân chủ quan:

+ Thường xuyên chơi với những bạn xấu.

+ Đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi học sinh.

+ Thiếu kĩ năng sống.

Khám phá 2

Trả lời câu hỏi trang 42 – 43 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

2. Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

- Theo em, hành vi của T có phải là bạo lực học đường không? Vì sao?

- Những biểu hiện nào của bạo lực học đường được đề cập trong câu chuyện trên?

- Bạo lực học đường gây ra những hậu quả gì cho N?

Phương pháp giải:

- Đọc trường hợp trên.

- Nhận xét hành vi của T có phải là bạo lực học đường không và giải thích.

- Chỉ ra biểu hiện nào của bạo lực học đường được đề cập trong câu chuyện.

- Nêu hậu quả bạo lực học đường gây ra cho N.

Lời giải chi tiết:

- Theo em, hành vi của T là bạo lực học đường. Bởi vì dù những lời nói dù trực tiếp hay gián tiếp trên mạng xã hội cũng làm cho người khác trở nên lo lắng, sợ hãi, cảm thấy xấu hổ, được xem là hành vi xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm của người khác.

- Những biểu hiện của bạo lực học đường trong câu chuyện trên là:

+ T lên mạng xã hội đặt điều nói xấu N.

+ T rủ các bạn không chơi với N.

- Ảnh hưởng của bạo lực học đường gây ra cho N là: N cảm thấy lo lắng, buồn bã.

Khám phá 3

Trả lời câu hỏi trang 43 – 44 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

3. Em hãy các thông tin sau và trả lời câu hỏi

Phương pháp giải:

- Đọc 4 thông tin trên.

- Nêu biện pháp để hỗ trợ người học có nguy cơ bị bạo lực học đường.

- Đưa ra cách can thiệp khi xảy ra bạo lực học đường.

- Cách xử lí người ở đột uổi vị thành niên khi gây ra bạo lực học đường

Lời giải chi tiết:

- Biện pháp hỗ trợ người học có nguy cơ bị bạo lực học đường:

+ Phát hiện kịp thời người học có hành vi gây gổ, có nguy cơ gây bạo lực học đường; người học có nguy cơ bị bạo lực học đường.

+ Đánh giá mức độ nguy cơ, hình thức bạo lực có thể xảy ra để có biện pháp ngăn chặn, hỗ trợ kịp thời.

+ Thực hiện tham vấn, tư vấn cho người học có nguy cơ bị bạo lực và gây ra bạo lực nhằm ngăn chặn, loại bỏ nguy cơ xảy ra bạo lực.

- Biện pháp can thiệp khi xảy ra bạo lực học đường:

+ Đánh giá sơ bộ về mức độ tổn hại của người học, đưa ra nhận định về tình trạng hiện thời của người học.

+ Thực hiện ngay các biện pháp trợ giúp, chăm sóc y tế, tư vấn đối với người học bị bạo lực; theo dõi , đánh giá sự an toàn của người bị bạo lực.

+ Thông báo kịp thời với gia đình người học để phối hợp xử lý; trường hợp vụ việc vượt quá khả năng giải quyết của cơ sở giáo dục thì thông báo kịp thời với cơ quan công an, Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn và các cơ quan liên quan để phối hợp xử lí theo quy định của pháp luật.

- Người ở độ tuổi vị thành niên sẽ bị xử lí khi gây ra bạo lực học đường như sau:

+ Cảnh cáo được áp dụng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính không nghiêm trọng, có tình tiết giảm nhẹ và theo quy định thì bị áp dụng hình thức xử phạt cảnh cáo hoặc đối với mọi hành vi vi phạm hành chính do người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuối thực hiện.

+ Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.

+ Người chưa đủ 15 tuổi gây thiệt hại mà còn cha, mẹ thì cha, mẹ phải bối thường toàn bộ thiệt hại; nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu.

Khám phá 4

Trả lời câu hỏi trang 44 – 45 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

4. Em hãy đưa ra những cách ứng xử phù hợp cho các tình huống sau:

Phương pháp giải:

- Đọc tình huống 1 và đưa ra hành động khi em là thành viên của đội thắng, thành viên của đội thua.

- Đọc tình huống 2 và đưa ra nhận xét về hành vi của các bạn. Hành động của em khi là N.

