
04/12/2023
04/12/2023
Năm tháng qua đi, với mọi nỗ lực và tham vọng, Tần Thủy Hoàng cũng không thể nào ngăn cản được dấu ấn của thời gian trên Vạn Lí trường thành. Gạch đã mục, tường đã sụp, cỏ hoang đã mọc, trường thành kia chỉ còn là “vang bóng” của một thời huy hoàng, lộng lẫy, Thời gian- đã phá hủy tất cả những gì nó đi qua, những thứ dù có vượt trên cả sự tưởng tượng của con người như lũy thành dài cả nghìn dặm. Nhưng dường như có một nơi mà thời gian không bao giờ bước tới. Nơi ấy là “trường thành” trong tâm khảm người Việt Nam. Trường thành được dựng xây bằng Tình Yêu quê hương, Niềm Tin, niềm Kiêu Hãnh và lòng Tự Hào dân tộc. Bắt đầu khởi công” từ triều đại nhà Trần “gia cô” bằng ba lần đại thắng quân Nguyên Mông, hoàn thiện” bằng một thời kì thái bình thịnh trị, trường thành hay chính là “Hào khí Đông A” trong mỗi người. Hào khí ấy đã thể hiện rõ nét qua ba tác phẩm Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, Tụng giá hoàn kinh sư – Trần Quang Khải, Thuật hoài của võ tướng Phạm Ngũ Lão.
Có lẽ bắt đầu từ một thời kì hào hùng của những chiến công kì tích mà người ta gọi hào khí chung của dân tộc là “hào khí Đông A”? Đúng như tên gọi, bộ chữ A và chữ Đông hợp thành chữ Trân, thời kì ấy gắn liền với giai đoạn Trần triều răm xưa. Là giai đoạn vua tôi một lòng chung sức đánh đuổi giặc ngoại xâm. Là khi tiểu quốc Đại Việt đã ba lần đập tan âm mưu xâm lược của cường quốc Nguyên Mông. Là khi Đại .. Việt đã chứng minh chân lí: một dân tộc nhỏ không có nghĩa là sức mạnh nhỏ.
Hào khí ấy là biểu hiện cao nhất tinh thần của dân tộc. Cũng là đồng thanh, đồng chí, đồng vọng của dân tộc. Dường như tới tận bây giờ tiếng hô “Đánh” của các bộ lão trong hội nghị Diên Hồng xưa vẫn còn vọng về từ quá khứ. Quả cam bị bóp nát của cậu bé Trần Quốc Toản vẫn là điển hình cho lòng quyết tâm đánh giặc dù vẫn còn hoa niên. Hay lời nói khảng khái của Trần Quốc Tuấn:” Nếu bệ hạ muốn hàng thì chém đầu tôi trước”. Câu trả lời của Trần Thủ Độ với đức vua:” Đầu thần chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo gì khác”. Và hai chữ “Sát Thát” được thích trên cánh tay của hàng vạn người lính, dòng chữ “Nghĩa dã quyên khu, hình vu báo quốc” (vì nước quên thân, đáp đền ơn nước) trên ngực của những người đàn ông dân chài, tất cả… đã làm nên một thời đại sục sôi, hào hùng như thế.
Hào khí Đông A ấy là hào khí đời Trần, và cũng là hào khí của mỗi người dân Đại Việt. Hào khí Đông A biểu hiện trong ý chí và khát vọng. Không chỉ là ý nguyện của một người, mà là ý nguyện cả đất nước. Không chỉ là là cái nợ với cuộc đời- “Công danh nam tử còn vương nợ” (Tỏ lòng), là nỗi thẹn với cô nhân “Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu”, mà – còn là sự hồ hởi quyết tâm “Thái bình nên gắng sức” (Phò giá về kinh) vì một đất nước sống mãi với “ngàn thu”. Với cá nhân, đó là khát vọng chiến thắng chính bản thân: “Đã mang tên trong trời đất Phải có danh gì với núi sông”( Nguyễn Công Trứ), lập công cho đất nước. Với dân tộc, là khát vọng cho “Non nước ấy ngàn thu”. Có thể nói, hào khí Đông A bắt nguồn từ suy nghĩ, ý thức và khát vọng, thể hiện ra bằng hành động. Hành động ấy chính là sức mạnh của con người và dân tộc Đông A.
Sức mạnh đó được thể hiện rõ trong hai câu đầu ở “Tỏ lòng” của Phạm Ngũ Lão.
Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu
Tam quân từ hổ khí thôn ngưu
Hình ảnh đầu tiên hiện lên trong bài thơ “Thuật hoài” là hình ảnh người võ tướng cầm quân đánh giặc. Vi võ tướng ấy hiện lên y lộng một tầm vóc vũ trụ. Người đã “Cầm ngang ngọn giáo gìn giữ non. sông đã mấy thu” có lẽ nào lại là một người bình thường? Cần chắc vũ khí trong tay, ngài xông pha khắp bốn bề Tổ quốc. Dấu ngựa đã in khắp vùng biên cương, bước chân đã đặt tới nơi địa đầu của đất nước, vị võ tướng kiên quyết giữ gìn từng tấc đất giang sơn. Ông- vẫn là người bình thường, nhưng sức mạnh đã biến ông trở nên phi thường như thế. Sức mạnh ấy đâu chỉ có vũ lực, mà còn có cả trí lực. Vì để trấn giữ được nhìn sông, chiến thắng trước kẻ thù, người cầm binh còn cần sự thông minh và mưu trí. Đặc biệt quân địch lúc này là đế chế Nguyên Mông đã trải vó ngựa khắp Trung Hoa đại lục, đã san bằng những thành trì kiên cố của Thổ Nhĩ Kì, đã “vươn vòi bạch tuộc” tới tận cổng thành Ai Cập và vùng sông Volga; trong khi chúng ta chỉ là một tiểu quốc… Vũ lực không thể nào là yếu tố đầu tiên giúp Võ sĩ kia trấn giữ được Tổ quốc. Mà mỗi trận chiến trên biên cương là một lần “cân não”. Với một câu thơ thôi, Phạm Ngũ Lão đã dựng nên cả một tượng đài về người võ tướng. Một tượng đài hiên ngang, vời vợi đối mặt với núi sông. Một tượng đài về sức mạnh đã mang tầm vóc của vũ trụ. Và đâu chỉ riêng mình vị tướng kia, mà đằng sau còn là hình ảnh của “ba quân” với khí thế hổ báo “thôn ngưu” của mình một đoàn binh thiện chiến.. .
Như thế, hào khí Đông A thể hiện ngay trong sức mạnh của con người. Hào khí Đông A chính là sức mạnh đã trấn giữ non sông, là sức mạnh hiến dâng vì Tổ quốc, dù mấy thu có qua đi. Có lẽ, tới tận khi bạc đầu thì người võ sĩ cũng đem hết sức lực mà nguyện dâng cho giang san. Và thời đại ấy, đâu chỉ có riêng mình Phạm Ngũ Lão mà thôi. Còn Yết Kiêu với thiên tài bơi lặn đã làm đắm bao chiến thuyền quân địch. Còn Dã Tượng với đoàn Tượng binh vô cùng thiện chiến. Còn Nguyễn Địa Lô, Đại Hành hay Cao Mang… Còn hàng ngàn, hàng ngàn người “nghĩa dĩ quyên khu, hình vu báo quốc”, hàng ngàn những cánh tay với hai chữ “Sát Thát” tự thích lên. Sức mạnh họ đã hòa quyện vào nhau, trở thành sức mạnh chung của cả dân tộc, và trở thành hào khí Đông A…
Với một sức mạnh Đông A phi thường như thế ấy, không lí nào dân tộc ta lại không giành chiến thắng.
Đoạt sóc Chương Dương độ
Cầm Hô Hàm Tử quan
(Tụng giá hoàn kinh sư – Trần Quang Khải)
Hai cụm từ “Đoạt sóc” (cướp giáo) và “Cầm Hồ” (bắt giặc) được đặt lên ở vị trí đầu hai câu thơ như một trọng âm, một nốt nhấn trong khúc ca khải hoàn; đồng thời gợi tả hai cú đánh trời giáng liên tiếp xuống đầu quân xâm lược. Ta như cảm thấy được sự hả hê của Trần Quang Khải, cảm nhận được cả niềm vui, niềm hạnh phúc vô biên của ông, của mọi người trong ngày “phò giá về kinh”- ngày chiến thắng. Và xen lẫn trong bản hợp âm tình cảm ấy là thanh âm của niềm tự hào dân tộc. Không tự hào sao được, khi quân ta đã thắng giòn giã, đã thành công trong chiến dịch Chương Dương – Thăng Long, đã đánh bại . quân địch tại trận Hàm Tử – Tây Kỳ. Niềm tự hào ấy ngân nga mãi trong hai câu thơ, và vang xa, dạt dào âm hưởng của chiến thắng Chí khí hào hùng Đông A đã thể hiện trong niềm vui đại thắng như thế ấy, . Ngay cả trong khi vui, người Việt cũng thể hiện cái hào khí Đông A của mình, rất hào hùng, rất kiêu hãnh.
