Al + H2SO4 loãng → Al2(SO4)3 + H2

Phản ứng Al + H₂SO₄ loãng ra H₂ thuộc loại phản ứng oxi hóa khử, phản ứng thế đã được cân bằng chính xác và chi tiết nhất. Bên cạnh đó là một số bài tập có liên quan về Al có lời giải, mời các bạn đón xem:

2Al + 3H₂SO₄ loãng → Al₂(SO₄)₃ + 3H₂

1. Phương trình phản ứng Al tác dụng với H₂SO₄ loãng

2Al + 3H₂SO₄ → Al₂(SO₄)₃ + 3H₂

2. Điều kiện phản ứng xảy ra Al tác dụng với H₂SO₄ giải phóng H₂

Nhiệt độ thường, H₂SO₄ loãng.

3. Mở rộng tính chất hoá học của nhôm

Nhôm là kim loại có tính khử mạnh (chỉ sau kim loại kiềm và kim loại kiềm thổ):

Al  → Al³⁺+ 3e

3.1. Tác dụng với phi kim

Nhôm khử dễ dàng các phi kim thành ion âm.

- Với oxi: Ở điều kiện thường, nhôm bền trong không khí do có lớp oxit rất mỏng, bền bảo vệ. Khi đốt, bột nhôm cháy trong không khí với ngọn lửa sáng chói, tỏa nhiều nhiệt:

4Al + 3O₂$\stackrel{t^o}{\to }$ 2Al₂O₃   

- Bột nhôm tự bốc cháy khi tiếp xúc với clo

2Al + 3Cl₂ → 2AlCl₃

3.2. Tác dụng với axit

- Nhôm khử dễ dàng ion H⁺ trong dung dịch HCl và H₂SO₄ loãng thành H₂.

          2Al + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂

- Al tác dụng mạnh với axit HNO₃ loãng, H₂SO₄ đặc, nóng; HNO₃ đặc, nóng.

Ví dụ:

Al + 4HNO_{3 loãng} → Al(NO₃)₃ + NO + H₂O

         2Al  + 6H₂SO_{4 đặc} $\stackrel{t^o}{\to }$ Al₂(SO₄)₃ + 3SO₂ + 6H₂O

- Nhôm không tác dụng với axit H₂SO₄ đặc, nguội; HNO₃ đặc, nguội.

3.3. Tác dụng với oxit kim loại – Phản ứng nhiệt nhôm

- Ở nhiệt độ cao, Al khử được nhiều ion kim loại trong oxit như (Fe₂O₃, Cr₂O₃, CuO…) thành kim loại tự do.

- Ví dụ:       

2Al + Fe₂O₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ Al₂O₃ + 2Fe.

3.4. Tác dụng với nước

- Vật bằng nhôm không tác dụng với H₂O ở bất kì nhiệt độ nào vì có lớp oxit bảo vệ. Nếu phá bỏ lớp bảo vệ, nhôm khử được nước ở nhiệt độ thường, nhưng phản ứng nhanh chóng dừng lại vì tạo kết tủa Al(OH)₃.

3.5. Tác dụng với dung dịch kiềm

          2Al + 2NaOH + 6H₂O →2Na[(Al(OH)₄] + 3 H₂↑

Phương trình ion thu gọn:

          2Al + 2OH^- + 6H₂O → 2[(Al(OH)₄]^- + 3 H₂↑

Với chương trình cơ bản có thể viết:

          2Al + 2NaOH + 2H₂O → 2NaAlO₂ + 3 H₂ ↑

4. Bài tập vận dụng liên quan 

Câu 1: Phát biểu nào dưới đây là đúng?

A. Nhôm là một kim loại lưỡng tính. 

B. Al(OH)₃ là một bazơ lưỡng tính.

C. Al₂O₃ là oxit trung tính.                 

D. Al(OH)₃ là một hiđroxit lưỡng tính.

Hướng dẫn giải

Đáp án D

Trong hóa vô cơ, hợp chất lưỡng tính có thể là oxit, hiđroxit, muối.

