So sánh hai tác phẩm “ Đất nước “ của Nguyễn Đình Thi và “ Việt Bắc “ của Tố Hữu

Đất nước là nguồn cảm hứng vô tận của thơ ca, nghệ thuật. Trong nền văn học Việt Nam hiện đại có rất nhiều bài thơ hay viết về quê hương, đất nước như "Việt Bắc" (Tố Hữu), "Bên kia sông Đuống" (Hoàng Cầm)... Đặc biệt phải kể đến hai bài thơ "Đất nước" của Nguyễn Đình Thi và "Việt Bắc" của Tố Hữu. Hai bài thơ đều được sáng tác trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, thể hiện niềm tự hào về đất nước, con người Việt Nam anh hùng bất khuất. Tuy nhiên mỗi bài lại mang một nét riêng độc đáo.
Cả hai nhà thơ đều mở đầu bằng những câu thơ gợi ra không khí thiêng liêng của lịch sử dân tộc, khơi dậy lòng yêu nước trong trái tim mỗi người đọc. Với Nguyễn Đình Thi đó chính là tiếng nói ân tình thủy chung của cha ông từ ngàn đời nay truyền lại:
Sáng mát trong như sáng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa
Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội
Những phố dài xao xác hơi may
Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.
Còn với Tố Hữu thì đó là lời ướm hỏi ngọt ngào của người ở lại dành cho người ra đi:
Mình về mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng
Mình về mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi nhìn sông nhớ nguồn
Tiếng ai tha thiết bên cồn
Bâng khuâng trong dạ bồn chồn bước đi
Áo chàm đưa buổi phân ly
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay...
Hai đoạn thơ trên tuy khác nhau về cách diễn đạt nhưng cùng chung một nội dung ý nghĩa: Đó là nỗi nhớ da diết về một Hà Nội cổ kính, nên thơ; một mảnh đất gắn bó máu thịt với bao kỉ niệm sâu nặng. Qua đó, cả hai nhà thơ muốn khẳng định rằng dù có đi đâu chăng nữa thì lòng vẫn luôn hướng về Thủ đô thân yêu.
Nếu Nguyễn Đình Thi khắc họa hình ảnh đất nước trong sự đối lập giữa quá khứ và hiện tại thì Tố Hữu lại tập trung miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Bắc:
Ta về mình có nhớ ta
Ta về ta nhớ những hoa cùng người
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình
Rừng thu trăng rọi hòa bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung.
Có thể thấy, cả hai nhà thơ đều chọn lựa những hình ảnh tiêu biểu để làm nổi bật lên vẻ đẹp của đất nước. Nếu Nguyễn Đình Thi lấy hình ảnh "trời thu thay áo mới" thì Tố Hữu lại chọn "hoa chuối đỏ tươi", "nắng ánh dao gài thắt lưng". Cả hai nhà thơ đều ngợi ca vẻ đẹp của đất nước qua các mùa trong năm. Mùa đông với sắc đỏ của hoa chuối, mùa hè với màu vàng rực rỡ của rừng phách, mùa xuân với sắc trắng tinh khôi của hoa mơ, mùa thu với ánh trăng dịu nhẹ. Bên cạnh đó, họ còn nhắc tới vẻ đẹp của con người Việt Nam thông qua các hoạt động thường nhật như "người đan nón", "cô em gái hái măng". Tất cả đều toát lên vẻ giản dị, mộc mạc mà đằm thắm, mặn mà.
Tuy nhiên, nếu Nguyễn Đình Thi chỉ dừng lại ở việc miêu tả cảnh sắc thiên nhiên thì Tố Hữu lại chú trọng khai thác vẻ đẹp tâm hồn của con người Việt Nam. Nhà thơ đã khéo léo kết hợp hình ảnh hoa và người, tạo nên bức tranh hài hòa, sống động. Đồng thời, ông cũng sử dụng biện pháp nhân hóa để nhấn mạnh tình cảm gắn bó keo sơn giữa thiên nhiên và con người nơi đây. Có thể thấy, Tố Hữu đã thành công trong việc tái hiện lại khung cảnh Việt Bắc trong những năm kháng chiến gian khổ nhưng cũng vô cùng lãng mạn, trữ tình.
Như vậy, cả hai bài thơ đều thể hiện niềm tự hào về đất nước, con người Việt Nam anh hùng bất khuất. Tuy nhiên, mỗi bài lại mang một nét riêng độc đáo.