Cho nhận định "Thơ bắt rễ từ lòng người, nở hoa nơi từ ngữ". Hãy viết đoạn văn/bài văn khoảng 300 chữ giải thích nhận định trên và chứng minh nhận định ấy qua đoạn thơ sau: "Sông được lúc dềnh dàng ....

Trong Thần thoại Hy Lạp, có câu chuyện kể về chàng Orpheus - người có giọng hát lay động lòng người. Mỗi khi chàng cất tiếng hát, muôn loài đều lắng nghe và trầm trồ trước tài năng của chàng. Bỗng một ngày, vợ chàng là Eurydice mất, điều đó đồng nghĩa rằng nàng phải xuống cõi âm ti. Giây phút nhận ra mình mất đi người mình yêu thương nhất, Orpheus đã cất lên những khúc ca đau khổ nhất, buồn bã nhất cùng với đó là những giọt nước mắt xuất phát từ sâu thẳm trong trái tim…Chính nhờ những tình cảm xuất phát từ tận đáy lòng cùng với tài năng vốn có, mọi người xung quanh đều rung động trước những khúc ca của Orpheus. Câu chuyện về chàng Orpheus khiến tôi suy nghĩ về quy luật sáng tạo trong văn học và nghệ thuật. Nghệ thuật chân chính muôn đời đều sinh ra từ tình cảm chân thành nhất. Đó phải là kết quả của mối quan hoài thường trực và tình yêu thiết tha. Và nhà phê bình Viên Mai cho rằng: “Thơ bắt rễ từ lòng người, nở hoa nơi từ ngữ”.
Là một trong những thể loại nảy sinh sớm nhất, thơ đã gắn bó với con người từ thời nguyên thủy. Đồng hành cùng con người qua biết bao sung sướng, khổ đau nhưng cho đến tận bây giờ, chúng ta vẫn chưa thể đưa ra một định nghĩa xác đáng nhất dành cho thơ. Nếu Voltaire cho rằng: “Thơ là âm nhạc của tâm hồn, nhất là những tâm hồn cao cả, đa cảm” thì Sóng Hồng lại liên tưởng đến hình ảnh “viên kim cương lấp lánh dưới ánh mặt trời” khi nghĩ về thơ. Hiểu một cách khái quát, thơ là hình thức sáng tác văn học phản ánh cuộc sống, thể hiện những tâm trạng, những xúc cảm mạnh mẽ bằng ngôn ngữ hàm súc, giàu hình ảnh và nhất là có nhịp điệu. Những bài hát trong lao động của người nguyên thủy, những lời cầu nguyện nói lên những mong ước tốt lành cho mùa màng hay đời sống trong các bài niệm chú, đó có thể xem là những hình thức đầu tiên của thơ. Phải nói rằng thơ chỉ thực sự hình thành khi con người có nhu cầu tự biểu hiện cảm xúc. Vì vậy, khi nói “Thơ bắt rễ từ lòng người”, Viên Mai đã khẳng định rằng cội nguồn của thơ ca là cảm xúc. Thơ ca là tiếng hát của trái tim, là thứ được sinh ra từ “tình yêu và lòng căm thù, từ nụ cười trong sáng hay những giọt nước mắt đắng cay” (Rasul Gamzatov). Một lần nữa, Viên Mai cũng đã khẳng định rất rõ cội nguồn của thơ ca trong “Tùy Viên thi thoại”: “Thơ là do cái tình sinh ra”. Bùi Dương Lịch cũng từng quan niệm: “Do tình sinh ý, do ý sinh chữ, bởi cái này mà có cái kia cũng là thế cả”. Thơ luôn thể hiện những rung cảm sâu sắc và tinh tế nơi sâu thẳm nhất trong trái tim thi sĩ. Những rung cảm ấy chính là linh hồn của thơ. Tuy vậy, những rung cảm ấy muốn được truyền đến người đọc phải “nở hoa nơi từ ngữ”. Lời thơ bao giờ cũng chắt lọc, giàu hình tượng, có khả năng khơi gợi cảm xúc nơi độc giả. Ngôn từ nghệ thuật đóng một vai trò quan trọng trong việc kết nối những cảm xúc, suy tư của nhà thơ với bạn đọc. Ngôn từ ấy chính là thể xác, là hình hài của thơ. Việc lựa chọn ngôn từ có tính thẩm mỹ chính là yêu cầu bắt buộc đối với thơ ca. Nhận định của Viên Mai đã bàn về hai khía cạnh không thể tách rời trong thơ: nghệ thuật và tình cảm.