A. Sai, không có khái niệm kim loại lưỡng tính.

B. Sai, Al(OH)₃ là một hiđroxit lưỡng tính

C. Sai, Al₂O₃ là oxit lưỡng tính.

D. Đúng

Câu 2: Sục khí CO₂ đến dư vào dung dịch NaAlO₂. Hiện tượng xảy ra là

A. có kết tủa nâu đỏ.                         

B. có kết tủa keo trắng, sau đó kết tủa lại tan.
C. có kết tủa keo trắng không tan.      

D. dung dịch vẫn trong suốt.

Hướng dẫn giải

Đáp án C

Sục khí CO₂ đến dư vào dung dịch NaAlO₂ xuất hiện kết tủa keo trắng không tan.

Phương trình phản ứng

NaAlO₂ + CO₂ + 2H₂O $\to$Al(OH)₃↓ + NaHCO₃.

Câu 3: Cho các quặng sau: pirit, thạch cao, mica, apatit, criolit, boxit, đolomit. Số quặng chứa nhôm là

A. 2.                     B. 3.                     C. 4.                     D. 5.

Hướng dẫn giải

Đáp án B

Pirit: FeS₂

Thạch cao: CaSO₄.nH₂O

Mica: K₂O.Al₂O₃.6SiO₂.2H₂O

Apatit: Ca₅F(PO₄)₃ hay 3Ca₃(PO₄)₂.CaF₂

Criolit: Na₃AlF₆ hay AlF₃.3NaF

Boxit: Al₂O₃.nH₂O

Đolomit: CaCO₃.MgCO₃ (đá bạch vân)

→ Quặng mica, criolit, boxit chứa nhôm

Câu 4: Trong các cặp chất sau đây, cặp chất nào có thể cùng tồn tại trong một dung dịch?

A. AlCl₃ và Na₂CO₃                                     B. HNO₃ và NaHCO₃

C. NaAlO₂ và KOH                                     D. NaCl và AgNO₃

Hướng dẫn giải

Đáp án C

Cặp chất nào không phản ứng với nhau có thể cùng tồn tại trong một dung dịch

Cặp A. 3Na₂CO₃ + 2AlCl₃ + H₂O → 2Al(OH)₃ + 6NaCl + 3CO₂

Cặp B. HNO₃ + NaHCO₃ → NaNO₃ + H₂O + CO₂

Cặp C. Cùng tồn tại

Cặp D. NaCl + AgNO₃ → NaNO₃ + AgCl

Câu 5: Dùng hóa chất nào sau đây để phân biệt Zn(NO₃)₂ và Al(NO₃)₃ ?

A. Dung dịch NaOH                                    B. Dung dịch Ba(OH)₂

C. Dung dịch NH₃                                       D. Dung dịch nước vôi trong

Hướng dẫn giải

Đáp án C

Khi cho NH₃ vào 2 dung dịch cả 2 dung dịch đều xuất hiện kết tủa hiđroxit, nhưng Zn(OH)₂ tạo thành có khả năng tạo phức với NH₃ nên kết tủa lại tan, còn với Al(OH)₃ không tan trong NH₃

Al(NO₃)₃ + 3NH₃ + 3H₂O →  Al(OH)₃ <![if !vml]><![endif]> + 3NH₄NO₃

Zn(NO₃)₂ + 2NH₃ + 2H₂O → Zn(OH)₂ <![if !vml]><![endif]> + 2NH₄NO₃

Dung dịch amoniac có khả năng hòa tan hiđroxit hay muối ít tan của một số kim loại (Ag, Cu, Zn), tạo thành các dung dịch phức chất.

Câu 6: Hòa tan hoàn toàn m gam Al vào dung dịch HNO₃ loãng, thu được hỗn hợp gồm 0,12 mol khí NO₂ và 0,08 mol khí NO (phản ứng không tạo NH₄NO₃). Giá trị của m là
A. 3,24.          B. 8,1.            C. 6,48.          D. 10,8.