Và hào khí đời Trần ấy là niềm vui, niềm tin, niềm tự hào dân tộc trong mỗi chiến công, mỗi lần “phò giá về kinh”- mỗi lần chiến thắng!
Con người chỉ xuất hiện một lần rồi ra đi mãi mãi vào cõi vĩnh hằng. Nhưng những gì từ đời trước để lại cho đời sau, từ thế hệ này qua thế hệ khác sẽ vẫn còn tồn tại mãi và trở thành: truyền thống. Triều đại nhà Trần có thể đã diệt vong, nhưng hào khí Đông A thì vẫn còn sống mãi, bền bỉ và mãnh liệt. Đơn giản vì nó đã trở thành hào khí của dân tộc… .
Cuối thế kỉ XIV, có thể Du Tông, Trần Phế Đế là “người ngu hèn, chẳng biết làm gì” theo tác giả của “Đại Việt sử ký toàn thư”, nhưng hào khí Đông A thì vẫn vẹn nguyên trong tấm lòng các anh liệt, mà điển hình là Đặng Dung. Ta vẫn bắt gặp một hào khí mạnh mẽ trong ý chí và khát vọng của người anh hùng lỡ vận ấy.
Quốc thú vị báo đầu tiên bạch
Kị độ Long tuyền đái nguyệt ma.
(Cảm hoài)
Trong cuộc đời lỡ vận gặp nhiều oan trái, ông vẫn luôn giữ cho mình một niềm tin phi thường, kiên cường và bền bỉ. Niềm tin vào bản thân, vào lẽ phải và công lí. Ông tin tưởng vào lí tưởng của chính mình. Dùng lí tưởng ấy để vượt lên nghịch cảnh, vượt lên số phận, để “bao phen mang gươm báu mài dưới ánh trăng”. Hình ảnh vị tráng sĩ “đầu tiên bạch” mài gươm đêm trăng ấy không hề gợi một sự già nua, cằn cỗi mà đó lại là một hình ảnh đẹp, thơ mộng về người anh hùng kiên trì thực hiện lí tưởng. Đó chính là việc làm thể hiện cho tinh thần Đông A. Đâu còn gì để nói hơn, rằng sự kiên cường, dũng cảm, bền bỉ của Đặng Dung đã là một biểu hiện cao đẹp của hào khí Đông A- hào khí Đại Việt.
Qua trường hợp Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn, hào khí Đông A toả sáng với lòng yêu nước nồng nàn, khí phách anh hùng lẫm liệt của tướng sĩ nhà Trần và của nhân dân ta trong thế kỉ XIII đã ba lần đánh thắng giặc Nguyên – Mông.
Hịch tướng sĩ là một khúc ca, bởi lẽ trước hết Trần Quốc Tuấn đã nêu cao gương sáng các bậc trung thần nghĩa sĩ, những mẫu người lí tưởng của chế độ phong kiến đã xả thân vì lòng trung quân ái quốc. Đó là Kỉ Tín, Do Vu, Dự Nhượng, Thân Khoái, Kinh Đức, Cảo Khanh... đã bỏ mình vì nước, thoát khỏi thói nữ nhi thường tình trở thành vĩ nhân lưu danh sử sách, cùng trời đất muôn đời bất hủ được.
Hịch tướng sĩ là tiếng nói căm giận bốc lửa quyết không đội trời chung với lũ giặc Nguyên – Mông. Nó là khúc tráng ca chứa chan tinh thần yêu nước, biểu lộ khí phách của người anh hùng Trần Quốc Tuấn quyết chiến quyết thắng quân xâm lược, nguyện xả thân trên chiến trường để bảo vệ Tổ quốc Đại Việt.
“ Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối; ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù. Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng.” Có thể nói, đây là đoạn văn hay nhất, hùng tráng nhất trong Hịch tướng sĩ thể hiện một cách tuyệt vời Hào khí Đông A.