- Đọc tình huống 3 và đưa ra cách xử lý khi em là bạn thân của N và biết chuyện.

Lời giải chi tiết:

- Tình huống 1:

+ Nếu là thành viên của đội thắng, em sẽ: ăn mừng một cách khiêm tốn, và đề nghị xem xét lại nếu đội thua mong muốn xử lí pha bóng phạm lỗi.

+ Nếu là thành viên của đội thua, em sẽ: trình bày lại với trọng tài và đội thắng về pha phạm lỗi đó để sau này trọng tài có thể bắt chính xác hơn, chúc mừng đội chiến thắng.

- Tình huống 2:

+ Nhận về hành vi của các bạn: các bạn đang bắt nạt một bạn khác, đó là một hành vi xấu và cần được xử lí nghiêm minh và nó không nên xảy ra ở trường học.

+ Nếu là N, em sẽ: kêu mọi người và chạy lại can ngăn các bạn đó, sau đó sẽ trình bày vấn đề với thầy cô và người lớn để giải quyết giúp bạn.

- Tình huống 3:

Nếu là bạn thân của N và tình cờ biết chuyện thì em sẽ an ủi, động viên bạn hãy vui lên, không nên để ý những lời nói xung quanh và khuyên bạn nên báo với thầy cô để giải quyết vấn đề trên.

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi trang 46 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

1. Em hãy tranh luận cùng bạn về những ý kiến sau:

a) Chế giễu bạn trên mạng xã hội hay qua tin nhắn không phải là bạo lực học đường.

b) Tuyên truyền phòng, chống bạo lực học đường là hành động cần được thực hiện quyết liệt.

c) Tuyên truyền, vận động phòng chống bạo lực học đường là nhiệm vụ của người lớn, không phải của học sinh.

d) Thông báo cho người thân và bạn bè biết mình bị bạo lực học đường là yếu đuối.

e) Để không bị lôi kéo tham gia bạo lực học đường, chúng ta cần thẳng thắn từ chối các lời rủ rê và biết cách giữ bình tĩnh, tự chủ khi gặp các mâu thuẫn, xung đột.

f) Tham gia cổ vũ cho bạo lực học đường không vi phạm pháp luật vì không trực tiếp tham gia vào hành vi ấy.

Phương pháp giải:

- Đọc các ý kiến trên.

- Chỉ ra các ý kiến mà em đồng ý, giải thích.

- Chỉ ra các ý kiến mà em không đồng ý, giải thích.

Lời giải chi tiết:

- Đồng ý với các ý kiến:

a) Chế giễu bạn trên mạng xã hội hay qua tin nhắn không phải là bạo lực học đường.

Bởi vì dù là trực tiếp hay gián tiếp thì vẫn sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần của người khác.

b) Tuyên truyền phòng, chống bạo lực học đường là hành động cần được thực hiện quyết liệt.

Bởi vì tuyên truyền phòng, chống bạo lực học đường sẽ giúp nhiều người biết được cách chống lại các hành động bạo lực học đường, ngăn chặn những bạn có ý định bạo lực học đường.

e) Để không bị lôi kéo tham gia bạo lực học đường, cần thẳng thần từ chối các lời rủ rê và biết cách giữ bình tĩnh, tự chủ khi gặp các mâu thuẫn, xung đột.

Bởi vì cần tránh xa các lời rủ rê, bình tĩnh giải quyết mâu thuẩn để tránh vấn đề đi quá xa dẫn đến bạo lực học đường.

- Không đồng ý với các ý kiến:

c) Tuyên truyền, vận động phòng chống bạo lực học đường là nhiệm vụ của người lớn, không phải của học sinh.

Bởi vì việc tuyên truyền, vận động phòng chống bạo lực học đường là của tất cả mọi người bao gồm cả học sinh, người lớn, thầy cô giáo trong nhà trường.

d) Thông báo cho người thân và bạn bè biết mình bị bạo lực học đường là yếu đuối.

Bởi vì khi bị bạo lực học đường cần phải báo ngay cho người người thân và bạn bè để giải quyết luôn, tránh tình trạng kéo dài.

f) Tham gia cổ vũ cho bạo lực học đường không vi phạm pháp luật vì không trực tiếp tham gia vào hành vi ấy.