Hướng dẫn giải

Đáp án A

Bảo toàn số mol electron:

→  3n_Al = $n_{N{O}_2}$ + 3n_NO

→ 3.n_Al = 0,12 + 3.0,08

→ n_Al = 0,12 mol

→ m_Al = 0,12.27 = 3,24g

Câu 7: Cho một lá nhôm vào ống nghiệm chứa dung dịch Hg(NO₃)₂, thấy có một lớp thủy ngân bám trên bề mặt nhôm. Hiện tượng tiếp theo quan sát được là

A. khí hiđro thoát ra mạnh.      

B. khí hiđro thoát ra sau đó dừng lại ngay.

C. lá nhôm bốc cháy.

D. lá nhôm tan ngay trong thủy ngân và không có phản ứng.

Hướng dẫn giải

Đáp án A

2Al + 3Hg(NO₃)₂ → 2Al(NO₃)₃ + 3Hg

Al sẽ tạo với Hg hỗn hống. Hỗn hống Al tác dụng với nước tạo ra khí H₂

2Al + 6H₂O → 2Al(OH)₃ + 3H_{2<![if !vml]><![endif]>}

Câu 8: Hiện tượng nào xảy ra khi cho từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch AlCl₃?

A. Ban đầu không thấy hiện tượng, sau đó kết tủa xuất hiện

B. Xuất hiện kết tủa keo trắng ngay lập tức, sau đó kết tủa tan dần

C. Ban đầu không thấy hiện tượng, sau đó kết tủa xuất hiện, rồi tan dần.

D. Xuất hiện kết tủa keo trắng ngay lập tức và không tan.

Hướng dẫn giải

Đáp án B

Ban đầu có kết tủa keo trắng ngay lập tức

3NaOH + AlCl₃ → Al(OH)_{3$\downarrow$} + 3NaCl

Khi NaOH dư, kết tủa tan dần

NaOH + Al(OH)₃ → NaAlO₂ + 2H₂O

Câu 9: Cho 3,82 gam hợp kim Ba, Al vào nước dư chỉ thu được dung dịch chứa duy nhất một muối. Khối lượng Ba là

A. 3,425 gam.                                    B. 1,644 gam.

C. 1,370 gam.                                    D. 2,740 gam.

Hướng dẫn giải

Đáp án D

Công thức muối Ba(AlO₂)₂

 n_Al = 2n_Ba (1)

Lại có: m_Al + m_Ba = 3,82

→ 27.n_Al + 137.n_Ba  = 3,82   (2)

n_Al = 0,04 mol; n_Ba = 0,02 mol

→ m_Ba = 0,02.137 = 2,740 gam

Câu 10: Kim loại Al không phản ứng với dung dịch

A. HNO₃ đặc, nguội.                 B. Cu(NO₃)₂.                  C. HCl.                 D. KOH.

Hướng dẫn giải

Đáp án A

Al không phản ứng với HNO₃ đặc, nguội, H₂SO₄ đặc nguội

Câu 11: Phản ứng hóa học xảy ra trong trường hợp nào dưới đây không thuộc loại phản ứng nhiệt nhôm?

A. Al tác dụng với Fe₂O₃ nung nóng.         B. Al tác dụng với CuO nung nóng.
C. Al tác dụng với Fe₃O₄ nung nóng.         D. Al tác dụng với axit H₂SO₄ đặc nóng.

Hướng dẫn giải

Đáp án D

Phản ứng nhiệt nhôm là phản ứng cho nhôm tác dụng với oxit kim loại ở nhiệt độ cao.

Câu 12: Lấy hỗn hợp gồm Al, Al₂O₃ và Fe₂O₃ ngâm trong dung dịch NaOH dư. Phản ứng xong, chất bị hoà tan là:

A. Al, Al₂O₃.                B. Fe₂O₃, Fe.               C. Al, Fe₂O₃.                      D. Al, Al₂O₃, Fe₂O₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án A

2Al + 2NaOH + 2H₂O $\stackrel{}{\to }$ 2NaAlO₂ + 3H₂

Al₂O₃ + 2NaOH $\stackrel{}{\to }$2NaAlO₂ + H₂O.

