Trần Đăng Khoa là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Ông được mệnh danh là “Thần đồng thơ trẻ” với nhiều tác phẩm nổi bật như “Góc sân và khoảng trời”, “Tuổi thơ im lặng”. Trong đó, không thể không nhắc đến bài thơ “Nghe thầy đọc thơ” đã để lại cho người đọc nhiều ấn tượng sâu sắc. Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, gồm 12 câu, mỗi câu đều mang một nét đặc trưng riêng nhưng vẫn có sự liên kết chặt chẽ về nội dung. Tác giả đã sử dụng các biện pháp tu từ so sánh, điệp ngữ, nhân hóa cùng ngôn ngữ giản dị, gần gũi nhằm giúp người đọc cảm nhận rõ hơn vẻ đẹp của thiên nhiên cũng như tình yêu quê hương, đất nước tha thiết của tác giả. Mở đầu bài thơ, Trần Đăng Khoa đã gợi mở khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp qua lời kể của thầy giáo:
“Em nghe thầy đọc bao ngàyTiếng thơ đỏ nắng xanh cây quanh nhàBao vật liệu từng ngày lớn dậyMái chèo vừa nhịp với tay xoa
Câu thơ đầu tiên vang lên thật nhẹ nhàng mà da diết. Từ “nghe” được lặp lại hai lần ở đầu câu thơ như nhấn mạnh tâm trạng say sưa, chăm chú lắng nghe của cậu học trò nhỏ. Đó chính là niềm hạnh phúc khi được tiếp thu tri thức, được khám phá thế giới rộng lớn thông qua những vần thơ của thầy. Tiếp đến, hình ảnh thiên nhiên hiện lên thật sinh động dưới ngòi bút tài hoa của tác giả. Những gam màu rực rỡ như “đỏ”, “xanh” hòa quyện vào nhau tạo nên bức tranh phong cảnh tuyệt đẹp. Màu “đỏ” của ánh nắng ban mai, màu “xanh” của cây cối, tất cả đều đang dần thay đổi, lớn lên từng ngày. Điệp từ “bao” xuất hiện hai lần càng làm tăng thêm sức sống mãnh liệt của vạn vật. Không chỉ vậy, hình ảnh “mái chèo vừa nhịp với tay xoa” còn gợi lên cuộc sống lao động bình dị, yên ả nơi làng quê. Tất cả đã góp phần khắc họa bức tranh thiên nhiên đầy màu sắc, tràn trề nhựa sống. Bên cạnh đó, Trần Đăng Khoa còn miêu tả vẻ đẹp của con người qua những dòng thơ sau:
“Con chim đứng trên cành cànhBỗng kinh ngạc bỗng thành chiếc thuyềnĐêm đêm thì thầm với vầng trăngĐất Nước là nơi này đây”
Hình ảnh “con chim đứng trên cành cành” khiến ta liên tưởng tới những cánh cò trắng muốt đang chao liệng trên bầu trời cao rộng. Thế rồi, nó bất ngờ biến thành chiếc thuyền chở đầy ước mơ, khát vọng. Biện pháp nhân hóa “thì thầm với vầng trăng” đã diễn tả mối quan hệ gắn bó, thân thiết giữa con người và thiên nhiên. Cuối cùng, tác giả khẳng định rằng Đất Nước chính là mảnh đất nơi mình đang sống. Như vậy, bằng việc sử dụng linh hoạt các biện pháp nghệ thuật, Trần Đăng Khoa đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Đồng thời, ông cũng bày tỏ tình yêu quê hương, đất nước tha thiết.