Bởi vì tham gia cổ vũ cho bạo lực học đường là gián tiếp thực hiện bạo lực học đường.

Luyện tập 2

Trả lời câu hỏi trang 47 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

2. Em hãy cùng bạn thảo luận để ứng phó với các trường hợp sau:

Phương pháp giải:

- Đọc các trường hợp trên.

- Cùng thảo luận với bạn về trường hợp đó và đưa ra cách xử lý.

Lời giải chi tiết:

- Trường hợp a: không đồng ý. Em sẽ nhanh chóng tránh xa việc làm đó và báo ngay cho giáo viên để ngăn chặn và xử lý.

- Trường hợp b: không đồng ý, khuyên các bạn không nên có hành động như vậy vì mỗi người có một đặc điểm riêng không ai giống ai, hãy tôn trọng người khác cũng như tôn trọng bản thân mình.

- Trường hợp c: không đồng ý, nhanh chóng bỏ chạy về nhà kể cho mẹ biết, báo cho giáo viên chủ nhiệm để xử lí.

- Trường hợp d: bình tĩnh, mạnh dạn về nhà kể cho mẹ biết, báo cho giáo viên chủ nhiệm để nhanh chóng ngăn chặn hành động đó.

Luyện tập 3

Trả lời câu hỏi trang 47 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

3. Em hãy đọc và sắp xếp các hành động sau theo trình tự trước, trong và sau khi xảy ra bạo lực học đường.

a) Báo ngay cho người lớn để xử lí kịp thời tình huống mâu thuẫn mới phát sinh nhằm tránh xảy ra bạo lực học đường.

b) Bỏ chạy khỏi vị trí nguy hiểm có thể xảy ra bạo lực học đường, kêu cứu để thu hút sự chú ý của mọi người.

c) Hoà giải nhằm xử lí các mâu thuẫn học đường trên tinh thần dân chủ, tôn trọng.

d) Thành thật kể với người lớn những chuyện đáng tiếc có liên quan đến bạo lực học đường đã xảy ra để nhận được sự giúp đỡ.

e) Sử dụng một số thế võ tự vệ (nếu biết) để đảm bảo an toàn cho bản thân.

f) Lập tức kiểm tra y tế nếu có những biểu hiện bất thường về cơ thể hoặc sức khoẻ (đau, nhức, bám,...) sau khi bị bạo lực học đường.

Phương pháp giải:

- Đọc các hành động.

- Sắp xếp theo một trình tự.

Lời giải chi tiết:

Sắp xếp các hành động theo trình tự trước, trong và sau khi xảy ra bạo lực học đường như sau:

1. Sử dụng một số thế võ tự vệ (nếu biết) để đảm bảo an toàn cho bản thân.

2. Bỏ chạy khỏi vị trí nguy hiểm có thể xảy ra bạo lực học đường, kêu cứu để thu hút sự chú ý của mọi người.

3. Thành thật kể với người lớn những chuyện đáng tiếc có liên quan đến bạo lực học đường đã xảy ra để nhận được sự giúp đỡ.

4. Lập tức kiểm tra y tế nếu có những biểu hiện bất thường về cơ thể hoặc sức khoẻ (đau, nhức, bám,...) sau khi bị bạo lực học đường.

5. Hoà giải nhằm xử lí các mâu thuẫn học đường trên tinh thần dân chủ, tôn trọng.

6. Báo ngay cho người lớn để xử lí kịp thời tình huống mâu thuẫn mới phát sinh nhằm tránh xảy ra bạo lực học đường.

Luyện tập 4

Trả lời câu hỏi trang 47 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

4. Em hãy kể lại một tình huống mâu thuẫn của bạn bè mà em từng chứng kiến, từ đó đưa ra giải pháp phù hợp nhằm tạo môi trường học đường an toàn, lành mạnh.

Phương pháp giải:

- Kể lại một tình huống mâu thuẫn của bạn bè mà em từng chứng kiến.

- Đưa ra giải pháp phù hợp nhằm tạo môi trường học đường an toàn, lành mạnh.

Lời giải chi tiết:

- Tình huống: trong lúc đi học về em thấy bạn Lan đang bị một anh khóa trên bắt nạt. Lúc đó, Lan nhanh chóng nhờ anh của mình đánh trả, cuối cùng cả 2 cùng bạn đánh nhau.

