Viết văn bản nghị luận (600 chữ) bàn về đặc sắc nghệ thuật trong truyện ngắn Tư cách mõ của Nam Cao

Bùi Thị Minh Yến

Truyện ngắn "Tư cách mõ" của Nam Cao là một tác phẩm mang đậm phong cách hiện thực và trào phúng, thể hiện tài năng bậc thầy của Nam Cao trong việc khắc họa hình ảnh con người và xã hội nông thôn Việt Nam thời kỳ trước Cách mạng tháng Tám. Truyện không chỉ lột tả rõ nét cuộc sống nghèo khổ, bần cùng của người dân mà còn gửi gắm những thông điệp sâu sắc về thân phận con người, về sự bất công xã hội và sự tha hóa của nhân cách. Trong số những yếu tố làm nên sức hấp dẫn của tác phẩm, nghệ thuật trào phúng và xây dựng nhân vật nổi bật là hai yếu tố đặc sắc nhất.

Một trong những nét đặc sắc đầu tiên phải kể đến là nghệ thuật trào phúng trong truyện ngắn "Tư cách mõ". Nam Cao đã sử dụng ngòi bút sắc bén để phê phán, châm biếm những thói xấu, sự bất công trong xã hội, đồng thời cũng thể hiện một cái nhìn đầy cảm thông với những số phận bị chà đạp. Nhân vật chính của câu chuyện là anh Mõ, một người nghèo khó, suốt đời chỉ biết phục tùng, chịu đựng và luôn cam chịu số phận "hèn mọn" của mình. Sự châm biếm trong tác phẩm không chỉ nằm ở việc đặt tên nhân vật là "Mõ" – biểu tượng cho sự hèn mọn, thấp kém trong xã hội, mà còn thể hiện qua những tình huống trớ trêu, bi hài mà anh Mõ phải đối mặt. Chẳng hạn, dù đã cố gắng hết sức để hoàn thành công việc, nhưng anh Mõ vẫn luôn bị khinh rẻ, bị coi thường bởi những người xung quanh. Cảnh anh Mõ bị cả làng cười nhạo vì lỡ dại tiết lộ bí mật của người giàu, khiến anh trở thành trò cười cho thiên hạ, là một minh chứng điển hình cho nghệ thuật trào phúng của Nam Cao. Qua đó, Nam Cao đã phơi bày một cách chua chát thực trạng xã hội lúc bấy giờ: người nghèo khổ không những bị đẩy vào đường cùng mà còn trở thành đối tượng bị chế giễu, coi thường.

Bên cạnh đó, nghệ thuật xây dựng nhân vật cũng là một điểm sáng trong truyện ngắn "Tư cách mõ". Nhân vật Mõ được xây dựng với tính cách điển hình của người nông dân thời kỳ trước Cách mạng: nghèo khó, cam chịu, nhẫn nhục và dường như đã chấp nhận số phận hèn mọn của mình. Nhưng ẩn sau sự cam chịu đó là một nỗi đau âm thầm, một sự phản kháng ngấm ngầm trước bất công xã hội. Nam Cao đã khắc họa nhân vật Mõ với sự tinh tế trong miêu tả tâm lý, qua đó làm nổi bật sự mâu thuẫn nội tâm của nhân vật: giữa một bên là sự cam chịu vì cuộc sống nghèo khó, một bên là khát vọng được tôn trọng, được sống như một con người đúng nghĩa. Điều này không chỉ làm cho nhân vật Mõ trở nên sống động, chân thực mà còn giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn về những bi kịch mà những người nông dân nghèo khổ như Mõ phải gánh chịu.

Ngoài ra, Nam Cao còn thể hiện tài năng trong việc xây dựng cốt truyện và cách kể chuyện. Truyện ngắn "Tư cách mõ" có cốt truyện đơn giản nhưng đầy hấp dẫn, với những tình huống trào phúng, bi hài đan xen. Cách kể chuyện tự nhiên, mạch lạc, kết hợp với ngôn ngữ sinh động, mang đậm chất đời thường đã tạo nên một tác phẩm vừa gần gũi, vừa sâu sắc. Nam Cao không chỉ kể chuyện một cách khách quan, mà còn lồng ghép vào đó những suy ngẫm, những triết lý nhân sinh sâu sắc, khiến tác phẩm không chỉ dừng lại ở việc phản ánh hiện thực mà còn khơi gợi những suy nghĩ, trăn trở về cuộc đời, về số phận con người.

Tóm lại, "Tư cách mõ" của Nam Cao là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật trào phúng và hiện thực của ông. Với nghệ thuật trào phúng sắc bén, cách xây dựng nhân vật độc đáo và cốt truyện đầy hấp dẫn, Nam Cao đã tạo nên một tác phẩm vừa châm biếm xã hội, vừa thể hiện tình cảm nhân văn sâu sắc. "Tư cách mõ" không chỉ là một câu chuyện về thân phận của một người nông dân nghèo khổ, mà còn là một bức tranh thu nhỏ của xã hội Việt Nam trước Cách mạng, với những mảnh đời bất hạnh, bị chà đạp và sự bất công sâu sắc mà họ phải đối mặt.