Trong một bài thơ đề tặng con gái, nhà thơ Chế Lan Viên nhắc nhở:<br><i>Ta cúi xuống đất</i><br><i>Hí hửng nhặt tìm từng cái kim rơi vụn vặt</i><br><i>Mà để lồng lộng trên cao</i><br><i>Những mùa trái,...

1. Yêu cầu về kỹ năng
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội; kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu loát; không mắc lỗi chính tả; lỗi dùng từ và lỗi ngữ pháp.
2. Yêu cầu về kiến thức
a. Giải thích
- Câu thơ của Chế Lan Viên cho rằng con người nhiều khi quá thỏa mãn (“hí hửng”) với những cái tầm thường, tiểu tiết (“kim rơi vụn vặt”) mà đã bỏ phí bao điều tốt đẹp, những giá trị đích thực của cuộc sống (“mùa trái, mùa chim”, “mùa yêu, mùa hạnh phúc”.
- Câu văn của Thụy Thảo lại cho rằng con người vẫn hay chạy theo những mộng tưởng vĩ đại, lớn lao (“trời xanh”, “biển rộng”) mà quên mất những điều nhỏ bé giản dị (“hoa từ đất”) trong khi đó mới chính là nền tảng của cuộc sống.
=> Đa số con người vẫn hay sống phiến diện, thiên lệch: hoặc chạy theo những điều cao vời, xa xôi; hoặc đắm chìm trong những niềm vui vụn vặt, tầm thường. Cần phải cân bằng trong cách sống để được sống trọn vẹn, ý nghĩa.
b. Bình luận
* Nếu sống thiên lệch, phiến diện không bao giờ con người được hưởng hạnh phúc thực sự và sẽ đánh mất ý nghĩa của sự tồn tại
- Sống quá nặng về tiểu tiết, về những điều vụn vặt con người ta dễ thỏa mãn, tự đắc. Từ đó sẽ mất đi lý tưởng sống và trở nên bé nhỏ, kém cỏi hơn chiều kích tự nhiên của mình. Họ trở thành những sinh thể tầm thường, thảm hại.
Thêm vào đó, người ta sẽ bỏ lỡ giá trị đích thực của cuộc sống, sẽ đánh mất những cơ hội trải nghiệm. Tâm hồn sẽ trống rỗng, trí tuệ sẽ cùn mòn. Họ không sống mà chỉ là tồn tại.
- Nhưng nếu sống mà chỉ chạy theo những mộng tưởng xa xôi như một cánh chim không có điểm dừng thì con người cũng không bao giờ hạnh phúc. Họ không có được cảm giác an nhiên, thư thái bởi một cá nhân không bao giờ sở hữu được cả thế giới, lên đến đỉnh cao này lại có đỉnh cao khác xuất hiện. Tham vọng sẽ đốt cháy họ.
Hơn nữa, họ sẽ đánh mất những niềm vui giản dị của kiếp nhân sinh bởi họ đã tự cắt lìa bản thân khỏi những điều nhỏ bé, thân thuộc. Họ trở thành cái diều đứt dây, bay vút lên rồi mất thăng bằng và rơi xuống.
* Chỉ khi biết cân bằng trong cách sống, con người mới sống có nghĩa, có ích và có hạnh phúc, bởi:
- Họ sẽ đạt được trạng thái cân bằng giữa tâm hồn và trí tuệ, giữa khát vọng vươn tới và sự bằng lòng.
- Họ sẽ phát huy được mọi giá trị của bản thân, sống trọn vẹn bản thể của mình, bước đi vững vàng trong cuộc sống và đạt tới thành công.
- Họ sẽ được đón nhận những điều tốt đẹp nhất trong cuộc sống mà một con người được ban tặng. Khi đó, cuộc sống của họ sẽ thực sự hạnh phúc.
(Lưu ý: Mỗi luận điểm trên đều có phân tích dẫn chứng để làm sáng tỏ. Dẫn chứng phải toàn diện cả trong văn học và trong đời sống…)
* Mở rộng, nâng cao vấn đề
- Để đạt được sự cân bằng, hài hòa con người phải tự nhận thức sâu sắc về bản thân để hiểu rõ khả năng, giá trị, khát vọng của mình.
- Tránh sự cực đoan trong lối sống nhưng cũng cần tránh kiểu sống trung dung, nửa vời. Kiểu sống đó khác về bản chất với sự cân bằng mà ta đề cập ở trên.
- Trong xu thế hội nhập ngày nay, càng cần phải dung hòa giữa các lối sống. Điều đó đòi hỏi một bản lĩnh vững vàng.
– Học sinh tự liên hệ bản thân và rút ra bài học nhận thức, hành động.
3. Cách cho điểm
– Điểm 7-8: Đáp ứng các yêu cầu trên, có thể mắc một vài lỗi nhỏ về diễn đạt.
– Điểm 5-6: Đáp ứng từ 2/3 các yêu cầu, có thể mắc một vài lỗi nhỏ về diễn đạt
– Điểm 3-4 : Trình bày được một nửa các yêu cầu trên, mắc một số lỗi diễn đạt.
– Điểm 1-2 : Nội dung sơ sài, diễn đạt yếu, mắc nhiều lỗi chính tả
– Điểm 0 : Hoàn toàn lạc đề.