- Giải pháp:Lan nên bỏ chạy về nhà báo với cha mẹ và báo cáo lại sự việc cho giáo viên chủ nhiệm để nhanh chóng ngăn chặn vấn đề này tiếp diễn chứ không nên nhờ một người khác đánh trả, như vậy chuyện sẽ ngày càng nghiêm trọng hơn.

Vận dụng 1

Trả lời câu hỏi trang 47 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

1. Em hãy thiết kế và trang trí thông điệp về phòng, chống bạo lực học đường bằng các hình thức: vẽ, xé dán tranh,... và trình bày cho cả lớp cùng xem.

Phương pháp giải:

- Thiết kế và trang trí thông điệp về phòng, chống bạo lực học đường bằng các hình thức: vẽ, xé dán tranh.

- Trình bày cho cả lớp.

Lời giải chi tiết:

Có thể tham khảo các mẫu thông điệp sau:

Vận dụng 2

Trả lời câu hỏi trang 47 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

2. Em hãy hợp tác cùng bạn để xây dựng kịch bản và sắm vai trước lớp một tiểu phẩm về phòng, chống bạo lực học đường.

Phương pháp giải:

Xây dựng kịch bản và sắm vai trước lớp một tiểu phẩm về phòng, chống bạo lực học đường.

Lời giải chi tiết:

Tiểu phẩm: “PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG”

Gồm có các vai: Nam, Tuấn, Đạt, cô giáo, các học sinh.

Buổi sáng ở trường...

Hòa và Đạt đang chơi bắn bi ở sân trường vào buổi chiều. Hai bạn đang chơi rất vui vẻ thì thấy anh Nam lớp trên cùng một đám bạn đi lại chỗ Hòa và Đạt.

Nam: Ê, chơi gì đó, cho bọn anh chơi cùng với!

Vừa nói xong, một anh cướp mấy viên bi trên tay Hòa!

Hòa la lên: ớ… các anh trả bi lại cho em đi

Nam: Tao không trả đấy? Mày thích gì?

Nói chưa dứt Đạt lao vào giằng bi trên tay Nam và bị Nam đẩy ngã lăn quay, Đạt bật khóc, Nam đá thêm mấy đá vào Đạt.

Nam: anh bảo rồi, mày không làm gì được anh đâu?! Anh mượn mấy viên bi này chơi tạm, lúc nào chán anh trả lại nhá!!

Sau đó Nam cùng các bạn học sinh khác cầm túi bi của 2 bạn đi mất.

Trên đường đi về…

Hòa: cậu đừng nói với ai nhé Đạt, tớ sợ các anh sẽ đánh chúng ta đấy!

Đạt: Không được, mình phải báo cho cô giáo để xử lí tình huống này.

Hòa: Nhưng mình sợ!

Ngày hôm sau…. Hòa lên gặp cô giáo chủ nhiệm lớp của Nam và báo cáo sự việc trên.

Đạt: hôm qua em và Đạt bị anh Nam lớp cô đánh và lấy hết bi trong lúc tụi em chơi ở sân trường ạ, mong cô xử lí giúp bọn em, em cảm ơn cô.

Cô giáo: các em yên tâm, cô sẽ xử lí giúp nhé, đừng lo lắng.

Cô giáo gọi Nam cùng các bạn học sinh khác lên để hỏi rõ sự việc.

Tại phòng giáo viên...

Cô giáo: Em có mình lỗi của mình không Nam, tại sao em lại bắt nạt hai bạn nhỏ như thế là không đúng. Em nên xem lại bản thân và xin lỗi hai bạn.

Nam: Em biết lỗi rồi ạ! cháu xin lỗi bác, em xin lỗi cô, xin lỗi em Hòa và Đạt ạ, em sẽ không như vậy nữa đâu!!

Cô giáo: Các em nhận ra lỗi của mình và biết sửa như vậy là rất tốt, cô cũng hy vọng tất cả các bạn học sinh ngồi đây đều ghi nhớ: không được bắt nạt các em nhỏ, không gây gổ đánh nhau trong và ngoài nhà trường và không tham gia vào các trò chơi game không phù hợp với lứa tuổi.