Hịch tướng sĩ là một áng văn chính luận đanh thép nhất, hào hùng nhất thể hiện chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa anh hùng Đại Việt sáng ngời hào khí Đông A. Trần Quốc Tuấn đã nói với tướng sĩ đời Trần về nhục và vinh, thắng và bại, mất và còn, sống và chết, khi vận mệnh Tổquốc lâm nguy. Mất cảnh giác, chỉ biết hưởng lạc như: lấy việc chọi gà làm vui đùa,... lấy việc đánh bạc làm tiêu khiển; (...) lo làm giàu mà quên việc nước, ham săn bắn và quên việc binh, chỉ thích rượu ngon, mê tiếng hát,... thì bại vong là tất yếu. Nếu có giặc Mông cổ tràn sang thì ta cùng các ngươi sẽ bị bắt, đau xót biết chừng nào? Bại vong là thảm hoạ: “Chẳng những thái ấp của ta không còn, mà bổng lộc của ngươi cũng mất, chẳng những gia quyến của ta bị tan, mà vợ con các ngươi cũng khốn, chẳng những xã tắc tổ tông ta bị giày xéo mà phần mộ cha mẹ các ngươi cũng bị quật lên, chẳng những thân ta kiếp này chịu nhục, rồi đến trăm năm sau, tiếng dơ không rửa, tên xấu còn lưu, mà đến gia thanh các ngươi cũng không khỏi mang tiếng là tướng bại trận. ”
Thân làm tướng, kẻ nam nhi trong thời loạn phải biết lo khi nhìn chủ nhục; phải biết thẹn khi thấy nhục; phải biết tức khi thấy nước nhục; phải biết tức khi phải hầu quân giặc, phải biết căm khi nghe nhạc Thái thường để đãi yến nguỵ sứ!
Thân làm tướng phải cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu: huấn luyện quân sĩ, tập dượt cung tên, khiến cho người người giỏi như Bàng Mông, nhà nhà đều là Hậu Nghệ, có thể bêu đầu Hốt Tất Liệt ở cửa khuyết, làm rửa thịt Vắn Nam Vương ở Cảo Nhai. Đó là quyết chiến quyết thắng, là vinh quang.
Hịch tướng sĩ sáng ngời hào khí Đông A, nó có tác dụng khích lệ, động viên tướng sĩ quỵết chiến quyết thắng Nguyên – Mông. Hịch của vị Tiết chế Quốc công như tiếng kèn xung trận vang dội núi sông. Nó đã góp phần không nhỏ tạo nên sức mạnh của đoàn dũng sĩ Sát Thát lập nên bao chiến công oai hùng nhự Chương Dương, Hàm Tử, Bạch Đằng Giang... Hịch tướng sĩ đã phản chiếu sáng ngời hào khí Đông A qua những tấm gương đầy khí phách lẫm liệt. Bài hịch là tiếng nói sắt đá vang lên trong những giờ phút hiểm nghèo: “Nếu bệ hạ muốn hàng, xin chém đầu thần trước đã!” là tư thế lâm liệt hiên ngang của Trần Bình Trọng. Ta thà làm quỷ nước Nam, chứ không thèm làm vương đất Bắc, là chí khí anh hùng của Trần Quốc Toản: Phá cường địch, báo hoàng ân .
Hào khí Đông A đã là một “trường thành” trong tâm tưởng của mỗi người dân nước Nam, Là thành lũy kiên cố của Tình Yêu quê hương, Niềm Tin, lòng Tự Hào và Niềm Kiêu Hãnh với dân tộc. Trường thành ấy nằm sâu trong tâm trí mỗi người, bảo vệ cho những giá trị truyền thống của dân tộc. Đồng thời, là điểm tựa cho chúng ta trước những biến cố của cuộc đời, và cả những nguy hiểm với vận mệnh quốc gia. Thời gian không thể phá hủy trường thành ấy trong mỗi người, mà chỉ có những người đã tự cho phép mình lãng quên đi hào khí Đông A trong chính mình. Quên đi rằng có một trường thành mang tên hào khí Đông A nằm sâu trong tâm khảm, họ vô tình hay hữu ý chôn chặt thành lũy đó trong tâm thức bằng dục vọng tầm thường. .
Hãy sống với phong cách Đông A, và hào khí Đông A…
04/12/2023
Nếu bạn muốn hỏi bài tập
Các câu hỏi của bạn luôn được giải đáp dưới 10 phút
CÂU HỎI LIÊN QUAN
Top thành viên trả lời