Câu 13: Cho phương trình phản ứng: aAl + bHNO₃ → cAl(NO₃)₃ + dNO + eH₂O. Tỉ lệ a : b là
A. 1 : 3.          B. 2 : 3.           C. 2 : 5.          D. 1 : 4

Hướng dẫn giải

Đáp án D

Al + 4HNO_{3 $\stackrel{}{\to }$} Al(NO₃)₃ + NO + 2H₂O

→  a : b = 1 : 4

Câu 14: Cho 3,24 gam Al tác dụng hoàn toàn với dung dịch NaOH dư. Sau khi phản ứng kết thúc, thể tích khí H₂ (ở đktc) thoát ra là:

A. 2,688 lít.                                                  B. 4,032 lít.                           

C. 8,736 lít.                                                  D. 1,792 lít.

Hướng dẫn giải

Đáp án B

Ta có n_Al = 3,24 : 27 = 0,12 mol

Al + NaOH + H₂O $\stackrel{}{\to }$ NaAlO₂ + $\frac{3}{2}$H₂

$n_{H_2}=\frac{3}{2}{n}_{Al}$ = $\frac{3}{2}\mathrm{.0,12}$= 0,18 mol

→ ${\text{V}}_{{\text{H}}_{\text{2}}}$= 0,18.22,4 = 4,032 lít

Câu 15: Nhôm hiđroxit thu được từ cách làm nào sau đây?

A. Cho dư dung dịch HCl vào dung dịch natri aluminat.           

B. Thổi dư CO₂ vào dung dịch natri aluminat.

C. Cho dư dung dịch NaOH vào dung dịch AlCl₃.           

D. Cho Al₂O₃ tác dụng với nướC.

Hướng dẫn giải

Đáp án B

Nhôm hiđroxit thu được khi thổi dư CO₂ vào dung dịch natri aluminat

Phương trình phản ứng:

NaAlO₂ + CO₂ + 2H₂O $\to$ Al(OH)₃↓ + NaHCO₃.

Câu 16: Nhôm bền trong môi trường nước và không khí là do

A. nhôm là kim loại kém hoạt động.            

B. có màng oxit Al₂O₃ bền vững bảo vệ.

C. có màng hiđroxit Al(OH)₃ bền vững bảo vệ.     

D. nhôm có tính thụ động với không khí và nước.

Hướng dẫn giải

Đáp án B

Nhôm là kim loại hoạt động mạnh. Ở điều kiện thường, nhôm phản ứng với oxi tạo thành lớp Al₂O₃ mỏng bền vững. Lớp oxit này bảo vệ đồ vật bằng nhôm, không cho nhôm tác dụng với oxi trong không khí và nước, kể cả khi đun nóng.

Câu 17: Phát biểu nào sau đây đúng khi nói về nhôm oxit?

A. Al₂O₃ được sinh ra khi nhiệt phân muối Al(NO₃)₃.               

B. Al₂O₃ bị khử bởi CO ở nhiệt độ cao.

C. Al₂O₃ tan được trong dung dịch NH₃.                                            

D. Al₂O₃ là oxit không tạo muối.

Hướng dẫn giải

Đáp án A

A. Đúng, Al₂O₃ được sinh ra khi nhiệt phân muối Al(NO₃)₃

4Al(NO₃)₃ $\stackrel{{\text{t}}^{\text{o}}}{\to }$ 2Al₂O₃ + 12NO₂ + 3O₂.

B. Sai, CO chỉ khử được oxit của kim loại đứng sau nhôm trong dãy hoạt động hóa học.

C. Sai, Al₂O₃ không tan được trong dung dịch NH₃

D. Sai, Al₂O₃ phản ứng với axit tạo muối.

VD: Al₂O₃ + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂O

Câu 18: Trong công nghiệp, Al được sản xuất từ quặng boxit

A. bằng phương pháp điện phân nóng chảy. 

B. bằng phương pháp nhiệt luyện       .        

C. bằng phương pháp thủy luyện.      

D. Trong lò cao.

Hướng dẫn giải

Đáp án A

Trong công nghiệp, Al được sản xuất từ quặng boxit bằng phương pháp điện phân nóng chảy.

2Al₂O₃ $\underset{criolit}{\overset{dpnc}{\to }}$ 4Al + 3O₂

Câu 19: Cho hỗn hợp X gồm Al và Al₂O₃ có tỉ lệ khối lượng tương ứng là 0,18 : 1,02. Cho X tan trong dung dịch NaOH vừa đủ thu được dung dịch Y và 0,672 lít khí H₂ (đktc). Cho Y tác dụng với 200 ml dung dịch HCl được kết tủa Z. Nung  Z ở nhiệt độ cao đến khối lượng không đổi được 3,57g chất rắn. Nồng độ mol của dung dịch HCl là
A. 0,35M hoặc 0,45M.                                 B. 0,07M hoặc 0,11M.

