phân tích bài thăm cõi Bác xưa của nhà văn Tố Hữu

           “Con người đến với cuộc sống từ nhiều nẻo đường, trên muôn vàn cung bậc phong phú nhưng tiêu điểm mà con người hướng đến vẫn là con người" (Đặng Thai Mai). Con người luôn là trung tâm của một tác phẩm. Sau những dòng tâm tình với thiên nhiên thơ mộng hay sầu muộn trước những mưa gió bập bùng thì những chân thiện mĩ cuối cùng vẫn là những nỗi niềm cảm xúc hướng tới con người. Và con thuyền của cảm xúc đã chở người nghệ sĩ xuất sắc Tố Hữu đến với khoảng trời của những khám phá qua “Thăm cõi Bác xưa”.

Tố Hữu là nhà thơ Cách mạng lớn của nước ta trong thế kỷ hai mươi, hồn thơ của ông là trữ tình, chính trị. Bài thơ “Thăm cõi Bác xưa” được trích từ “Bài thơ Theo chân Bác”, sáng tác năm 1970, đăng trên Báo Nhân Dân, sau đó được in trong tập thơ “Ra trận” năm 1971. Cả bài thơ là những xúc cảm ca ngợi Hồ Chủ Tịch với tất cả lòng tự hào, và đoạn trích “Thăm cõi Bác xưa” càng làm rõ tấm lòng trân quý Bác, một Người cha vĩ đại của dân tộc. 

Anh dắt em vào cõi Bác xưa 
Đường xoài hoa trắng nắng đu đưa 
Có hồ nước lặng sôi tăm cá 
Có bưởi cam thơm, mát bóng dừa.

Có rào râm bụt đỏ hoa quê 
Như cổng nhà xưa Bác trở về 
Có bốn mùa rau tươi tốt lá
Như những ngày cháo bẹ măng tre.  

Khổ thơ đầu là hình ảnh nhân vật trữ tình đang bước đến “cõi Bác xưa”, nơi mà Bác từng sống:

Anh dắt em vào cõi Bác xưa 

Đường xoài hoa trắng nắng đu đưa 

Có hồ nước lặng sôi tăm cá 

Có bưởi cam thơm, mát bóng dừa

Với thể thơ bảy chữ, với nhịp bốn ba, bức tranh dẫn lỗi tới nhà Bác hiện lên thật thơ mộng, yên bình. Một khung tranh được miêu tả tài tình mang đến cảm giác nhẹ nhàng, dịu êm. Đó là một “Đường xoài hoa trắng nắng đu đưa”, còn có “ hồ nước lặng sôi tăm cá”, “bưởi cam thơm”, “dừa”, tất cả cùng nhau tô điểm cho khung cảnh trước sân nhà Bác, thiên nhiên cùng nhau góp sức làm đẹp hơn cho nơi ở của Người. Không chỉ riêng dân tộc ta, ngay cả tự nhiên cũng kính trọng Người. Qua đó cũng bộc bạch tấm lòng biết ơn của thi sĩ đối với vị Chủ Tịch.  

Có rào râm bụt đỏ hoa quê 

Như cổng nhà xưa Bác trở về 

Có bốn mùa rau tươi tốt lá

Như những ngày cháo bẹ măng tre.  

Đến đây, tác giả lại hồi tưởng khi Bác còn sống, cũng là nơi chốn đó, không gian đó, nhưng giờ Người đã không còn, để bao nhiêu niềm khắc khoải, nỗi đau trong tim của người lại. Biện pháp so sánh “như”, đang so sánh khung cảnh ở hai thời điểm hiện tại và quá khứ, nhưng mà giờ đây chỉ còn đọng lại trong ký ức. Điệp từ “Như”, “có” lại nhấn mạnh nỗi nhớ và lòng yêu mến Bác hơn bao giờ hết. Cảnh vật quanh nhà Bác làm ta nhớ Người không chỉ là một người giản dị, mộc mạc, mà còn có một trái tim cứng cỏi và một cái nhìn rất lạc quan, khi phải “dịch sử Đảng” trong hang Pác Bó ở Cao Bằng, Người đã sáng tác “Tức cảnh Pác Bó”: “Sáng ra bờ suối, tối vào hang/Cháo bẹ, rau măng vẫn sẵn sàng/Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng/Cuộc đời cách mạng thật là sang.” Dù trong hoàn cảnh khó khăn đến mấy, thì Hồ Chủ Tịch vẫn luôn là người lạc quan, sáng suốt từ đó soi sáng cho cả dân tộc ta.

Nhân vật trữ tình là một người giàu lòng yêu nước, yêu Bác Hồ, quan sát cả căn nhà nơi Bác từng sống với nỗi niềm trân trọng, ơn nghĩa. Đó cũng nhắc đến truyền thống dân tộc ta “Uống nước nhớ nguồn”. Qua đó, ta thấy nhà thơ Tố Hữu cũng là một người có tấm lòng sâu sắc và yêu dân tộc. Ông đã dùng toàn bộ ý thơ của mình không chỉ riêng cho ông, mà còn cho toàn bộ những người yêu quý gửi đến Bác tấm lòng chân thật nhất. 

Tố Hữu quả là một nhà thơ vĩ đại của dân tộc, dù ông đã đi xa nhưng những áng thơ của ông vẫn mãi trường tồn cho mai sau. Đoạn trích “Thăm cõi Bác xưa” là một trong những đoạn trích tuyệt diệu nhất, không chỉ để lại cho ta một căn nhà với không khí yên ả, ấm cùng mà còn nói lên tình yêu Tổ quốc và lòng tự hào dành cho Bác.