Trước hết, đây là một quan niệm hoàn toàn đúng đắn. Thơ nói riêng hay văn học nói chung đều có chức năng phản ánh hiện thực cuộc sống. Nhưng hiện thực ấy phải là hiện thực chủ quan của thế giới khách quan. Hiện thực ấy đi qua lăng kính của người nghệ sĩ và bước vào tác phẩm thơ đầy sống động và chân thực. Cảm xúc trong thơ ca là cảm xúc mãnh liệt và bắt nguồn từ hiện thực cuộc sống. Đó là những cảm xúc có được từ việc người nghệ sĩ sống sâu sắc và dấn thân vào hiện thực cuộc sống. Đó là cảm xúc của một cá nhân nhưng đồng thời cũng có sức lan tỏa lớn lao, mạnh mẽ để người đọc đồng cảm. Bản chất giàu xúc cảm đã thôi thúc nhà thơ viết những trang thơ thắm đẫm tình cảm. “Thơ là chữ nghĩa cũng không phải là chữ nghĩa, là ý thức mà không phải là ý thức, là vô thức mà không hẳn là vô thức. Thơ đúng nghĩa là sự bộc lộ tận cùng của nhà thơ”. Từ cảm xúc của thi sĩ đã hình thành nên linh hồn của thơ. Dẫu vậy nhưng tình cảm trong thơ không phải là những điều tầm thường, nhỏ nhặt mà đó là tình cảm siêu thăng, được soi chiếu dưới lý tưởng của thời đại. Tình cảm trong thơ là tình cảm đã được ý thức, được siêu thăng, được lắng lọc qua cảm xúc thẩm mỹ, gắn liền với khoái cảm của sự tự ý thức về mình, về đời. Do đó, tình cảm trong thơ là tình cảm lớn, tình cảm đẹp và thấm nhuần bản chất nhân văn. Chính nhờ những cung bậc cảm xúc đã làm nên sức hấp dẫn của tác phẩm văn học, giúp tác phẩm chạm vào trái tim bạn đọc, đồng thời mở ra một cánh cửa để những tư tưởng, thông điệp của tác phẩm đến được với bạn đọc một cách tự nhiên, nhuần nhị.

Bên cạnh cảm xúc dạt dào, thơ cũng cần phải có ngôn từ nghệ thuật đẹp. Ngôn từ là tấm y phục của thơ, là thân xác của thơ. Ngôn từ đẹp mang đến giá trị thẩm mỹ cho thơ, khơi gợi ấn tượng về thẩm mỹ trong người đọc. Vì vậy, tác phẩm thơ sẽ sống mãi trong tâm trí người đọc. Kế đến, ngôn từ nghệ thuật đóng vai trò truyền tải những tư tưởng của nhà thơ trên trang giấy. Chỉ có ngôn từ đẹp mới có thể gửi gắm được những tâm tư của nhà thơ đến với bạn đọc. Vẻ đẹp của ngôn ngữ được thể hiện ở hai phương diện. Về ngữ âm, thơ ca rất giàu nhạc tính. Về ngữ nghĩa, ngôn ngữ hàm súc, cô đọng, chính xác, giàu tính biểu cảm và đặc biệt là giàu tính họa. Có thể nói, tình cảm và nghệ thuật trong thơ có mối quan hệ mật thiết với nhau. Chỉ khi hai yếu tố tình cảm và nghệ thuật gắn bó chặt chẽ với nhau mới có thể tạo nên tác phẩm có ý nghĩa.
Đến với thi phẩm “Sang thu” của Hữu Thỉnh, người đọc như được bước vào một thế giới nghệ thuật mà ở đó tiếng nói của những cảm xúc dồn nén bấy lâu như vỡ òa ra:
"Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội và
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu"

Nếu ở khổ một, mùa thu mới chỉ là sự đoán định với ít nhiều bỡ ngỡ, thì ở khổ thơ này, tác giả đã có thể khẳng định: Thu đến thật rồi. Thu có mặt ở khắp nơi, rất hiện hình, cụ thể. Dòng sông không còn cuồn cuộn dữ dội như những ngày mưa lũ mùa hạ mà trôi một cách dềnh dàng, thanh thản. Mọi chuyển động dường như có phần chậm lại, chỉ riêng loài chim là bắt đầu vội vã. Trời thu lạnh làm cho chúng phải chuẩn bị những chuyến bay chống rét khi đông về. Phải tinh tế lắm mới có thể nhận ra sự bắt đầu vội vã trong những cánh chim bay bởi mùa thu chỉ vừa mới chớm, rất nhẹ nhàng, rất dịu dàng. Điểm nhìn của nhà thơ được nâng dần lên từ dòng sông, rồi tới bầu trời cao rộng:

"Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu"

Cảm giác giao mùa được Hữu Thỉnh diễn tả thật thú vị. Đây là một phát hiện rất mới và độc đáo của ông. Mùa thu mới bắt đầu vì thế mây mùa hạ mới thảnh thơi, duyên dáng "vắt nửa mình sang thu". Đám mây như một dải lụa mềm trên bầu trời đang còn là mùa hạ, nửa đang nghiêng về mùa thu. Bức tranh chuyển mùa vì thế càng trở nên sinh động và giàu sức biểu cảm.
Ở khổ cuối, khoảnh khắc giao mùa không còn được nhà thơ diễn tả bằng cảm nhận trực tiếp mà bằng sự suy ngẫm, chiêm nghiệm:

"Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi"
Nắng cuối hạ vẫn còn nồng, còn sáng nhưng đang nhạt dần. Những ngày giao mùa này đã vơi đi những cơn mưa rào ào ạt. Vẫn là nắng, vẫn là mưa, sấm như mùa hạ nhưng mức độ đã khác rồi. Lúc này, những tiếng sấm bất ngờ cùng những cơn mưa rào không còn nhiều nữa. Hai câu thơ cuối gợi cho ta nhiều suy nghĩ, liên tưởng thú vị.

"Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi"

Giọng thơ trầm hẳn xuống, câu thơ không đơn thuần chỉ là gượng kể, là sự cảm nhận mà còn là sự suy ngẫm, chiêm nghiệm. Cụm từ "hàng cây đứng tuổi" gợi cho người đọc nhiều liên tưởng. Đời người như một loài cây, cũng non tơ, trưởng thành rồi già cỗi. Phải chăng, cái đứng tuổi của cây chính là cái đứng tuổi của đời người. Hình ảnh vừa có ý nghĩa tả thực, vừa có ý nghĩa biểu tượng. Vẻ chín chắn, điềm tĩnh của hàng cây trước sấm sét, bão giông vào lúc sang thu cũng chính là sự từng trải, chín chắn của con người khi đã đứng tuổi. Phải chăng mùa thu của đời người là sự khép lại những ngày tháng sôi nổi bồng bột của tuổi trẻ, để mở ra một mùa mới, một không gian mới thâm trầm, điềm đạm, vững vàng hơn. Ở tuổi "sang thu", con người không còn bất ngờ trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.

Xưa nay, mùa thu thường gắn liền với hình ảnh lá vàng rơi ngoài ngõ, lá khô kêu xào xạc... Và ta ngỡ như chỉ những sự vật ấy mới chính là đặc điểm của mùa thu. Nhưng đến với "Sang thu" của Hữu Thỉnh, người đọc chợt nhận ra một làn hương ổi, một màn sương, một dòng sông, một đám mây, một tia nắng. Những sự vật gần gũi thế cũng làm nên những đường nét riêng của mùa thu Việt Nam và chính điều này đã làm nên sức hấp dẫn của "Sang thu".

Bài thơ kết câu theo một trình tự tự nhiên. Đó cũng là diễn biến mạch cảm xúc của tác giả vào lúc sang thu. Bài thơ gợi cho ta hình dung một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp vào thời điểm giao mùa hạ - thu ở vùng nông thôn Bắc Bộ. Những câu thơ của Hữu Thỉnh như có một chút gì đó thâm trầm, kín đáo, rất hợp với cách nghĩ, cách nói của người thôn quê. Bài thơ giúp ta cảm nhận được tình cảm thiết tha, tâm hồn tinh tế của nhà thơ giàu lòng yêu thiên nhiên của nhà thơ.
Bài thơ ngắn với thể thơ năm chữ mộc mạc, ngôn ngữ giản dị mà ý nghĩa sâu sắc, hình ảnh đơn sơ mà gợi cảm. Hữu Thỉnh đã phác họa một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp bằng nhiều cảm xúc tinh nhạy. Đọc thơ Hữu Thỉnh ta càng cảm thấy yêu quê hương đất nước hơn, càng cảm thấy mình cần phải ra sức góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.