C. 0,07M hoặc 0,09M.                                 D. 0,35M hoặc 0,55M.  

Hướng dẫn giải

Đáp án D

$n_{H_2}$ = 0,03

Bảo toàn electron:   3.n_Al = 2.$n_{H_2}$

→ n_Al = 0,02  → m_Al = 0,54g

Al và Al₂O₃ có tỉ lệ khối lượng tương ứng là 0,18 : 1,02

→ $m_{A{l}_2{O}_3}$ = $\frac{\mathrm{0,54}}{\mathrm{0,18}}\mathrm{.1,02}=\mathrm{3,06}\text{g}$

→ $n_{A{l}_2{O}_3}$_bđ  = 0,03 mol

Bảo toàn nguyên tố Al $n_{NaAl{O}_2}$= n_Al + 2. $n_{A{l}_2{O}_3}$ _bđ = 0,08 mol

$n_{A{l}_2{O}_3}$_{thu được} = 3,57 : 102 = 0,035 mol

 $n_{Al{\left(OH\right)}_3}$= 0,07 mol

Trường hợp 1: NaAlO₂ + HCl + H₂O $\to$ Al(OH)₃ + NaCl

n_HCl = $n_{Al{\left(OH\right)}_3}$ = 0,07 mol

→ C_{M HCl} = $\frac{\mathrm{0,07}}{\mathrm{0,2}}$= 0,35M

Trường hợp 2:

$\begin{array}{l}NaAl{O}_2+HCl+H_{2}O \to Al{\left(OH\right)}_3+NaCl\\ \mathrm{0,07}\leftarrow \mathrm{0,07}\leftarrow \mathrm{0,07}mol\end{array}$

$\begin{array}{l}NaAl{O}_2 +4HCl \to AlC{l}_3+NaCl+2H_{2}O\\ (\mathrm{0,08}-\mathrm{0,07})\to \mathrm{0,04}mol\end{array}$

→ n_HCl = 0,11 mol

→ C_{M HCl} = $\frac{\mathrm{0,11}}{\mathrm{0,2}}$ = 0,55M

Câu 20: Hòa tan hoàn toàn m gam Al bằng dung dịch NaOH dư thu được 5,6 lít H₂ (đktc). Giá trị của m là

A. 2,7                             B. 4,5                             C. 5,4                             D. 6,75

Hướng dẫn giải

Đáp án B

$n_{H_2}$ = 0,25 mol

Áp dụng định luật bảo toàn electron:

3.n_Al = 2.$n_{H_2}$

→ m_Al = $\frac{2}{3}$$n_{H_2}$.27 = 4,5 gam

Xem thêm các phương trình hóa học hay khác:

• 4Al + 3O₂ → 2Al₂O₃
• 2Al + 3S → Al₂S₃
• Al + Cl₂ → AlCl₃
• 2Al + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂
• 2Al + 6H₂SO_4(đặc) → Al₂(SO₄)₃ + 3SO₂ ↑ + 6H₂O.
• 8Al + 30HNO_3(loãng) → 8Al(NO₃)₃ + 3NH₄NO₃ + 9H₂O
• Al + 6HNO_{3(đặc, nóng)} → Al(NO₃)₃ + 3NO₂ + 3H₂O
• 2Al + Fe₂O₃ → Al₂O₃ + 2Fe
• 2Al + 6H₂O → 2Al(OH)₃ ↓ + 3H₂ ↑
• Phản ứng hóa học:2Al + 2NaOH + 2H₂O → 2NaAlO₂ + 3H₂
• 2Al + 3Br₂ → 2AlBr₃
• 2Al + 3I₂ → 2AlI₃
• 2Al + 3F₂ → 2AlF₃
• 4Al + 3C → Al₄C₃
• 2Al + 2NH₃ → 2AlN + 3H₂ ↑
• 4Al + 3CO₂ → 2Al₂O₃ + 3C
• 2Al + 3CuO → Al₂O₃ + 3Cu
• 2Al + 3CuCl₂ → 2AlCl₃ + 3Cu
• 2Al + 3Cu(NO₃)₂ → 3Cu + 2Al(NO₃)₃
• 2Al + 3CuSO₄ → Al₂(SO₄)₃ + 3Cu
• 2Al + 3FeO → Al₂O₃ + 3Fe
• 8Al + 3Fe₃O₄ → 4Al₂O₃ + 9Fe
• 2Al + 3FeCl₂ → 2AlCl₃ + 3Fe
• Al + 3FeCl₃ → AlCl₃ + 3FeCl₂
• Al + FeCl₃ → AlCl₃ + Fe
• 2Al + 3FeSO₄ → Al₂(SO₄)₃ + 3Fe
• Al + Fe₂(SO₄)₃ → Al₂(SO₄)₃ + FeSO₄
• 2Al + 3Fe(NO₃)₂ → 3Fe + Al(NO₃)₃
• Al + 3Fe(NO₃)₃ → 3Fe(NO₃)₂ + Al(NO₃)₃
• 2Al + Cr₂O₃ → Al₂O₃ + 2Cr
• 2Al + Cr₂(SO₄)₃ → Al₂(SO₄)₃ + 2Cr
• 2Al + 3PbO → Al₂O₃ + 3Pb
• 2Al + 3SnO → Al₂O₃ + 3Sn
• 8Al + 3Mn₃O₄ → 4Al₂O₃ + 9Mn
• Al + 3AgNO₃ → 3Ag + Al(NO₃)₃
• 2Al + 3ZnSO₄ → Al₂(SO₄)₃ + 3Zn
• 2Al + 3Pb(NO₃)₂ → 2Al(NO₃)₃ + 3Pb
• 4Al + 3SiO₂ → 2Al₂O₃ + 3Si
• 2Al + 3CaO → Al₂O₃ + 3Ca
• 10Al + 6NH₄ClO₄ → 5Al₂O₃ + 9H₂O + 6HCl + 3N₂ ↑
• 8Al + 3KClO₄ → 4Al₂O₃ + 3KCl
• 2Al + 4H₂SO₄ → Al₂(SO₄)₃ + 4H₂O + S ↓
• 8Al + 15H₂SO₄ → 4Al₂(SO₄)₃ + 12H₂O + 3H₂S ↑
• 8Al + 27HNO₃ → 9H₂O + 3NH₃ ↑ + 8Al(NO₃)₃
• Al + 4HNO₃ → 2H₂O + NO ↑ + Al(NO₃)₃
• 10Al + 36HNO₃ → 18H₂O + 3N₂ ↑ + 10Al(NO₃)₃
• 2Al + 6HF → 3H₂ ↑ + 2AlF₃
• 2Al + 3H₂S → Al₂S₃ + 3H₂ ↑
• 2Al + 6CH₃COOH → 2(CH₃COO)₃Al + 3H₂ ↑
• 2Al + 2H₃PO₄ → 3H₂ ↑ + 2AlPO₄
• 2Al + 6HBr → 3H₂ ↑ + 2AlBr₃
• 4Al + K₂Cr₂O₇ → Al₂O₃ + 2Cr + 2KAlO₂
• 8Al + 21H₂SO₄ + 3K₂Cr₂O₇ → 4Al₂(SO₄)₃ + 21H₂O + 3K₂SO₄ + 6CrSO₄
• 2Al + 3H₂O → Al₂O₃ + 3H₂ ↑
• Al + 6KNO₃ → 2Al₂O₃ + 3N₂ ↑ + 6KAlO₂
• 8Al + 2H₂O + 3NaNO₃ + 5NaOH → 3NH₃ ↑ + 8NaAlO₂
• 8Al + 18H₂O + 3KNO₃ + 5KOH → 3NH₃ ↑ + 8KAl(OH)₄
• 2Al + 4BaO → 3Ba + Ba(AlO₂)₂
• 2Al + 4CaO → 3Ca + Ca(AlO₂)₂
• Al + Ca(OH)₂ + H₂O → H₂ ↑ + Ca(AlO₂)₂
• 2Al + 2H₂O + Ba(OH)₂ → 3H₂ ↑ + Ba(AlO₂)₂
• 2Al + 2H₂O + 2KOH → 3H₂ ↑ + 2KAlO₂
• 2Al + 2H₂O + 2NaOH → 3H₂ ↑ + 2NaAlO₂